مدیرعامل شرکت توسعه املاح و انرژی امداد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» خبر داد
استحصال املاح معدنی مورد نیاز صنایع از دریاچه نمک قم
شرکت توسعه املاح و انرژی امداد یکی از شرکت‌هایی است که با هدف اکتشاف، استخراج و استحصال مواد معدنی از شورابه‌های سطحی و عمیق آغاز به‌‌کار کرده است. این شرکت به عنوان زیر‌مجموعه مجتمع اقتصادی کمیته امداد با اولویت استحصال عناصر استراتژیک از شورابه دریاچه نمک قم فعالیت می‌کند.
مدیرعامل توسعه املاح و انرژی امداد گفت: استحصال نمک‌ها و عناصر استراتژیک از شورابه‌های سراسر کشور به عنوان فعالیت اصلی شرکت تعیین شده و پروژه ما در حال حاضر دریاچه نمک قم است که با دو رویکرد استفاده از شرکت‌های بین‌المللی با تجربه در حوزه‌های مهندسی و فرآیندی و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی در مرحله عملیاتی قرار دارد. نحوه فعالیت ما برداشت شورابه‌ای است که در تخلخل ساختار نمکی پلایا جریان دارد و از این شورابه مواد معدنی مانند نمک، پتاسیم، منیزیم، لیتیوم و احتمالا بُرم استحصال می‌کنیم.
مهرداد مشیری در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» ضمن اشاره به این مطلب افزود: واقعیت این است که با توجه به حجم دریاچه نمک قم و ساختار متفاوت آن با دریاچه‌های معمول، فعالیت‌های ما هیچ گونه مشکل زیست محیطی ایجاد نمی‌کند. در واقع حجم شورابه در لایه اول بیش از 6 میلیارد متر مکعب و حقابه بیش از 150 میلیون متر مکعب در سال است و تقریبا تمامی رودهای حومه مرکزی ایران، حوضه آبریز این دریاچه هستند. با توجه به حجم کم برداشت شورابه از پلایای دریاچه نمک خطری دریاچه را تهدید نمی‌کند و اگر نگرانی درباره این دریاچه باشد، به خاطر حقابه است؛ در واقع اگر سالانه 140 میلیون متر مکعب به این دریاچه نمک تزریق نشود، طی سال‌های آینده ممکن است خشک شود؛ بنابراین دریاچه نمک یک ذخیره خدادادی است که با حفظ منابع ملی و محیط زیست، با شکل‌گیری زنجیره پایین‌دستی استحصال مواد معدنی می‌تواند اقتصاد و اشتغال استان‌های همجوار را تحت تاثیر قرار دهد.
وی ادامه داد: مواد معدنی قابل استحصال از این دریاچه، عمدتا در کشور وجود ندارد و تنها پتاسیم در مجموعه خور و بیابانک آن هم حدود 50 هزار تن تولید می‌شود در حالی که نیاز کشور 300 هزار تن در سال است. بنابراین می‌توان تمام محصولات استراتژیک را با نگاه اقتصادی از آن استحصال کرد.
مدیرعامل توسعه املاح و انرژی امداد در پاسخ به این سوال که شرکت تا چه میزان می‌تواند نیاز داخلی کشور را تامین کند، گفت: پس از تکمیل فاز مهندسی می‌توان آمار میزان تولیدات را ارائه کرد اما در حوزه پتاسیم بخش قابل توجه نیاز کشور را تامین می‌کنیم. در حوزه منیزیم نیاز داخلی را به‌طور کامل پوشش می‌دهیم و با توجه به کاربرد استراتژیک لیتیوم و اینکه عمدتا در باتری‌های لیتیومی و موارد های‌تک مورد استفاده قرار می‌گیرد، قادریم علاوه بر پوشش نیاز داخلی در زمینه صادرات هم ورود کنیم. در رابطه با بوریک اسید هم به نظر می‌رسد می‌توانیم نیاز شرکت‌های غذایی را به‌طور کامل تامین کنیم. بُرم هم جزو مواد معدنی شورابه است اما از آنجا که مصرف داخلی ندارد، صادر می‌شود. با وجود این مهم‌ترین مواد مورد هدف ما پتاسیم و منیزیم است.
