تاریخ انرژیهای تجدیدپذیر را میتوانیم به دوران تمدنهای باستانی پیوند دهیم؛ زمانی که قدرت خورشید، باد و آب در دسترس انسانها قرار داشت؛ زمانی که تمدنهای باستانی یونان و روم از قدرت باد در آسیابها استفاده میکردند یا چینیهای باستان و ایرانیها از پمپهای آبی برای آسیابکردن دانههای خود بهره میبردند. فرمهای دیگری از انرژی پس از آن به این چرخه اضافه شد: استفاده از آتش، هیزم و روغن و کشف قدرت نیروی تولیدی توسط آتشی که از روغنهای گوناگون به دست میآمد.
تحقیقات اخیر در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر نشان میدهد که حرکت به سمت انرژیهای تجدیدپذیر کند شده است. از مهمترین دلایل این مساله این است که با وجود اینکه سرعت تکنولوژی در پیشبرد رسیدن به انرژیهای تجدیدپذیر بالاست؛ اما سرمایهگذاری در این مسیر جذابیت ندارد.
هیلاری بومنت/ روزنامهنگار و محقق تغییرات اقلیمی
با وجود اینکه سرعت پیشرفت انرژیهای تجدیدپذیر در سالهای اخیر خوب بوده است، اما یکسری مشکلات بنیادین بر سر بالارفتن سرعت گذار وجود دارند که باید هرچه زودتر در نظر گرفته شوند. در سال ۲۰۲۳، برای اولین بار قیمت تمامشده انرژی تجدیدپذیر با قیمت سوخت فسیلی یکی شده است. براساس گزارشی که گزارشگر سرمایهگذاری پاک (Clean Investment Monitor) ارائه کرده، فروش ماشینهای الکتریکی در صدر جدول پروژههای گذار در سال ۲۰۲۳ بودهاند. همچنین گزارشها نشان میدهند که سرمایهگذاری در برق پاک در فضای شهری در سال میلادی گذشته به سطوح بیسابقهای رسیده است. اما چیزی که سرعت گذار را کم کرده، موانع غیرمالی شناختهشده است. دو فاکتور غیرمالی اصلی سرعت این گذار را کم کردهاند: ۱- مخالفت مردم محلی برای گذار و ۲- تاخیر در ایجاد زیرساخت شبکهای. در اینجا به مخالفت سازماندهیشده و حرفهای برخی از مردم با تاسیسات گذار به سمت تجدیدپذیرها میپردازیم. چیزی که در بسیاری از متون از آن با حرف مخفف NIMBYشناخته میشود که مخفف اصطلاح انگلیسی Not In My Backyard است.
دکتر امره زِمان/ استاد جامعهشناسی انرژی دانشگاه تورنتو
خوب میدانیم که تکنولوژی لازم برای استفاده بهینه از انرژی خورشید، باد، هیدروژن و ژئوترمالها پیشرفت بسیار زیادی داشته است. در سالهای اخیر تمرکز دانشگاهها و مراکز علمی برای هماهنگکردن دنیای امروز با انرژیهای پاکتر بسیار زیاد شده است. اما چرا سرعت گذار به استفاده از تجدیدپذیرها بسیار کند است؟ چه موانعی بر سر راه این گذار وجود دارد و بزرگترین و غیرقابلنفوذترین آنها کدام است؟ متخصصان انسانشناسی انرژی، معتقدند که موانع زیادی بر سر راه گذار به سمت انرژیهای تجدیدپذیر وجود دارد. اگر هم راهحلی برای این موانع وجود داشته باشد، رها شدن از آن به هزینه و سرمایه بسیار زیادی نیاز دارد. گذار از انرژی صرفا پوشاندن سقف خانهها و کارخانهها با پنلهای جذب انرژی خورشیدی نیست. گذار باید ریشهای، همراه با بومیسازی و اصلاحات دولتی و سرمایهداری باشد. تغییر در زیرساخت استفاده از نوعی دیگر از انرژی نیازمند سرمایهگذاری، بازسازی، برنامهریزی و از همه مهمتر درک دقیق زیانهای وارده بر اثر تغییرات اقلیمی است.