آرشیو روزنامه شماره ۴۳۷۶ دنیای اقتصاد

اخبار باشگاه اقتصاددانان - روزنامه شماره ۴۳۷۶

شفافیت در بودجه ۹۷

قانون بودجه سالانه مهم‌ترین سند مالی دولت‌ها به شمار می‌رود و نشان‌دهنده نحوه تخصیص درآمدهای دولت در یک سال است. قانون بودجه تاثیرات بسیار مهمی بر شاخص‌های اقتصاد کلان و شاخص‌های مختلف اقتصادی دارد. طی سال‌های اخیر و با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، توجه شهروندان به بودجه و لزوم شفافیت در مفاد آن افزایش قابل توجهی داشته است.
پاسخگویی در دولت باز
فروهر فردوسی تحلیلگر پایداری بدهی‌های دولت
نقش نهاد دولت در نظام‌های اقتصادی بسته به درجه تمرکز و الگوی راهبردی حاکمیتی در زمینه برنامه‌ریزی و اجرا، از دامنه متفاوتی برخوردار است. در اقتصاد ایران نهاد دولت به دلایل عدیده از جمله نبود جایگاه مناسب بخش خصوصی در دینامیسم اقتصاد کشور، ساختار بوروکراتیک دولت‌سالار که عمری دیرینه در ساختار سیاسی و اداری ایران دارد و حاصل آن در نهاد سیاست‌گذاری مرکزی استوار است، از ظرفیت و قدرت بسیار بالایی در شکل‌دهی روند آتی متغیرهای اقتصادی و غیر اقتصادی و به‌ویژه در اثرگذاری بر سطح تولید ناخالص داخلی از کانال اثرگذاری اهرمی مخارج دولت برخوردار است.
تصویب لایحه متمم
محمدتقي فياضي كارشناس اقتصادي
قانون بودجه سال ۱۳۹۷ با فروضی تدوین و تصویب شد که برخی از این فروض در سال جاری به شدت تغییر کرده است. یکی از فروض قانون بودجه احتساب نرخ تسعیر ارز با قیمت ۳۵۰۰ تومان بود. این نرخ در سال جاری حداقل دو برابر شده است. قیمت نفت خام نیز ۵۵ دلار برای هر بشکه در نظر گرفته شده بود که این قیمت در سال جاری بیش از ۶۵ دلار است. صادرات نفت خام ۵/ ۲ میلیون بشکه در روز در نظر گرفته شده بود که طی ماه‌های گذشته به بیش از ۷/ ۲ میلیون بشکه افزایش یافته است. تا پایان سال به نظر نمی‌رسد نرخ تسعیر ارز از حدود ۷ هزار تومان پایین‌تر بیاید، قیمت نفت نیز با توجه به تحریم‌های نفتی ایران و برخی تنش‌ها در کشورهای نفتی دیگر احتمالا کمتر از ۶۵ دلار نخواهد شد. اما صادرات نفت ایران در ماه‌های آینده کاهش خواهد یافت و از این ناحیه عواید نفتی کشور کم خواهد شد.
اعتبارات خارج از شمول
احسان برین کارشناس اقتصادی
فرآیند بودجه‌ریزی، امری تخصصی و زمانبر است که در ایران مجری آن سازمان برنامه و بودجه است. این سازمان با کسب اطلاعات لازم از دستگاه‌های حاکمیتی گوناگون، جداول بودجه‌ای خود را تهیه کرده و پس از نهایی شدن آنها، در قالب لایحه بودجه دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌کند. سپس نمایندگان مردم در مجلس، لایحه پیشنهادی دولت را با حضور نمایندگان دولت و کارشناسان ذی‌ربط بررسی کرده و در نهایت لایحه پیشنهادی دولت همراه با اصلاحات اعمال شده نمایندگان در آن، پس از تصویب در صحن علنی مجلس، تبدیل به قانون بودجه می‌شود. بودجه مصوب مجلس، از سوی دولت لازم‌الاجراست و دولت باید عملکرد مالی خود را بر اساس آن تنظیم کند.
واگذاری طرح‌های عمرانی
شهرام حلاج پژوهشگر مناقصات، معاملات و نظام فنی و اجرایی
در قانون بودجه‌ سال ۱۳۹۷ تبصره‌ای آمده‌است که برخی مقامات قوه‌ مجریه‌ و حتی عالی‌ترین مقام اجرایی کشور، یعنی ریاست محترم جمهوری درباره‌ آن گفته‌اند: با همین تبصره، معضل انباشت طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام کشور حل خواهدشد. اما این تبصره‌ دارای آثار معجزه‌آسا‌، کدام تبصره است؟ تبصره‌ای که مقامات نام برده‌اند، تبصره‌ ۱۹ قانون بودجه است. برای تحلیل واقع‌بینانه‌ رابطه‌ معضل طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام با متنی مانند این تبصره‌ یک ساله، باید زوایای مختلف مسأله را با دقت بیشتری بررسی‌کنیم. البته مهم‌ترین زاویه در این بررسی، نگاه به روندها و رفتارهای مورد‌استفاده، از منظر «شفافیت» است.