ضعفها و نقاط قوت بلاک‌چین در سالی که گذشت چه بود؟
درس‌های ۲۰۲۲ بازار رمزارزها
سال۲۰۲۲ میلادی با تلاطم‌های بسیاری برای تمامی بازارها به‌خصوص بازار رمزارزها همراه بود. رشد بازار موجب شد که پروژه‌های بسیاری در این حوزه ایجاد شود و همچنین ظرفیت‌های دنیای بلاک‌چین مشخص‌‌‌‌‌‌تر شود، اما از طرفی بسیاری از شکاف‌‌‌‌‌‌های امنیتی این محیط و همچنین ضعف آن در‌برابر سیاست‌های دولتها هم به‌وضوح مشخص شد، در نتیجه باید از عملکرد این بازار در سالی که به پایان خود نزدیک‌شده درس گرفته و در موج‌های صعودی بعدی اشتباهات گذشته تکرار نشود. در ادامه به برخی از ضعف‌های بازار و همچنین برخی نقاط قوت آن اشاره خواهد شد.
سیاست را دست‌کم نگیریم
بازار رمزارزها بر محور نظریه پول خصوصی که اقتصاددانان مکتب اتریشی پیشتازان این نظریه بودند، ایجاد شد. ماهیت رمزارزها بیش از آنکه دارایی‌‌‌‌‌‌ای برای سفته‌بازی باشد، محل تامین‌مالی پروژه‌ها و استفاده از خدمات آنها است که بر بستر یک تکنولوژی غیرمتمرکز به‌‌‌‌‌‌نام بلاک‌چین پدید آمده و همین موضوع باعث می‌شود که ذات سفته‌‌‌‌‌‌بازانه نداشته باشند و همچنین به‌دلیل قرارگیری در دنیایی متفاوت، ذاتا از سیاست‌های دولتی به‌دور باشند، اما عمق کم بازار به نسبت دیگر بازارها و همچنین نوپا بودن و عدم‌تکامل بسیاری از پروژه‌های بلاک‌چینی باعث شد که پای سوداگران به این بازار باز شود. ورود نوسان‌‌‌‌‌‌گیران به این بازار موجب شد که نوسان‌های بازار به‌شدت تحت‌تاثیر سیاست‌های دولتها به‌خصوص دولت آمریکا قرار گیرد. طی همه‌‌‌‌‌‌گیری ویروس‌کرونا، بسته‌‌‌‌‌‌های کمک معیشتی دولتها موجب شد که حجم پول نقد در دست مردم افزایش پیدا کرده که این پول باید به‌نحوی سرمایه‌گذاری می‌شد. با توجه به سیاست‌های انبساطی، بازارهای ریسکی گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری بوده و بخش زیادی از سرمایه در دست مردم برای سرمایه‌گذاری به سمت بازارهای ریسکی مانند سهام و رمزارزها در دستور کار قرار گرفت. همین موضوع توانست بیت‌کوین را تا قله ۶۸هزار دلاری بالا برده و همچنین دیگر پروژه‌های رمزارزی نیز رشد قابل‌توجهی داشته باشند.
اما با پایان دوران کرونا و ورود به دوره پسا‌کرونا، با در پیش‌‌‌‌‌‌گیری سیاست‌های ضدتورمی توسط دولتها، بازارهای ریسکی جذابیت خود را از دست داده و خروج حجم زیادی سرمایه از این بازارها موجب شد که معامله‌گران به‌خصوص معامله‌گران بازار رمزارزها با زیان شدیدی مواجه شوند.
اهمیت سرمایه‌گذاری آگاهانه
بسیاری از کوین‌‌‌‌‌‌ها و توکن‌‌‌‌‌‌ها در بازار رمزارزها با آغاز سیاست‌های ضدتورمی، بیش از ۹۰درصد از ارزش خود را از‌دست‌دادند. این موضوع اهمیت سرمایه‌گذاری آگاهانه را افزایش داد. بسیاری از افرادی که بر روی پروژه‌های بدون‌پشتوانه سرمایه‌گذاری کرده یا ریسک خود را بهدرستی مدیریت نکرده بودند، در بسیاری از مواقع با از‌دست‌دادن بخش زیادی از سرمایه خود مواجه شدند.