مشیری با اشاره به بازیابی آب در کارخانه اظهار کرد: در تمام دنیا فرآیند استحصال به شکل معمول و با تبخیر بخشی از آب در استخر‌ها انجام می‌شود، با وجود این یکی از مهم‌ترین مواردی که دنبال می‌کنیم استفاده از روش‌های مختلف برای بازیابی آب جهت استفاده مجدد است و برای بازگرداندن پسماند نهایی به دریاچه نیاز به مطالعات دقیق زیست محیطی است.
وی در ادامه به بیان انتظارات از وزارت صمت پرداخت و تصریح کرد: بزرگ‌ترین چالش ما با مجموعه‌های حاکمیتی تغییر سیاست‌ها در بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت است. یکی از مهم‌ترین این مشکلات سختگیری برای واردات ماشین‌آلات معدنی و الزام به تامین نیاز از بازار داخلی است و این در حالی است که موارد متعددی وجود دارد که تولید‌کنندگان داخلی یک تا دو سال برای تحویل ماشین‌آلات زمان می‌خواهند و قطعا این مساله پیامدهای ناگواری برای معادن دارد که علاوه بر فرسودگی، می‌توان به افزایش نجومی هزینه‌های تعمیرات اشاره کرد. نکته دیگر افزایش بی‌رویه حقوق دولتی است که در چند سال اخیر بدون کارشناسی افزایش یافته و بسیاری از معادن در این رابطه دچار مشکل شده‌اند. بنابراین رقمی که تا چند سال پیش حدود 10 میلیارد بود، امروز به 100 میلیارد تومان رسیده است. همچنین نبود دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌های مشخص درباره فعالیت معدنی در شورابه‌ها یکی دیگر از مشکلات است.
مشیری افزود: برخی با توجه به پتانسیل‌های بخش معدن کشور معتقدند در صورت توجه به این بخش، ارز‌آوری آن می‌تواند جایگزین صادرات نفت شود. مدیرعامل توسعه املاح و انرژی امداد در این خصوص اظهار کرد: کشور ما معادن بسیار غنی دارد و در برخی حوزه‌ها پتانسیل بالایی وجود دارد اما برخی از اتفاقات ثبات را از بین می‌برد. به‌طور مثال در بخش سنگ‌های تزئینی از مرمر تا تراورتن و...پتانسیل بسیار بالایی از نظر کمی و کیفی داریم و این در حالی است که کشورهای حوزه خلیج فارس سنگ‌های با شکنندگی بالایی دارند اما عدم سرمایه‌گذاری در فرآوری سنگ در کشور باعث شده تا خارجی‌ها بازار صادرات سنگ را در اختیار بگیرند و در نهایت ارزش افزوده محصول نهایی نصیب شرکت‌های خارجی شود. در حوزه‌هایی مانند عناصر نادر نیز با وجود پتانسیل بالا به خاطر فقر دانش تاکنون بهرهبرداری و تولید صنعتی نداشته‌ایم.
مشیری با اشاره به هوشمند‌سازی معادن تصریح کرد: در حوزه نوآوری و توسعه معدن‌کاری باید گام‌های اساسی برداریم زیرا امروزه عمق متوسط اکتشاف در معادن داخلی کمتر از 100 متر است در حالی که در کشورهای توسعه‌یافته معدنی این عدد نزدیک به یک کیلومتر است. علاوه بر این برخی شیوه‌های غیر‌اصولی بهرهبرداری از معادن باعث شده که امروز بخشی از ذخیره معادن غیرقابل استحصال شود؛ بنابراین مسائلی نظیر هوشمند‌سازی بسیار اهمیت دارد و مهم‌ترین زیرساخت هوشمند‌سازی نیروی انسانی کارآمد است که متاسفانه در این بخش مشکلات عمده‌ای داریم. وی در پایان گفت: شورابه‌ها دارای پتانسیل بسیار جدی در داخل کشور هستند و در آینده نه چندان دور و حدود 20 سال آینده، تمرکز ویژه‌ای روی استحصال مواد معدنی از شورابه‌ها را شاهد خواهیم بود و به عنوان یک صنعت اصلی که قادر است درآمدهای ویژه‌ای بسازد، مطرح می‌شود.
