رویای ارزانی مسکن با خروج سیمان و فولاد از بورس‌کالا
شرکت بورس‌کالای ایران نیز به موجب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه سال ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۶ تاسیس شده است و در این بورس تمامی دادوستدها در قالب قراردادهای استاندارد انجام میشود. یکی از مزایای این بازار، حضور نهادهای نظارتی و تنظیم‌‌‌کننده بازار است که تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌‌‌شوند. عرضه و تقاضای واقعی باعث کشف واقعی قیمت شده و از پیامدهای قیمت‌گذاری دستوری جلوگیری می‌کند. در تمام دنیا نیز این معاملات مرسوم بوده و کشف قیمت از طریق بورس‌کالا صورت می‌گیرد.
بورس فلزات شیکاگو ۱۷۰سال و بورس فلزات لندن ۱۳۰سال سابقه دارد. بورس‌‌‌های‌‌‌کالایی توکیو، هند و شانگهای نیز بیش از ۱۰۰سال سابقه دارند. همین امر نشان‌دهنده اهمیت بورس‌کالا در این کشورهای توسعه‌یافته و دنیاست. مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس نیز طی چند گزارش، فرآیند معاملات در بورس‌کالا را در راستای سیاست‌‌‌های اقتصاد مقاومتی، حمایت از تولید و جلوگیری از رانت و فساد دانسته و بر ادامه این معاملات تاکید دارد.
نقش بورس‌کالا در حوزه بازار و تولید محصولاتی مانند فولاد و سیمان
زنجیره تولید فولاد در کشور یکی از چرخه‌های مهم و استراتژیک صنعت کشور است. طی سال‌های طولانی نوسان قیمت ارز و قیمت بازار‌های جهانی و از طرفی بحث تامین مواد اولیه صنایع پایین‌دستی فولاد، باعث ایجاد مشکلات عدیده برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این محصولات شده بود که همین امر موجب تصمیم دولت برای وارد کردن کل چرخه فولاد به بورس‌کالا شد؛ امری که امکان عرضه عادلانه و کشف نرخ تمام محصولات از سنگ‌آهن تا مقاطع فولادی را فراهم می‌سازد.
عرضه سیمان در بورس نمونه دیگر نقش مثبت بورس‌کالا در اقتصاد است؛ به‌طوری که با عرضه کل سیمان کشور در بورس شاهد تعادل این بازار و حذف واسطه‌ها در بازار سیمان هستیم. این عرضه دو پیامد بزرگ برای صنعت داشته است. یکی انتقال سود حاصل از معاملات سیمان از واسطه‌ها به تولیدکنندگان سیمان که این خود باعث رونق تولید و اشتغال در این حوزه و سوددهی بیشتر این صنعت خواهد بود و پتانسیل سرمایه‌گذاری و فعالیت در این صنعت را بالا می‌برد. پیامد دوم معاملات سیمان در بورس‌کالا، کشف نرخ عادلانه و دسترسی خریداران به سیمان مصرفی با قیمت منطقی‌تر است.
تاثیر قیمت فولاد و سیمان بر قیمت تمام‌شده واحدهای مسکونی
براساس صحبت‌های مطرح‌شده مبنی بر تاثیر بورس‌کالا و معاملات سیمان و فولاد بر قیمت مسکن و با توجه به آمارهای رسمی بانک‌مرکزی و مرکز آمار، به بررسی این تاثیر خواهیم پرداخت. طبق اعلام بانک مرکزی و اتحادیه مشاوران املاک، میانگین قیمت خرید هرمترمربع مسکن نوساز در تهران حدود ۶۰میلیون تومان اعلام شده و با توجه به فهرست بها و ابنیه سال ۱۴۰۲ که توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه و منتشر شده است، هزینه ساخت هر مترمربع مسکن در تهران حدود ۱۰میلیون تومان برآورد میشود که همین امر نشان‌دهنده سهم بیش از ۵۰درصدی قیمت زمین در بهای تمام‌شده هر مترمربع مسکن است و سهم هزینه‌های سیمان و فولاد کمتر از ۱۵درصد است. با توجه به آمارهای منتشرشده می‌‌‌توان نتیجه گرفت که سیمان و فولاد عامل گرانی مسکن نیست.
از سوی دیگر، فولاد و سیمان ارزان در گرو خروج از سازوکار عرضه و تقاضا نبوده؛ بلکه بیش از هر چیز مبتنی بر افزایش تولید، کاهش هزینه‌های تولید و حمل‌ونقل و حذف دلال‌ها و واسطه‌هاست. این در شرایطی مطرح میشود که این شرکت‌ها همواره در بحث تامین انرژی و به‌خصوص تامین برق همواره با مشکل و محدودیت روبه‌رو بوده‌‌‌اند. متاسفانه عدم‌سرمایه‌گذاری مناسب در زیر‌‌‌ساخت‌‌‌ها باعث شده است که شرکت‌های فولادی و تولیدکنندگان سیمان در تابستان با مشکل قطعی برق و در زمستان با مشکل قطعی گاز روبه‌رو شوند که این موضوع بر افزایش بهای تمام‌شده این شرکت‌ها تاثیر مستقیم دارد.
تاثیر اخبار خروج سیمان و فولاد بر بازار سرمایه
بازار سرمایه با این اخبار واکسینه شده است؛ اما در نظر داشته باشیم که تصمیمات خلق‌الساعه و غیر‌کارشناسی باعث افزایش بی‌اعتمادی و ضربه به سرمایههای مردم خواهد شد و همان‌گونه که وزیر محترم اقتصاد نیز در ماجرای نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌ها بر این نکته تاکید کرد انتظار می‌رود مسوولان از اتخاذ تصمیماتی که موجب نااطمینانی و ضربه به بورس و سرمایههای مردم خواهد شد جلوگیری کنند. از سوی دیگر پیشنهاد میشود از ابزارهای تامین مالی بازار سرمایه و به‌خصوص بورس‌کالای ایران، از قبیل قراردادهای سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی، خرید دین، قراردادهای کشف پریمیوم و... به‌منظور تامین مالی شرکت‌ها و کاهش ریسک فعالان این بازار بیش از گذشته استفاده شود و فروش متری زمین و ساختمان و همچنین فروش اموال مازاد بانک‌ها از طریق بورس‌کالای ایران و استفاده از ظرفیت صندوق‌های زمین و ساختمان در دستور کار تصمیم‌گیران این بخش قرار گیرد. لازم به تاکید است که خروج سیمان و فولاد از بورس‌کالا با هدف کاهش قیمت مسکن رویاپردازی و شعاری بیش نیست که پیش‌تر معمولا توسط مافیای فولاد و سیمان که چند سالی دستشان از این دو صنعت کوتاه شده است مطرح می‌شد.
