روش معمول و عادی حراج که از ابتدای تاسیس بورس‌کالای ایران تاکنون وجود داشته، شامل چند مرحله می‌شود. زمان پیش‌گشایش (سبز) یک تا ۱۵دقیقه و در اختیار ناظر تالار است. این زمان به وارد کردن سفارش‌‌‌های خرید و فروش اختصاص دارد که به وسیله کارگزاران فروشندگان و کارگزاران خریداران انجام می‌شود. طی این زمان، کارگزار خریدار، مجاز به اعمال هر تغییری در نوع سفارش خرید و حتی حذف آن است.

مظنه‌‌‌یابی

زمان مظنه‌‌‌یابی (زرد) به ازای هر کالا یک‌دقیقه است. پس از اتمام زمان سبز، زمان زرد شروع می‌شود که به زمان حراج معروف است. طی زمان حراج، قیمت قابل تغییر است، به این ترتیب که فروشنده فقط مجاز به کاهش قیمت پیشنهادی خود بوده و خریدار می‌تواند قیمت بالاتری را (حداکثر تا سقف پیشنهادی فروشنده) پیشنهاد دهد. با توجه به شرایط بازار، امکان افزایش عرضه از طرف کارگزار فروشنده در این زمان وجود دارد. در این مرحله، کارگزار خریدار می‌تواند قیمت پیشنهادی را بپذیرد یا قیمت پایین‌تری (سقف قیمت خرید خود) را پیشنهاد دهد. همچنین کارگزار خریدار می‌‌‌تواند تا قبل از قبول قیمت فروشنده، تقاضای خود را کاهش دهد.

زمان رقابت

زمان رقابت (قرمز) نیز یک‌دقیقه به ازای هر کالاست. اگر میزان تقاضایی که سقف قیمت پیشنهادی فروشنده را پذیرفته، بیش از میزان عرضه باشد، معاملات وارد زمان قرمز یا رقابت می‌شود و در این زمان کارگزار خریدار می‌‌‌تواند قیمتی بالاتر از قیمت فروشنده پیشنهاد کند.

پس از اتمام این زمان، سیستم دستورات خرید و فروش را براساس بالاترین قیمت‌ها مرتب کرده و آنها را با هم تطابق می‌دهد. اساس کار بر اولویت فروش با قیمت‌های پایین‌‌‌تر و زمان ثبت زودتر و اولویت خرید با قیمت‌های بالاتر و زمان ثبت زودتر است. در صورتی که قیمت خرید بیشتر یا مساوی با قیمت فروش باشد، معامله صورت گرفته و پس از تایید ناظر، گواهینامه معاملات برای طرفین صادر می‌شود و زمان‌‌‌های توقف (آبی) در اختیار ناظر تالار است.

تفاوت حراج باز و حراج عادی در بورس‌کالا

روش حراج باز شامل همان مراحل پیش‌گفته است. تنها تفاوت روش حراج باز با حراج عادی، زمان قرمز است که با نظر ناظر بازار قابل تغییر است. این تفاوت (زمان بیشتر برای مرحله رقابت) به‌واسطه ماهیت کالاهای مورد دادوستد در تالار حراج باز است که زمان بیشتری را برای مذاکره بین خریداران و فروشنده و رسیدن به توافق بین آنها می‌‌‌طلبد.

مناقصه نیز نوعی حراج است؛ به این معنا که حراج در برگیرنده مزایده (فروشنده کالای خودش را در معرض فروش قرار می‌دهد و خریداران به رقابت می‌‌‌پردازند) و مناقصه (خریدار، کالای مورد نظرش را به همراه قیمت و شرایط مورد نظر خود، به اطلاع فروشندگان می‌‌‌رساند) است و فروشندگان ‌‌‌برای برنده شدن به رقابت با هم می‌‌‌پردازند.

پذیرش، لازمه عرضه

هر کالایی که واجد شرایط ورود به بورس‌کالا باشد و از سوی هیات پذیرش (یا کمیته پذیرش)، پذیرش شود، مطابق ‌سازوکار بورس‌کالا می‌‌‌تواند در معرض حراج برای فروش (مزایده) یا حراج خرید (مناقصه) قرار گیرد.

برخی از شرایط اساسی برای پذیرش کالا در بورس‌کالا، استاندارد بودن کالا، عدم‌قیمت‌گذاری دستوری و تعیین قیمت بر اساس سازوکار عرضه و تقاضا در بورس‌کالا و عدم‌انحصار در خرید یا فروش آن است.

علاوه بر مزایایی که قانون‌گذار برای فروشندگان و خریداران ‌‌‌حاضر در بورس‌کالا از جمله معافیت‌‌‌های مالیاتی برای فروشندگان و معافیت طرفین‌‌‌ خریدار و فروشنده از تشریفات مزایده و مناقصه قائل شده است، مزایایی نظر امنیت معاملات، شفافیت دادوستدها، وسعت بازار و رقابت بیشتر و بهتر و کشف قیمت‌های واقعی‌‌‌تر را نیز در بر دارد.

اخبار مرتبط