حرکت گله‌‌‌‌‌‌ای به سمت برخی پروژه‌ها مانند دوج‌کوین و شیبا اینو موجب شد کلاهبرداران با شرایط روانی بازار بیشتر آشنا شده و پروژه‌های کلاهبرداری زیادی در این حوزه ایجاد شود که ضمن ازبین‌رفتن اعتماد عمومی نسبت به بازار، بسیاری از افراد بخش بزرگی از دارایی خود را قمار کرده و در این بازی بازنده شوند، از این‌رو بررسی دقیق پروژه‌ها و همچنین قمار‌نکردن بر روی شت‌‌‌‌‌‌کوین‌‌‌‌‌‌ها بیش از پیش اهمیت خود را نشان داد.
شاید تا پیش از بازار صعودی سال۲۰۲۲ شت‌‌‌‌‌‌کوین‌‌‌‌‌‌ها راحت‌‌‌‌‌‌تر می‌توانستند سرمایه افراد را به سمت خود جذب کنند اما باید آگاه بود که در دیگر موج‌های صعودی بازار، معامله‌گران با چنین اتفاق‌هایی مواجه نشوند.
عدم‌تمرکز؛ رمز کارآیی بازار
علاوه بر این‌‌‌‌‌‌ها، طی این بازار صعودی بازی با دارایی افراد در صرافی‌‌‌‌‌‌های متمرکز هم از دیگر مواردی بود که بسیاری از فعالان نسبت به آن آگاه شدند. بخش زیادی از درآمد صرافی‌‌‌‌‌‌ها از طریق لیکویید‌شدن دارایی افراد در بازار آتی رمزارزها تامین می‌شود. به همین جهت اکثر این صرافی‌‌‌‌‌‌ها، حتی معتبرترین آنها مانند بایننس، اقدام به‌دستکاری در بازار می‌کنند. این دستکاری‌‌‌‌‌‌ها موجب می‌شود که حتی افرادی که آگاهی مناسب از اصول مدیریت ریسک دارند هم در این بازار متضرر شوند. این موضوع بیش از پیش اهمیت نظارت رگولاتوری‌‌‌‌‌‌ها بر این صرافی‌‌‌‌‌‌ها را روشن کرد. علاوه‌بر این، نشان داد که حرکت به سمت صرافی‌‌‌‌‌‌های غیرمتمرکز که شفاف‌‌‌‌‌‌تر هستند تا چه اندازه می‌تواند حلال مشکلات این‌چنینی باشد.
در شرایطی که قراردادهای آتی در صرافی‌‌‌‌‌‌های غیرمتمرکز کاملا شفاف بوده و همچنین معامله‌گران آنها تقریبا مشخص هستند، فضا برای دستکاری بازار کمتر شده و عرضه و تقاضای بازار بیش از پیش می‌تواند خود را نشان دهد.
این موضوع می‌تواند حتی اهمیت حرکت معاملات بازارهای دیگر مانند سهام را به سمت فضای غیرمتمرکز نشان دهد. پیشتر بایننس تلاش کرده بود تا با توکنایز کردن سهام برخی از شرکت‌ها، این موضوع را انجام دهد، اما کند بودن عمل خرید سهام و دخالت نهادهای قانون‌گذار مانند فدرال‌رزرو موجب شد که این موضوع متوقف شود. به‌نظر می‌رسد که انجام این موضوع به حضور و حمایت نهادهای دولتی و حکومتی نیاز دارد.
