صنعتی که روزی قدرتمند بود
تحریم‌‌‌های داخلی؛ عامل تضعیف صنعت
عمده تصورات این است که ایران‌خودرو و سایپا به دلیل شرایط انحصاری منافع زیادی کسب می‌‌‌کنند. حال آنکه تجربه تاریخی و بررسی صورت‌‌‌های مالی این دو خودروساز نشان داده بهترین دوران این دو خودروساز در شرایط آزاد بودن واردات انواع خودرو بوده است. درحالی‌که صنعت خودرو در دهه ۸۰ سودده بود، بعد از شروع تحریم‌‌‌های اقتصادی و به‌واسطه قیمت‌‌‌گذاری دستوری دچار زیان‌دهی شدیدی شد. در واقع دولت در ابتدا به دلیل تحریم‌‌‌های اقتصادی و رشد قیمت ارز، واردات خودرو را ممنوع می‌‌‌کرد، سپس به بهانه انحصار روی خودروها قیمت‌‌‌گذاری انجام می‌‌‌داد که همین عامل سبب چنین اتفاقی شد. جالب آن است بعد از رفع تحریم‌‌‌ها دوباره صنعت خودروی کشور روی خوش به خود دید و به سوددهی رسید، ولی از سال ۹۷ و با موج جدید تحریم‌‌‌ها و به تبع آن قیمت‌‌‌گذاری دستوری، صنعت خودروی کشور با بحران سنگین بدهی و زیان انباشته روبه‌رو شد.
صنعتی که نابود شد؟
با بررسی صورت‌‌‌های مالی خودروسازان می‌‌‌توان متوجه شد زیان انباشته دو خودروساز بزرگ کشور یعنی ایران‌خودرو و سایپا به عدد اعجاب‌انگیز بیش از ۱۰۰هزار میلیارد تومان رسیده است که این عدد با روند کنونی در پایان سال بعید نیست به بیش از ۱۳۰هزار میلیارد تومان برسد. در واقع می‌‌‌توان گفت صنعت خودروی کشور تقریبا به مرز ورشکستگی رسیده است. اخیرا در رسانه‌‌‌ها تجدید ارزیابی دارایی‌‌‌های این دو خودروساز مطرح است. با این حجم زیان انباشته، به نظر می‌‌‌رسد حتی تحت سناریوی تجدید ارزیابی دارایی‌‌‌ها نیز وضعیت صنعت خودرو برای خروج از شرایط ورشکستگی چندان جذاب نیست.
آینده صنعت چه خواهد شد؟
صنعت خودروی کشور به وضعیتی رسیده است که دیگر راهی جز آزادسازی قیمت پیش‌روی مدیران وزارت صنعت قرار نگرفته است. این روزها زمزمه‌‌‌هایی از آزادسازی یا افزایش قیمت خودرو به نزدیکی قیمت بازار در ابتدای سال آینده شنیده می‌‌‌شود. در صورتی که وضعیت کنونی ادامه پیدا کند، صنعت خودرو به صورت کامل به مرز ورشکستگی خواهد رسید. به نظر می‌‌‌رسد مجموع فروش ایران‌خودرو و سایپا در سال آینده به محدوده بیش از ۴۰۰هزار میلیارد تومان برسد، این میزان فروش در صورتی که حاشیه سود ۵درصدی در آن لحاظ شود، می‌‌‌تواند طی پنج‌سال زیان انباشته صنعت خودرو را پوشش دهد. در واقع وضعیت صنعت خودرو به حدی بحرانی شده است که بعید است حتی با حاشیه سود محدود ۵درصدی نیز بتوان راه نجاتی برای آن پیدا کرد.
سهام خودروسازها به کجا می‌‌‌رود؟
در صورتی که خودروسازها به سمت آزادسازی قیمت‌‌‌ها بروند، سهام خودروسازها در سال آینده می‌‌‌تواند با بازدهی مثبتی روبه‌رو شود. در واقع در شرایط کنونی که ارزش بازار ایران‌خودرو به حدود۹۰همت رسیده و فروش شرکت در حدود ۲۵۰همت است، در صورت آزادسازی قیمت و افزایش حاشیه سود، شرکت‌‌‌های خودروسازی می‌‌‌توانند اندکی از این منجلاب ساخته تحریم‌‌‌های داخلی نجات پیدا کنند. باید دید در ابتدای سال آینده مدیران وزارت صنعت به چه سمتی می‌‌‌روند.
