سرانجام ماجرای واردات ماشینآلات معدنی به کجا ختم می‌شود؟
شاهبیت تردید معدنیها
بر اساس آمار در حال حاضر ۱۵هزار دستگاه ماشینآلات معدنی فرسوده در کشور وجود دارد که نوسازی آنها می‌تواند به افزایش بازدهی معادن کشور کمک کند. فرسودگی ماشینآلات معدنی یکی از مواردی است که علاوه بر کاهش بهره‌‌‌وری معادن می‌تواند به تعطیلی معادن فعال نیز منجر شود. با توجه به اهمیت بازسازی و واردات ماشینآلات معدنی برای سال‌جاری واردات ۲هزار دستگاه از این نوع ماشینآلات در نظر گرفته شده است. سال ۱۳۹۹ بر اساس دستورالعملی واردات ماشینآلات معدنی متوقف شد، اما مشکلاتی که این دستورالعمل به همراه داشت از جمله بالا رفتن قیمت ماشینآلات، چه به صورت خرید و چه اجاره، موجب شد تا مجددا واردات این نوع ماشینآلات از سال گذشته در دستور کار قرار گیرد و مجوز برای واردات ۸۷۰ماشینآلات معدنی صادر شود. با توجه به نیاز بخش معدن و بر اساس آمار اعلام شده از سوی وزارت صمت در سال‌جاری نیز مجوزهای صادره برای ماشینآلات موردنیاز بخش معدن برابر با ۲هزار فقره بوده که با ورود این ماشینآلات بخشی از نیاز بخش معدن برطرف می‌شود.
بر اساس آمار اعلام شده از سوی معاون معادن وزیر صنعت، معدن و تجارت در حال حاضر ۱۵هزار دستگاه ماشینآلات معدنی فرسوده در کشور وجود دارد که برنامه‌‌‌ریزی شده سالانه ۲هزار تا ۲هزار و ۵۰۰ دستگاه نوسازی شود. معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت از برنامه این وزارتخانه درباره تامین ماشینآلات معدنی خبر داد. برنامه وزارت صمت در خصوص تامین ماشینآلات معدنی آغاز شده است. در سال گذشته محدودیت‌هایی در این زمینه وجود داشت که از سال ۱۳۹۹ اعمال شده بود و این محدودیت‌ها برای ماشینآلات بدون ساخت داخل کامل برداشته شد. در حال حاضر برای واردات ماشینآلات زیر پنج سال محدودیتی وجود ندارد و معدنکاران می‌توانند این ماشینآلات را وارد کنند. از سوی دیگر در ماشینآلات با عمر بالای پنج سال شرایط کاملا تغییر کرد، حتی برای رفع بوروکراسی‌‌‌های اداری موضوع به استان‌‌‌ها واگذار شد و در شهر تهران به صورت سیستمی مجوزها دنبال می‌شود.
به گفته معاون معادن و فرآوری مواد وزارت صمت، آمارهای منتشر شده از سوی خانه معدن به دنبال اجرایی شدن این تصمیمات نشان داد که در چهار ماه نخست سال‌جاری جهش بسیاری در بخش واردات وجود داشته و قیمت ماشینآلات در بازار داخلی افت محسوسی داشته است. این برنامه وزارت صمت ادامه دارد و با بخش معدن همراه است. در حال حاضر به طرز محسوسی تعداد ماشین‌‌‌آلاتی که وارد یا از داخل تامین می‌شود، متفاوت شده است. وزارت صمت برنامه‌‌‌هایی برای تامین مطلوب ماشینآلات معدنی در داخل کشور دارد که با حمایت از تامین مالی قراردادهای ساخت داخل می‌توان حجم تامین ماشینآلات از داخل را افزایش داد.
هنوز ماشینآلات معدنی وارد نشده است
در این راستا دبیر انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشینآلات سنگین معدنی، ساختمانی و راهسازی در گفت‌‌‌وگو با خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» اظهار کرد: ادعایی که وزارت صمت مبنی بر از سرگیری واردات ماشینآلات معدنی کرده اساسا صحت ندارد چراکه شرایط فعلی واردات ماشینآلات معدنی همچون گذشته بوده و هنوز عملیاتی نشده است. (تا لحظه تنظیم این گزارش) در حوزه تامین ماشینآلات معدنی و دستگاه‌‌‌های سنگین شرایط همچون گذشته بوده و بخشنامه و مصوبه جدیدی از جانب وزارت صمت ابلاغ و اجرا نشده است.
