راه‌اندازی بازار صادراتی برای صنعت خاکستری در بورس کالا مانع رقابت منفی شرکتها می‌شود
رینگ صادراتی؛ پایانی بر بازی دلالان سیمان
با وجود این علاوه بر تحریم‌ها، قوانین دست و پا‌گیر و همچنین نبود سازو‌کار حمایت از صادرات در کنار رقابت منفی تولید‌کنندگان برای کاهش قیمت باعث شده تا سیمان با‌کیفیت ایرانی با قیمت بسیار ارزان‌تری نسبت به قیمت‌های جهانی در اختیار خریداران قرار بگیرد. بر این اساس شرکتهای تولید‌کننده سیمان راه‌اندازی رینگ صادراتی سیمان در بورس کالا را برای جلوگیری از رقابت منفی و افزایش قیمت‌های صادراتی مورد تاکید قرار داده‌اند و امیدوارند دولت برای نجات صنعت سیمان، ضمن تسهیل صادرات به تحقق این امر کمک کند.
بر هم زدن بازی دلالان سیمان با رینگ صادراتی
مهدی آقا‌بیگی، مدیرعامل شرکت سیمان هرمزگان در پایان نشست اعضای انجمن صنفی کارفرمایان سیمان کشور با ذکر این نکته که دولت در زمینه صادرات می‌تواند کمک کند، اظهار کرد: پیشنهاد ایجاد رینگ صادراتی توسط شرکتهای سیمانی مطرح شده که نسخه صادراتی بورس کالا به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه میزبان حدود ۶۰ درصد شرکتهای تولید سیمان کشور بودیم، اشاره کرد: عمده سیمان‌‌هایی که در جنوب کشور مانند استان‌های خوزستان، بوشهر و هرمزگان فعالیت دارند در این نشست حضور داشتند تا درباره شفاف‌‌تر شدن قیمتگذاری سیمان و وارد نشدن به رقابت منفی قیمتی تصمیم‌‌هایی اتخاذ شود که منافع ملی، منطقه‌‌ای و شرکتها را حفظ کند.
مدیرعامل شرکت سیمان هرمزگان گفت: شرکتهای واسطه متعددی در زمینه صادرات کلینکردر بندر شهید رجایی فعالیت می‌کنند که این شرکتها سیمان‌‌های تولیدی در مرکز کشور و به‌‌خصوص سیمانی را که در جنوب کشور تولید می‌شود صادر می‌کنند و یک رقابت منفی در نرخ‌گذاری‌‌ها شکل می‌گیرد.
آقا‌بیگی اظهار کرد: دلالان با هم رقابت نمی‌کنند بلکه به صورت هماهنگ‌شده و جداگانه با شرکتها مذاکره می‌کنند تا قیمتها شکسته شود. به عنوان مثال واسطه زمانی که می‌خواهد با سیمان هرمزگان مذاکره کند، عنوان می‌کند که از سیمان بوشهر با نرخ ۲۵ دلار خرید کردم و قیمت ۳۰ دلارِ شما گران است، در نتیجه رقابت منفی قیمتی شکل گرفته و شرکت مجبور می‌شود نرخ خود را کاهش دهد؛ بنابراین شکلگیری این رقابت منفی منجر به شکستن نرخ همه شرکتها می‌شود.
مدیرعامل شرکت سیمان هرمزگان افزود: امکان صادرات مستقیم سیمان و کلینکر به دلیل قرار داشتن کشور در تحریم‌ها وجود ندارد، به عبارت دیگر تامین کشتی سخت شده و انتقال ارز از مشکل‌‌های اصلی است و به همین دلیل هم به شرکت واسطه‌‌ای نیاز داریم. ضمن اینکه عمده شرکتهای سیمان دولتی محسوب می‌شوند و به‌طور طبیعی در لیست تحریم قرار دارند.
آقا‌بیگی افزود: دولت می‌تواند اختیار تهیه اساسنامه رینگ صادراتی را به انجمن صنفی کارفرمایان سیمان کشور بدهد تا با پایان قیمتگذاری مذاکره‌ای، از این طریق مانع شکلگیری رقابت منفی قیمتی شود.
