کم‌‌‌‌‌‌‌ترین میزان ارزش معاملات طی سال‌جاری به‌ثبت رسید
آغاز رکودی بورس در پاییز
عكس: صبا طاهریان
نگاهی به شاخص صنایع نشان می‌دهد که عمده صنایع با افت شدیدی همراه شده و تعداد محدودی از صنایع با رشد همراه شدند. صنعت زراعت، زغال‌سنگ، لاستیک، خودرویی و دارویی جزو صنایعی بودند که سبزپوش شدند. شاخص فرابورس نیز با افت ۳۱واحدی به ۲۶هزار و ۱۰۰ واحد رسید. نمادهای «آریا»، «خاور» و «وسپهر» جزو تاثیرگذارترین نمادها درمیان فرابورسی‌ها بودند. به واسطه متغیرهای اصلی اقتصادی دوباره بازار سرمایه وارد فاز‌رکودی شده، به‌طوری‌که ارزش معاملات به کف ۵/ ۹ماه اخیر خود نزدیک شده‌است. سناریوهای مختلفی پیش‌روی بازار است، اما با تداوم شرایط موجود، نماگر اصلی در محدودههای فعلی نوسان خواهد داشت.
حال خوب بازارهای جهانی
بازارهای جهانی شرایط بسیار جذابی، درپیش دارند، به‌طوری‌که قیمت نفت با رشد قیمتی بالا به بالای ۹۳دلار رسیده است. رشد قیمت نفت همزمان با رشد کرک‌اسپردها سبب شده‌است تا بازارهای جهانی همچنان سبزپوش باقی‌بمانند. چهـارشنبه شب به وقت تهران، نشست فدرال‌رزرو برگزار شد. در این نشست بانک‌مرکزی آمریکا تصمیم گرفت نرخ بهره را در محدوده فعلی حفظ کند. همچنین شنیده‌‌‌‌‌‌‌ها حاکی از آن است که احتمالا فدرال‌رزرو با احتیاط بیش‌‌‌‌‌‌‌تری نرخ بهره را در سال‌جاری کاهش خواهد داد. همین امر سبب شد تا بازارهای جهانی واکنش خوبی را به این خبر نشان دهند. قیمت فلزات اساسی، محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی همچنان در سطوح بالایی قرار داشته و امیدها به بالاماندن سطح قیمت‌ها بسیار زیاد است. بر این اساس به‌نظر می‌رسد خطر جدی بازار سرمایه را تهدید نمی‌کند و می‌توان انتظار داشت که بازار سرمایه شرایط بسیار بدی را به لحاظ افت قیمت‌های جهانی تجربه نکند. قیمت طلای جهانی، با رشد بسیار خوبی به هزار و ۹۴۴ دلار رسیده و نرخ مس در محدوده‌‌‌‌‌‌‌ای بالاتر از ۸هزار و ۲۰۰دلار تثبیت شده‌است. نرخ روی و آلومینیوم نیز در آخرین روز کاری بازارهای جهانی رشد بیش از یک‌درصدی را تجربه‌کرده است.
محرک داخلی برای بورس وجود دارد؟
اما در داخل کشور شرایط به‌گونه‌ای دیگر است. آزادسازی منابع بلوکه‌شده ایران، کاهش تنش‌ها، کاهش نرخ دلار در بازار آزاد و عدم‌تحقق وعده‌‌‌‌‌‌‌های دولت در بازار خودرو سبب شده‌است تا بازار به سردرگمی برسد. ویروس رکود دلار به بازارهای دیگر نظیر بورس، طلا و سکه نیز نفوذ کرده و سرمای زودهنگام در روزهای آخر تابستان و اوایل پاییز بر بازارهای داخلی حاکم شده‌است.
هرچند آزادسازی منابع و کاهش درگیری ایران و غرب می‌تواند منجر به ثبات اقتصادی شود، اما کاهش نرخ دلار در بازار آزاد، برای بورس کامودیتی‌محور تهران چندان جذاب نیست. هرچند قیمت‌های جهانی بسیار بالاست، اما به دلیل وزن بیشتر نرخ دلار در تحلیل‌های معامله‌گران، اهالی بازار محرک جدی برای بازار نمی‌‌‌‌‌‌‌بینند و فقط سعی می‌کنند، شاخص را در محدوده‌‌‌‌‌‌‌ای بالا یعنی در کانال ۲میلیون و ۱۰۰هزار واحد حفظ کنند.