عبدالرضا صالحی افزود: اولین و مهم‌ترین مانع تامین ماشینآلات معدنی موضوع تحریم‌‌‌های داخلی و خارجی است که هیچ‌کدام از این دو مورد هنوز رفع نشده است و همه دست‌‌‌اندازها همچنان باقی هستند و تغییر محسوسی رخ نداده است و در خصوص ثبت‌سفارش، واردات، ترخیص و تحویل مشتری تغییر خاصی اتفاق نیفتاده است. طی هفته‌‌‌های گذشته جلسه‌‌‌ای با سرپرست دفتر بهره‌‌‌برداری معادن برگزار شد که در خصوص نحوه واردات ماشینآلات معدنی صحبت شد که تمام نکات و راه‌‌‌های وارداتی در این جلسه مطرح شد و تا به امروز به مرحله اجرا نرسیده است و اگر وارداتی نیز انجام شده باشد ما به عنوان انجمن بی‌‌‌اطلاع هستیم.
وی در ادامه تاکید کرد: ماشینآلات معدنی به دو دسته، ماشین‌‌‌آلاتی که تولید داخلی دارند و ماشین‌‌‌آلاتی که تولید داخلی ندارند تقسیم می‌‌‌شوند و وزارت صمت اعلام کرد واردات ماشین‌‌‌آلاتی که در کشور تولید نمی‌‌‌شوند مانعی ندارد و در این بین ماشین‌‌‌آلاتی که منعی برای ورود ندارند نیز به دو دسته تقسیم می‌‌‌شوند، دستگاه‌‌‌ها‌‌‌یی که دست دوم بوده و تحت عنوان مستعمل وارد می‌‌‌شوند و برای واردات به پروانه معادن نیازمند بوده و پیمانکاران معدنی مجاز به واردات هستند، همچنین ماشین‌‌‌هایی که نو بوده و از طریق نمایندگی‌ها وارد کشور می‌‌‌شدند.
اواسط سال گذشته بخشنامه‌‌‌ای توسط وزارت صمت صادر شد که بر اساس آن هر معدن‌داری که یک دستگاه از تولیدات داخلی را خریداری کند امکان وارد کردن یک دستگاه معدنی را نیز دارد و بر همین مبنا معدن‌داران ماشینآلات نو وارد کردند که در این بین مشخص نشد ماشین وارد شده از چه طریقی و بر پایه چه مجوزی وارد شده است و به نماینده‌‌‌ها نیز گفته شد که می‌توانند ماشینآلات معدنی وارد کنند اما نماینده‌‌‌ها امکان وارد کردن ماشینآلات مستعمل را ندارند چراکه در صورت واردات این نوع ماشینآلات باید از مجوزهای بهره‌‌‌برداری معادن استفاده کنند که این نوع مجوز به نمایندگی‌ها تعلق نمی‌گیرد. در این بخشنامه نمایندگی‌ها متضرر شدند و معدن‌داران بر اساس آیین‌‌‌نامه اجرایی معادن ماشینآلات دست دوم و حتی ماشین‌‌‌های نویی را که تولید داخل دارند وارد کردند، این در حالی بود که پیش‌تر این نوع دستگاه‌‌‌ها را شرکت‌های بزرگ خاصی خریداری و وارد کشور می‌‌‌کردند.
صالحی در پایان یادآور شد: به طور کلی اختیار از دست نمایندگی‌ها خارج و به معدن‌داران واگذار شده بود. در حال حاضر ماشینآلات معدنی را از نظر حجم، تعداد و کیفیت نمی‌توان سنجید که در چه وضعیتی هستند و نسبت به گذشته چقدر تغییر کرده‌اند. شرایط، همچون گذشته است و تغییر خاصی در روند واردات ماشینآلات معدنی رخ نداده است؛ مگر آنکه معاونت معدنی وزارت صمت فکر و برنامه‌‌‌ای در ذهن خود داشته باشد و هنوز به مرحله اجرا نرسیده باشد که در این خصوص اعتراض وارد است که چرا برای خرید ماشینآلات معدنی معاونت معدنی باید تصمیم‌گیری کند، در صورتی که موضوع ماشینآلات معدنی زیرمجموعه دفتر ماشینآلات معدنی و راهسازی بوده که آن نیز زیرمجموعه معاونت ماشین‌‌‌سازی است و این بخشنامه‌‌‌ها باید از طریق دیگری ابلاغ و اجرا شوند.
