جنگ تجاری و در پی آن اصلاح قیمت مواد خام در بازارهای جهانی بر بورس تهران هم سایه انداخت و فشار عرضه و فقدان تقاضای موثر را به معاملات سهام شرکت‌های وابسته تحمیل کرد. به همین دلیل، بخشی از پول‌های آزاد شده از این محل به سمت گروه‌های چابک‌تری حرکت کرد که طی روز گذشته هم از گمانه‌زنی‌های مرتبط با حذف ارز رانتی سوخت رشد شاخص هم‌وزن را تامین کردند.

افزایش تحرکات در جبهه امن

ارزش معاملات خرد بورس تهران که از ابتدای مرداد رو به کاهش گذاشته بود، در چند روز کاری اخیر تقویت شد. به طوری که از روز یکشنبه شاهد عبور ارزش معاملات خرد از سقف ۹۰۰ میلیارد تومان هستیم. در حالی روز گذشته ارزش معاملات خرد (بدون احتساب معاملات بلوک و اوراق) در بورس تهران به ۹۵۵ میلیارد تومان رسید که در دو هفته گذشته شاهد انقباض جریان نقدینگی به سطحی پایین‌تر از رقم ۷۰۰ میلیارد تومان بودیم. افت ارزش معاملات موجب شده بود که متوسط قیمت‌ها طی دو هفته گذشته تنها ۳ درصد افزایش یابد. این در حالی است که در هفته جاری با تقویت دوباره ارزش معاملات، شاخص هموزن با اثرپذیری یکسان از نمادها رشد هفتگی ۳/ ۵ درصدی را به ثبت رساند.

از نکات جالب توجه طی روز گذشته نحوه آرایش معامله‌گران در دو سوی بازار بود. در این روز جریان کل مالکیت سهام به نام سهامداران بزرگ تغییر یافت. دیروز سهامداران حقوقی در سمت خرید سهام شرکت‌ها فعال‌تر ظاهر شدند و خالص تغییر مالکیت ۱۷ میلیارد تومانی سهام بورسی را به نام خود رقم زدند. بیشترین فعالیت فعالان حقوقی طی روز گذشته در سه نماد «پترول»، «وپاسار» و «نوری»  بود که به ترتیب، ۱۷، ۸ و ۴ میلیارد تومان سهم در هر کدام از این نمادها را به پرتفوی خود افزودند. در سمت مقابل، سهامداران حقیقی با خرید سهام شرکت‌های ایران ترانسفو، ‌های وب و کشت و صنعت چین مجموعا ۲۰ میلیارد تومان به ارزش پرتفوی خود اضافه کردند. هر چند در مجموع برآیند مالکیت‌ها به نفع سهامداران بزرگ پایان یافت.

افت ارزش معاملات خرد روزانه و در پی آن تلاطم ایجاد شده در بازار جهانی باعث نگرانی برخی از فعالان بازار سهام از ایجاد حباب قیمتی در سهام طیفی از شرکت‌های کوچک‌تر و رسیدن بازار به مرحله اصلاح قیمتی شده بود. اما با رونق گرفتن معاملات در هفته جاری شاهد رشد دماسنج اصلی بازار بودیم. رشد شاخص کل در حالی اتفاق  افتاد که جنگ تجاری به شدت بالا گرفته و ترامپ بار دیگر از اعمال تعرفه ۱۰ درصدی بر ۳۰۰ میلیارد دلار از مابقی محصولات صادراتی چین به آمریکا در کمتر از یک ماه آینده سخن گفته است که معنای دیگر آن، بستن تعرفه بر تمام کالاهای صادراتی چین به آمریکا است. در جبهه مقابل، چین برای کاهش اثرات تعرفه‌های آمریکا پیکار را به میدان جنگ ارزی کشاند؛ به صورتی که برای اولین بار بعد از بحران جهانی ارزش یوآن را به کمتر از یک‌هفتم دلار کاهش داد. این اقدام متقابل از سوی چین طی دوشنبه اخیر، با واکنش وزارت خزانه‌داری آمریکا همراه بود و این نهاد ضمن ابراز نارضایتی شدید از آنچه به‌عنوان دستکاری ارزش یوآن گفته شد، چین را پس از سال‌ها در لیست سیاه خود قرار داد. شعله‌ور شدن آتش جنگ تجاری موجب شد در هفته جاری قیمت کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی با سقوط شدیدی مواجه شود. افت قیمتی کامودیتی‌ها بر بورس تهران هم اثرگذار بود. به طوری که در هفته جاری شاهد افت ارزش شرکت‌های کالایی صادرات‌محور بودیم. بیشترین تاثیر افت قیمت‌های جهانی بر چهار گروه از گروه‌های بورسی بود. این چهار صنعت عبارتند از فلزات اساسی، کانه‌های فلزی، پالایشی‌ها و پتروشیمی‌ها.