علاوه‌بر این، بازار سرمایه می‌تواند دوباره با محرکی بهتر رشد نیمه اول شهریورماه را تکرار کند، اما این محرک باید غیر‌دلاری باشد. حرکت به‌سوی تک‌‌‌‌‌‌‌نرخی‌کردن دلار و بهبود معاملات در بورس‌کالا یکی از محرک‌های داخلی است که می‌تواند بازار سرمایه را تقویت کند. علاوه‌بر این تحقق شعارها در بازار خودرو می‌تواند این صنعت را به‌عنوان یک لیدر اصلی برای بازار سهام با رشد قیمتی خوبی مواجه کند، به‌طوری‌که بازار سرمایه نیز همپای این صنعت رشد خواهد کرد.
تابلوی معاملات؛ مبین رکود
در حال‌حاضر شرایط به‌گونه‌ای رقم خورده که نرخ دلار روند کاهشی به خود گرفته‌است و امیدی به رشد شدید بازار نیست. رکود در معاملات بازار به‌وضوح در تابلوی معاملات روشن است. ارزش معاملات خرد طی روز شنبه به ۳هزار و ۱۱۷میلیارد‌تومان کاهش پیدا کرده‌است. این میزان از ارزش معاملات از ۱۲آذر ماه ۱۴۰۱ بی‌‌‌‌‌‌‌سابقه بوده و در کم‌‌‌‌‌‌‌ترین میزان طی ۵/ ۹ماه اخیر قرار دارد. ثبت این رکورد، سیگنال رکود را مخابره می‌کند، اما کاهش میزان خروج پول حقیقی از بازار سرمایه موجب شده‌است تا اندک امیدی به بازار باقی‌بماند. میزان خروج پول حقیقی در روز شنبه، به ۱۵۶میلیارد‌تومان رسیده است. خروج پول حقیقی از معاملات بازار سهام به ورود سنگین پول به صندوق‌های ETF ختم شده‌است، به‌طوری‌که روز شنبه صندوق‌های بورسی شاهد ورود پول سنگینی بودند که از ۱۸اردیبهشت ماه بی‌‌‌‌‌‌‌سابقه است.
۴سناریو پیش‌روی بازار
بازار با ۴ سناریو می‌تواند به حرکت خود ادامه دهد. سناریوی اول که احتمال بسیار کمی دارد، تحرک دلار در نیمه دوم سال است که می‌تواند منجر به سقف‌شکنی شاخص شود، اما به‌نظر می‌رسد شرایط روابط و رویکرد دولت در زمینه سیاست خارجی موجب آرامش ارزی شود. همچنین آرامش ارزی سناریوی دوم است که احتمال بسیار بالایی برای تحقق آن وجود دارد. این امر می‌تواند موجب شود تا در صورتی‌که تنش‌ها میان ایران و غرب و به‌خصوص کشورهای همسایه کاهش یابد، بازار سرمایه در محدودههای فعلی حفظ شود. سناریوی سوم که خوش‌بینانه است و امکان تحقق دارد، بهبود فضای اقتصادی در داخل کشور و حرکت دولت به‌سوی نظام درست قیمت‌گذاری در بازار ارز و بازار خودرو است.
همچنین تصویب برخی از قوانین با توجه به برنامه هفتم توسعه می‌تواند نیمه دوم سال‌را برای بورس متفاوت رقم بزند. این سناریو نیز در صورتی‌که به قوی‌‌‌‌‌‌‌ترین شکل تحقق یابد، در مرحله اول می‌تواند شاخص را به قله قبلی رسانده و پس از آن از قله تشکیل‌شده در محدوده ۲میلیون و ۵۰۰هزار واحد عبور دهد. سناریوی بدبینانه نیز که در صورت تداوم شرایط موجود احتمال بالایی برای تحقق آن وجود دارد، ریزش بازار به محدوده ۲میلیون واحد است. بازاری که محرک جدیدی برای رشد نیابد، محکوم به شکست است و بازار سرمایه دوباره به شرایط ناامیدی بازخواهدگشت، اما با حفظ شرایط فعلی، به محض نیافتن محرک جدید، نماگر اصلی به روند رکودی خود ادامه خواهد داد.
