کریدور ترانزیتی از بنادر هند آغاز و از طریق اقیانوس هند، دریای عمان و خلیج فارس به جنوب ایران وصل و سپس از طریق جاده و ریل به بنادر جنوبی چابهار و شهید رجایی و در نهایت از طریق دریای خزر به روسیه می‌رسد. البته غیر از مسیر دریایی خزر مسیر‌های شرقی و غربی (مسیر زمینی) برای این کریدور نیز تعریف شده است. این کریدور با توجه به امکانات بنادر شهید رجایی و شهید بهشتی چابهار در جنوب و بنادر انزلی، آستارا و امیرآباد در شمال و همچنین روابط خوب ایران، روسیه و هند می‌تواند نقش کلیدی در تولید ثروت برای کشور را داشته باشد‌. با اتفاقات جنگ اوکراین و محدودیت‌های ایجاد شده برای تجارت روسیه از یک طرف و همکاری‌های بندری ایران و هند انتظار می‌رفت استفاده از ظرفیت‌های کریدور شمال-جنوب برای جابه‌جایی کالا بین هند و روسیه فزونی یابد‌. طی سال ۲۰۲۲ میلادی و در جریان جنگ اوکراین و روسیه کل تخلیه و بارگیری کالا و کانتینر در بنادر روسیه به بیش از ۸۰۰ میلیون تن رسید.

 در بنادر حوزه دریای بالتیک جایی که بندر بزرگ سن‌‌پترزبورگ قرار دارد بیش از ۲۴۰ میلیون تن کالا تخلیه و بارگیری شد. در حوزه بنادر دریای آزوف و سیاه که محل کانون منازعات اوکراین و روسیه است، ۲۴۰ میلیون تن کالا جابه‌جا شد‌ که تنها در بندر نووروسیسک نزدیک ۱۵۰ میلیون تن کالا تخلیه و بارگیری شده است. در حوزه دریای خزر مجموع عملکرد بنادر آستاراخان، اولیا و ماخاچ قلعه فقط به ۶ میلیون تن کالا رسید که تقریبا ۱/ ۵ درصد کل تخلیه و بارگیری حوزه دریاهای بالتیک، ازوف و سیاه بوده است.

با نگاهی به آمار و ارقام فوق مشخص می‌‌شود در شرایطی که مسوولان سیاسی کشور‌های ایران و روسیه تاکید بر جابه‌جایی۳۰ میلیون تن کالا را از طریق کریدور شمال-جنوب داشتند. اما عملا جابه‌جایی کالا از مسیر دریایی و حتی از مسیر شرق (روسیه-قزاقستان-ترکمنستان) و مسیر غربی (روسیه-آذربایجان) نیز قابل توجه نبوده است.

تجارت و جابه‌جایی کالا بین روسیه و هند در سال ۲۰۲۲‌ معادل۸۰ میلیون تن کالا بوده است که حتما از مسیر‌هایی غیر از کریدور شمال-جنوب و بدون نیاز به عبور از قلمرو ایران جابه‌جا شده‌اند.

در این راستا شرکت‌های بزرگ حمل‌ونقل دریایی روسیه از قبیل شرکت DELO,FESCO و RUSCON با ارائه سرویس‌های حمل‌ونقل چند وجهی از هر نقطه روسیه جابه‌جایی کانتینر را از بنادر نووروسیسک و سن‌پترزبورگ به بنادر غرب هند افزایش داده‌اند.

نکته جالب این است که حتی شرکت‌های صاحب کانتینر (NVOCC) هندی به دنبال ارسال کانتینر از این مسیر هستند‌ در حالی‌که باکس اپراتورهای هندی طی سال‌های اخیر از همکاری با گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی برای انتقال کانتینر حداقل از مسیر چابهار هم استقبال نمی‌کردند‌. این اقدامات باعث شده است گردش تجاری بین هند و روسیه در سال ۲۰۲۲ به ۳۳ میلیارد دلار برسد که از رشد قابل توجهی نسبت به سال ۲۰۲۱ بر خوردار است.

در حالی‌که جابه‌جایی کالا و کانتینر به صورت مستقیم بین روسیه و هند در حال افزایش است. مطمئنا زیرساخت‌ها، جذابیت‌ها و ترانزیت تایم کریدور شمال-جنوب به گونه‌ای بوده است که نتوانسته جذابیت‌هایی را برای صاحبان کالا و کانتینر ایجاد کند تا فعالان اقتصادی، فورواردها و صاحبان کالا بدون سفارش مسوولان دولتی کریدور شمال -جنوب را برای جابه‌جایی کالا انتخاب کنند.

اخبار مرتبط