پالس‌های حذف رانت ارزی به بورس

ابتدای هفته جاری وزیر بهداشت خبر از حذف قریب‌الوقوع دلار ۴۲۰۰ تومانی از زنجیره قیمت‌گذاری صنعت دارو داد. از جایی که دارو یکی از صنایع دریافت‌کننده ارز ارزان به حساب می‌آید، بازار سهام به پیشواز این اتفاق رفت و صف‌های خرید سنگین در سهام شرکت‌های دارو شکل گرفت. همین تاثیر به دیگر گروه‌های دریافت‌کننده دلار رانتی هم سرایت کرد تا اینکه روز دوشنبه، معاون کل وزارت بهداشت، در مصاحبه با «ایسنا» از مشکلات و هزینه‌های حذف ارز دولتی برای صنعت دارو گفت و افزود: در حال حاضر تاکید وزارت بهداشت این است که تا زمانی که در کشور دلار ۴۲۰۰ تومانی هست، اولویتش برای دارو از هر چیز دیگری بیشتر است. در پی همین مصاحبه بود که از روز سه‌شنبه جریان رشد سهام شرکت‌های دریافت‌کننده دلار دولتی با ضعف مواجه شد و رشد شکننده‌تری را تجربه کرد.

مثبت و منفی صنایع

در روز گذشته اغلب نمادهای کوچک‌ و متوسط بازار سهام در مدار مثبت معامله شدند. در این بین اما چند گروه بر خلاف جریان غالب بازار روند نزولی در پیش گرفتند. گروه‌های منفی روز گذشته بورس تهران را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول گروه‌های کالایی مثل فرآورده‌های نفتی و کانه‌های فلزی بودند که در واکنش به بازار جهانی واکنش داده و افت قیمتی را تجربه کردند. به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین ریسک کنونی بازار سهام ناشی از قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها است. بالا گرفتن جنگ تجاری این سناریو را تقویت کرده که قیمت‌ها از سطوح فعلی هم پایین‌تر بیایند و بورس تهران را بیش از پیش تحت‌تاثیر خود قرار دهند.

گروه دوم گروه‌هایی که با افت قیمت مواجه شدند، آن دسته از شرکت‌هایی بودند که دریافت‌کننده ارز دولتی به شمار می‌آیند. این دسته از شرکت‌ها که از ابتدای هفته رشد قیمتی بالایی را کسب کرده بودند عموما در پی انگیزه شناسایی سود از روز سه‌شنبه وارد فضای منفی شدند. یکی از صنایعی که تحت‌تاثیر این خبر عدم حذف دلار دولتی قرار گرفت، سهام گروه دارویی‌ بودند. به طوری که در روز گذشته متوسط قیمت‌ها در این گروه افت ۶/ ۱ درصدی را تجربه کرد که شدیدترین عقب‌نشینی متوسط قیمت در بین صنایع بورسی بود. افت نماگر صنعت دارو در حالی بود که نماگر این صنعت از ابتدای هفته جاری تا روز سه‌شنبه رشدی نزدیک به ۸ درصد را تجربه کرده بود. دیگر گروهی که در همین راستا کاهش ۴/ ۱ درصدی در متوسط قیمت‌ها را تجربه کرد، صنعت قند و شکر بود. قندی‌ها هم مانند گروه دارو از ابتدای هفته توانسته بودند بازدهی ۸ درصدی را به ثبت برسانند.

پالایشی‌ها نیز یکی دیگر از گروه‌هایی بودند که افت شدیدی در میانگین قیمت‌ها را تجربه کردند. به طوری که نماگر صنعت فرآورده‌های نفتی با کاهش ۵/ ۱ درصدی مواجه شد. در همین راستا بیشترین فشار وارد بر شاخص کل بورس تهران توسط نمادهای پالایشی وارد شد. پالایش نفت اصفهان با کاهش ۷/ ۲ درصدی ارزش بازار با اثر منفی ۱۵۹ واحدی، در صدر فهرست نمادها با بیشترین تاثیر بر دماسنج اصلی بورس تهران قرار گرفت. به غیر از «شپنا» در جایگاه اول، رتبه پنجم، ششم و نهم این فهرست هم به تسخیر نمادهای پالایشی درآمد.