بهای ارز و نوسان تقاضا دو محرک اصلی بازار هستند
دوصحنه‌گردان معاملات پلیمرها
راهبری ارزی تقاضای پلیمرها
با افزایش تکانه‌های ارزی در بازار داخلی و رشد بی‌سابقه بهای ارز، متغیر جدیدی به معادلات متقاضیان خرید مواد اولیه پلیمری در بورس کالا افزوده شد. این متغیر که اختلاف دو نرخ آزاد و نیمایی دلار است، بدون وقفه از سوی خریداران بورس کالا رصد می‌شود. از این رو، آگاهی کامل از اثرگذاری تغییرات این فاکتور بر معاملات محصولات پلیمری وجود دارد. در گزارش پیشین «دنیای اقتصاد» با عنوان «راهبری بهای ارز در بازار محصولات پتروشیمیایی» اثبات شد که از میان داده‌های حیاتی معاملات، یعنی عرضه، تقاضا و حجم دادوستدها، بالاترین ضریب همبستگی مربوط به فاصله دو نرخ آزاد و نیمایی دلار و تقاضای پلیمرهاست که در معاملات هفتگی و ماهانه آن به چشم می‌خورد. این میزان همبستگی علاوه بر آنکه نشان‌دهنده ارتباط نوسان بهای ارز و میزان تقاضای واردشده به تالار فیزیکی معاملات بورس کالاست، این رابطه را به صورت مستقیم ترسیم می‌کند، به گونه‌ای که در بین داده‌های حیاتی معاملات در این بازار، بیشترین اثرپذیری مربوط به تقاضای خریداران است که لحظه به لحظه جریان ارزی را رصد کرده و همسو با آن اقدام به ثبت سفارش می‌کنند. 08/ 0واحد ضریب همبستگی محاسبه‌شده میان دو متغیر نرخ ارز و حجم تقاضای ماهانه برای خرید مواد اولیه پلیمری در بورس کالا است. به این ترتیب به‌وضوح می‌توان نوسان نرخ ارز را به‌عنوان متغیری قدرتمند در بازار پلیمرها معرفی کرد که واکنش اهالی بازار برای خرید پلیمرها را به دنبال دارد. هنگامی که ضریب همبستگی دو پارامتر با یکدیگر مثبت باشد، به این معنی است که در چارچوب مطالعاتی و بررسی‌های انجام‌شده، افزایش (کاهش) یک متغیر با افزایش (کاهش) متغیر دیگر همراه است. در واقع، ضریب همبستگی بین منفی یک و مثبت یک است. هرچه این ضریب از صفر دورتر شود (و به مثبت یا منفی یک نزدیک‌تر شود)، می‌توان نتیجه گرفت که روند هم‌جهت یا مخالف بودن دو متغیر مورد بررسی، جدی‌تر است. البته باید این نکته را در نظر گرفت که ضریب همبستگی هیچ ارتباطی با رابطه علت و معلولی ندارد. بنابراین همبستگی بین دو متغیر تنها نشان‌دهنده این است که افزایش یا کاهش یک متغیر، چه تاثیری بر افزایش یا کاهش متغیر دیگر دارد، ولی این همبستگی ضرورتا دال بر رابطه علّی بین متغیرها نیست. بنابراین باید بین مفاهیم همبستگی و رابطه علّت و معلولی تفاوت قائل شد. به بیان دیگر، ممکن است دو متغیر همبستگی داشته باشند، ولی لزومی ندارد که یکی از متغیرها علت و دیگری معلول باشد. علاوه بر این عوامل متعدد دیگری نیز می‌توانند بر ضریب همبستگی اثرگذار باشند.