وی اظهار کرد: در مواقعی بازار داخلی در زمینه سیمان دچار مشکل و چالش می‌شود که دولت باید مراقبت کند اما گاهی بدون دلیل منطقی از صادرات جلوگیری می‌کند درحالی که این دو ارتباطی با هم ندارند، به عنوان مثال بار صادراتی چند ماه در اسکله مانده و امکان بازگرداندن کالا به دلیل هزینه‌های بسیار بالای حمل و نقل کالا از بندرگاه هم وجود ندارد.
آقا‌بیگی گفت: هزینه‌های حمل و نقل بسیار بالاست و دولت می‌تواند در این بخش یاری‌دهنده باشد. به عنوان مثال، باری که از کارخانه واقع در بندر خمیر به بندرعباس در فاصله ۸۰ تا ۹۰ کیلومتری ارسال می‌شود، در خوش‌‌بینانه‌ترین حالت ۲۰ میلیون تومان قیمت دارد اما 5 میلیون تومان کرایه حمل آن است، یعنی راننده و کامیون ۲۵ درصد از مبلغ سیمان را برای حمل دریافت می‌کنند.
وی با انتقاد از هزینه حمل و نقل ریلی خاطرنشان کرد: درحالی که هزینه‌های حمل ریلی در سایر کشورها ارزان‌‌تر است در ایران گران‌‌تر تمام می‌شود.
این در حالی است که ریل از نظر سرعت و میزان حمل و ایمنی به صرفه‌‌تر است، چرا که تناژ بالاتری را می‌توان حمل کرد و مخاطره‌های جاده‌‌ای و ترافیکی هم ندارد. بالا بودن هزینه‌های ریلی باعث شده تا یکی از شرکتهای بزرگ سیمانی با وجود داشتن ریل و لکوموتیو، کالای خود را با کامیون و تریلر و به اصطلاح جاده‌‌ای حمل می‌کند.
آقا‌بیگی تصریح کرد: در حال حاضر سیمان ارزان‌‌ترین کالا در کشور است که هر تن آن با بهای ۷۰۰ تا ۷۳۰ هزار تومان در بورس کالا عرضه می‌شود و همین نرخ‌‌ها منجر شده سرمایه‌گذاران برخلاف صنایع پتروشیمی و فولادی، تمایلی برای حضور در صنعت سیمان نداشته باشند.
مدیرعامل شرکت سیمان هرمزگان بیان کرد: قیمت سیمان در صنعت ساختمان بیشتر از 3 درصد اثرگذار نبوده و اگر برای ساخت یک متر مربع ۱۰ میلیون تومان هزینه شود تنها 3 درصد آن برای سیمان هزینه شده است.
رینگ صادراتی بورس کالا شرط لازم است ولی کافی نیست
حسین چهرگانی، مدیرعامل سیمان پیوند گلستان با اشاره به ضرورت شکلگیری رینگ صادراتی به «دنیای اقتصاد» گفت: هماهنگی بین شرکتهای تولید‌کننده سیمان در مقوله صادرات می‌تواند نتایج بسیار خوبی به همراه داشته باشد؛ کما اینکه در گذشته سیمان با نرخ حدود 20 تا 23 دلار صادر می‌شد اما با هماهنگی‌های صورت‌گرفته امروز نرخ صادراتی به بیش از 30 دلار رسیده است. بر این اساس شکلگیری رینگ صادراتی با توجه به حذف رقابت منفی بین شرکتها، می‌تواند منجر به افزایش قیمت‌های صادراتی شود. با وجود این شکلگیری رینگ صادراتی شرط لازم است اما برای رونق و تسهیل صادرات کافی نیست بلکه باید سیاست‌های حمایتی توسط دولت شکل بگیرد.
وی با اشاره به این مطلب افزود: امروزه شاهد حذف مشوق‌های صادراتی و افزایش سرسام‌آور هزینه‌های حمل و نقل داخلی و دریایی هستیم که صادرات را از انتفاع خارج می‌کند و حتی این مساله می‌تواند منجر به کناره‌گیری برخی شرکتها از صادرات شود؛ بنابراین اینکه صرفا صادرات را هدف‌گذاری کنیم، تضمینی برای موفقیت نیست بلکه هدف‌گذاری نیازمند برنامه‌ریزی است.