نیاز دولتها به بلاک‌چین
با رشد بازار رمزارزها و پدید‌آمدن بسیاری از پروژه‌ها بر بستر بلاک‌چین، بسیاری از ظرفیت‌های این تکنولوژی مشخص شد. هرچند که تکنولوژی بلاک‌چین و پروژه‌های بر بستر آن، عملا نهادهایی ضد‌دولتی محسوب شده و در تلاش هستند تا نشان دهند که میتوانند بدون نفوذ و حمایت دولتها و صرفا با تکیه بر فرمول‌‌‌‌‌‌های ریاضی و محاسبات رایانه‌‌‌‌‌‌ای می‌توان به مدیریت امور پرداخت، اما ظرفیت‌هایی را نشان‌دادند که عملا برای دولت‌های پیرو دموکراسی و شفافیت میتوانند موضوع بسیار کمک‌کننده‌‌‌‌‌‌ای باشند. با حرکت دولتها به سمت استفاده از این تکنولوژی، عملا هزینه‌های مرتبط با شفافیت برای آنها کاهش پیدا کرده و همچنین امکان دسترسی سریع‌تر و آزادتر به اطلاعات فراهم خواهد شد. هرچند که باید به این نکته اشاره کرد حرکت به‌سوی عدم‌تمرکز ممکن است برای برخی از دموکراسی‌‌‌‌‌‌خواه‌ترین دولتها هم آزار‌دهنده باشند.
حفاظت از حریم شخصی، اولویت اول
همان‌طور که پیشتر نیز اشاره شد، دارایی‌های بسیاری برای سرمایه‌گذاری به سمت رمزارزها حرکت کردند اما به‌رغم ریزش بازار، یکی دیگر از عواملی که موجب شد بسیاری از سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران و نه معامله‌گران، متضرر شوند، دزدیده‌شدن دارایی آنها توسط هکرها بود. بسیاری از افرادی که بهدرستی از اطلاعات کیف‌‌‌‌‌‌پول‌های خود محافظت نمی‌کردند یا از شیوه‌‌‌‌‌‌های ناامن برای نگه‌‌‌‌‌‌داری دارایی‌های خود استفاده می‌کردند، در این سال مورد حمله هکرها قرار گرفته و متحمل ضرر شدند.
علاوه بر این موضوع، استفاده از صرافی‌‌‌‌‌‌های متمرکز نیز برای برخی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران دردسر شد. از سال۲۰۱۲ تاکنون حدود ۷۲/ ۲میلیارد دلار دارایی از صرافی‌‌‌‌‌‌های متمرکز ربوده شده و بسیاری از فعالان این بازار را متحمل ضرر کرده‌است.
در آخرین تلاش هکرها، حدود ۶۰۰میلیون دلار از دارایی کاربران صرافی FTX ربوده شد که نشان می‌دهد حفظ دارایی حتی در معتبرترین صرافی‌‌‌‌‌‌ها هم کار عاقلانه‌‌‌‌‌‌ای نیست.
البته استفاده از پروژه‌های بلاک‌چینی معتبر هم از دیگر شروطی است که باید رعایت شود. حتی در محیط مالیه غیرمتمرکز یا DeFi هم استفاده از پروژه‌های امن اهمیت بالایی داشته و نمی‌توان گفت هر پروژه‌‌‌‌‌‌ای که بر این بستر ایجاد شود از امنیت لازم برخوردار است. فقط در سال۲۰۲۲ حدود ۷/ ۱میلیارد دلار دارایی از پروژه‌های مالیه غیرمتمرکز ربوده شد که اهمیت دقت در استفاده از پروژه‌ها را نشان می‌دهد. در آخرین اقدام هکرها از پلتفرم بلاک‌چینی Ronin Network حدود ۶۲۵میلیون دلار دارایی ربوده شد، در نتیجه افراد باید نسبت به استفاده از پلتفرم‌های این حوزه هم دقت لازم را به خرج دهند.
در نهایت می‌توان گفت که محیط بلاک‌چین و بازار رمزارزها فعلا در مراحل تکامل خود بوده و فعالان این بازار باید این موضوع را مد‌نظر داشته باشند. هرچند که برخی شکاف‌‌‌‌‌‌های امنیتی در این محیط مشخص شده اما همچنان در این مسیر تکاملی ممکن است شکاف‌‌‌‌‌‌های جدیدی ایجاد شود که یک سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار هوشمند باید نسبت به آنها آگاه باشد.