حجم معاملات تحت تاثیر نوسان تقاضا
در بین داده‌های معاملاتی پراهمیت در بازار پلیمرهای بورس کالا، عرضه و تقاضا دو نیروی اصلی بازار برای تعیین حجم معاملات به شمار می‌روند که از تقابل این دو فاکتور میزان مشخصی محصول معامله می‌شود. حجم عرضه محصولات در بازارهایی کالایی تا سطحی که بتواند نیاز مصرف‌کنندگان را تامین و از یک روند نسبتا باثبات پیروی کند، بر حجم معاملات اثر بسزایی دارد. به بیان دیگر، هنگامی که حجم عرضه کافی نباشد، دادوستد محصولات به‌شدت تحت تاثیر قرار گرفته و شاهد بروز رقابت‌های قیمتی شدید در پایان معاملات خواهیم بود. طبق تدابیری که کمیته تنظیم بازار محصولات پتروشیمیایی در کنار بورس کالا و سایر سازمان‌های مرتبط برای مدیریت و ایجاد آرامش در این بازار اتخاذ کردند، قرار بر این شد تا میزان عرضه‌های هفتگی تا سطحی حداقلی باشد یا اصطلاحا مواد اولیه پلیمری هر عرضه‌کننده به میزان کف عرضه مصوب باشد تا آشفتگی دادوستد محصولات پتروشیمیایی در بازار، آن هم به دلیل عرضه‌های نامنظم رفع شود. این مصوبه تاثیر بسیار ارزشمندی بر تامین مواد اولیه مستمر و کافی در بازار داشت که اثر آن را در معاملات بازار پلیمرها به‌وضوح مشاهده می‌کنیم. از این رو، میزان اثرگذاری حجم عرضه پلیمرهای بورس کالا بر میزان دادوستدها در شرایطی که مواد اولیه از روندی ثابت پیروی کرده و به صورت منظم به بازار تزریق شود، در سطح قابل قبولی قرار گرفته است. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که رابطه همبستگی این دو متغیر علاوه بر نشان‌دادن ارتباط معنا‌دار و مستقیم میزان عرضه‌ها و حجم معاملات، بر جهت مثبت این رابطه نیز تاکید دارد. طبق داده‌های معاملات پلیمرها که از سوی بورس کالا منتشر شده، طی سال ۹۹ تا هفته ماقبل، روند باثباتی بر عرضه پلیمرهای بورس کالا در تالار فیزیکی حاکم بوده است. براین اساس، کلیت بازار در عموم گریدهای رایج حکایت از آن دارد که از جانب این فاکتور بسیار حیاتی یعنی میزان عرضه، حجم معاملات تکانه‌های کمتری را در این مدت مشخص از سوی نوسان عرضه متحمل شده است.
اما در مقابل عرضه، میزان تقاضای بازار قرار گرفته که در محاسبات ضریب همبستگی نیز ارتباط قوی و مستحکم خود را با حجم معاملات نشان می‌دهد. ضریب همبستگی این دو فاکتور پراهمیت در معاملات پلیمرهای بورس کالا به میزان 09/ 0 واحد است که هنوز فاصله زیادی با بالاترین سطح همبستگی (یعنی مثبت یک) دارد، اما به‌خوبی رابطه قدرتمند تقاضا و میزان دادوستدهای بازار را نشان می‌دهد. با تکیه بر اطلاعات به دست آمده از میزان همبستگی حجم معاملات و تقاضا می‌توان بیان کرد که بخش عمده تغییرات حجم معاملات از مسیر تقاضای پلیمرها عبور می‌کند. داده‌های معاملات هفتگی نیز این برآوردها را تایید می‌کنند. گواه این ادعا صعود بی‌سابقه حجم معاملات پلیمرها در تاریخ دادوستدهای بورس کالا در هفته منتهی به 5 شهریورماه است که رشد تقاضا و عبور از کانال 144 هزار تنی، بیشترین مقدار از سال ۹۷ تاکنون ارزیابی می‌شود. ثمره ورود چنین میزانی از سفارش خرید به بازار پلیمرها، حجم معاملات بالغ بر ۹۴ هزار تن بود که رکوردی بی‌سابقه را به ثبت رساند. تزریق چنین تقاضایی برای خرید مواد اولیه پلیمرها، تحت تاثیر چندین عامل متفاوت محقق گشت، اما نتیجه آن به نفع بازار و صعود چشمگیر حجم معاملات تمام شد. از این رو فاکتوری که در معاملات پلیمرها در زمان‌های رکودی باید مدنظر قرار بگیرد، تحریک تقاضاست که به‌شدت تحت تاثیر عوامل بیرونی و شاخص‌های کلان اقتصادی از جمله نوسان بهای ارز قرار دارد. به این ترتیب اطمینان از وجود سطحی قابل قبول از تقاضای پلیمرها نه تنها می‌تواند حجم معاملات را رونق ببخشد، بلکه آشفتگی قیمتی و پیچیدگی‌های معاملات را نیز تا حد زیادی پوشش می‌دهد.