چهرگانی ادامه داد: اگر چه انعقاد تفاهم‌نامه‌های همکاری با کشورهای خارجی می‌تواند به تسهیل صادرات کمک کند اما واقعیت این است که برخی تفاهم‌نامه‌ها در زمینه مراودات بازرگانی با کشورهای حوزه CIS نتایج مطلوبی را به همراه نداشته است. به‌طور نمونه امروز شاهدیم که با وجود امضای تفاهم‌نامه ترانزیت بین ایران و روسیه، کشتی‌ها اغلب به دلیل سودآوری بالاتر کالاهای روس را به ایران ترانزیت می‌کنند و تمایلی به حمل کالاهای داخلی به این کشور نشان نمی‌دهند؛ بنابراین در توافقات باید نگاه همه‌جانبه‌ای وجود داشته باشد.
مدیرعامل سیمان پیوند گلستان با اشاره به اهمیت رایزنی اقتصادی عنوان کرد: برخی از چالش‌های صادراتی در سطح کلان باید توسط دولت پیگیری شود؛ به‌طور نمونه ترکمنستان صرفا اجازه واردات سیمان تیپ 5 را از ایران صادر کرده و اجازه واردات به سایر انواع سیمان را نمی‌دهد و لازم است علل ریشه‌ای اتخاذ این تصمیم و راهکارهای موجود در جلسه‌ای با مسوولان تصمیم‌ساز ترکمنستان به بحث و بررسی گذاشته شود.
وی با بیان اینکه باید برای رفع چالش‌های صنعت سیمان در سریع‌ترین زمان اقدام شود، اظهار کرد: صنعت سیمان در وضعیتی است که نیاز به اقدام فوری دارد و تاخیر در انجام برنامه‌ها حتی ممکن است به قیمت نابودی شرکتها تمام شود.
حذف فاقد صلاحیت‌ها با رینگ صادراتی سیمان
علی محمد‌بُد، کارشناس صنعت سیمان نیز درباره اهمیت راه‌اندازی رینگ صادراتی سیمان به «دنیای اقتصاد» گفت: قطعا با راه‌اندازی رینگ صادراتی، علاوه بر شفافیت، قیمتها واقعی می‌شود؛ اتفاقی که در بورس کالای داخلی هم شاهد آن هستیم.
وی با اشاره به این مطلب افزود: نکته مهم اینکه با راه‌اندازی رینگ صادراتی بورس کالا، ارائه آمارها از صادرات و برنامه‌ریزی برای پوشش نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت فراهم می‌شود. این در حالی است که در گذشته میزان فروش صادراتی و ارز‌آوری مبهم بود؛ ضمن اینکه شفافیت صادراتی می‌تواند دریافت عوارض و مالیات را برای دولت تسهیل کند.
این کارشناس صنعت سیمان با بیان اینکه عرضه سیمان از طریق رینگ صادراتی باعث سهولت خرید بازرگانان می‌شود، اظهار کرد: با توجه به اینکه عمده صادر‌کنندگان سیمان شرکتهای بازرگانی داخلی هستند، در شرایط کنونی برخی از این شرکتها با ارتباطات قوی‌تر می‌توانند برای صادرات سیمان اقدام کنند و شرکتهای بازرگانی که از این ارتباطات پشت پرده برخوردار نیستند، دچار مشکل می‌شوند اما شکلگیری رینگ صادراتی شرایط یکسان و عادلانه‌ای برای صادر‌کنندگان فراهم می‌کند.
از طرفی این نوع عرضه می‌تواند منجر به بررسی صلاحیت خریداران و حذف افراد فاقد صلاحیت شود.
بُد افزود: قطعا عرضه سیمان در رینگ صادراتی علاوه بر حذف رقابت منفی و ناسالم، منجر به رقابت کیفی شرکتها می‌شود.
