سناریوی فرود نرم اقتصاد
با آنکه حالا هم اقتصاددانان معتقدند در سال‌جاری میلادی شاخص‌های اقتصاد آمریکا دچار ضعف خواهد شد، در چند ماه اخیر شاهد تداوم کاهش نرخ تورم و کند شدن افزایش نرخ‌های بهره هستیم و این باور مثبت به وجود آمده که می‌توان از رخ‌دادن رکود اجتناب کرد. یک دلیل این نگاه خوش‌بینانه این است که رشد دستمزدها کند شده است. افزایش دستمزدها به نفع نیروی کار است؛ اما سبب حفظ فشارهای تورمی می‌شود. رئیس بانک‌مرکزی آمریکا برای بیان دلیل افزایش مکرر نرخ‌های بهره بارها به رشد سریع دستمزدها اشاره کرده است و حالا که افزایش دستمزدها کند شده بانک مرکزی مجبور نیست در سال‌جاری بارها نرخ بهره را بالا ببرد. افزایش نرخ بهره اگر زیاد باشد و برای مدتی طولانی بالا باقی بماند، رکود رخ خواهد داد. نرخ تورم در ماه‌‌‌های اخیر پیوسته کاهش یافته و به همین دلیل این امید پدید آمده است که بانک‌مرکزی به‌زودی بالا بردن نرخ بهره را متوقف خواهد کرد.
نکته مثبت این است که وضعیت بازار کار خوب است و رکود بعید به نظر می‌رسد. مجموعه روندهایی که بیان شد، این انتظار را به وجود آورده است که بانک‌مرکزی میتواند اقدامی کند تا اقتصاد فرودی نرم داشته باشد؛ یعنی اقتصاد سرد شود و نرخ تورم کاهش یابد، بدون آنکه رکود رخ دهد یا نرخ بیکاری بیش از حد بالا رود. این دیدگاه خوش‌بینانه است و غیرمنطقی و بعید نیست. حتی اگر این سناریو رخ دهد، سال‌جاری برای بسیاری از مردم آمریکا دورانی دشوار خواهد بود؛ اما نرخ بیکاری آن اندازه که بر اثر رخ دادن رکود بالا می‌رود رشد نخواهد کرد و وضعیت بازارهای گوناگون قابل قبول خواهد بود.
آلن بلایندر، اقتصاددان دانشگاه پرینستون که قبلا معاون رئیس بانک‌مرکزی بود، میگوید: «تمام این نشانه‌‌‌ها از افزایش احتمال فرود نرم در اقتصاد حکایت دارند، نه کاهش این احتمال. اکنون احتمال رخ‌دادن فرود نرم بیش از ۵۰درصد نیست اما حالا وضعیت بسیار بهتر از حالتی به نظر می‌رسد که چندماه پیش به نظر می‌‌‌رسید. مثبت‌‌‌ترین نشانه، کاهش مستمر نرخ تورم است. نرخ تورم از ۱/ ۹درصد در ماه ژوئن به ۵/ ۶درصد در ماه گذشته رسیده و احتمالا ماه جاری رقم آن کمتر شده است. کاهش نرخ تورم حاصل عوامل گوناگون از جمله کاهش قیمت سوخت، بهبود زنجیره‌های تامین و کاهش حاشیه سود خرده‌فروشی‌هاست.»
اخیرا متوسط قیمت هر گالن بنزین در کشور حدود ۳/ ۳دلار بوده است، در حالی که در ماه ژوئن این رقم ۵دلار بود. قیمت خودرو که سال ۲۰۲۱ رشد ۳۷درصدی داشت، در ماه اخیر کاهش یافته است. قیمت لوازم منزل و لباس نیز در سه‌ماه اخیر پایین آمده است. نکته دیگر این است که مصرف‌کنندگان از مصرف کاسته‌اند؛ در نتیجه خرده‌فروش‌ها برای تشویق مردم به خرید کالا مجبورند قیمت‌ها را پایین آورند. از دید اقتصاددانان هرچه سرعت کاهش تورم بیشتر باشد، بانک‌مرکزی زودتر بالا بردن نرخ‌های بهره را متوقف می‌کند و احتمال رخ‌دادن رکود کمتر می‌شود. البته نباید تصور کرد که فرود نرم امر قطعی است. واقعیت این است که ریسک‌های مختلف ممکن است بر اقتصاد اثر بگذارند و از فرود نرم جلوگیری کنند.
همان‌طور که گفته شد، نرخ تورم مهم‌ترین معیار بانک‌مرکزی برای متوقف‌کردن افزایش نرخ بهره است. همزمان با بازگشایی اقتصاد چین قطعا بر مصرف مواد خام به‌ویژه نفت در این کشور افزوده خواهد شد و این یعنی رشد قیمت‌ها و افزایش قیمت بنزین در آمریکا. هنوز مشخص نیست که رشد اقتصاد چین در سال‌جاری چه میزان خواهد بود؛ اما اقتصاددانان معتقدند نرخ رشد حدود ۵درصد یعنی بسیار بالاتر از نرخ رشد سال گذشته است. از سوی دیگر با آنکه میزان اخراج نیروی کار خارج از بخش فناوری بسیار کم است، اگر مدیران شرکت‌ها نسبت به افق اقتصاد دچار نگرانی شوند، شرایط تغییر می‌کند. همچنین کنگره ممکن است نتواند سقف بدهی‌‌‌ها را بالا ببرد و در این حالت شاهد آشوب در اقتصاد خواهیم بود و شاید رکود عمیقی رخ دهد.
اما فعلا سناریوی فرود نرم اقتصاد محتمل‌تر شده است. کاهش نرخ تورم به این معناست که هفت‌بار افزایش نرخ‌های بهره در سال گذشته تاثیر داشته است. البته نرخ تورم اکنون نسبت به نرخ هدف بانک‌مرکزی بسیار بالاتر است و این نهاد قصد دارد نرخ‌های بهره را کمی بالاتر ببرد. نکته مهم و امیدبخش این است که با آنکه بانک‌مرکزی نرخ‌های بهره را با بالاترین سرعت در چهاردهه اخیر بالا برده، رشد اقتصادی مثبت است و شرکت‌ها در حال استخدام نیروی کار هستند. در واقع وضعیت بازار کار بهتر از انتظار اقتصاددانان است. نرخ بیکاری در سطح ۵/ ۳درصد یعنی پایین‌ترین میزان در ۵۳سال اخیر قرار دارد. مارک زندی، اقتصاددان ارشد موسسه رتبه‌سنجی مودیز میگوید: «داده‌ها از بازار کار موید این ایده هستند که اقتصاد میتواند بدون دچار شدن به رکود سرد شود.»
در سه حوزه‌ای که رئیس بانک‌مرکزی به‌عنوان حوزه‌های کمک‌کننده به تورم معرفی کرده، تحولات مثبتی مشاهده شده است: خودرو، لوازم‌منزل و دیگر کالاهای فیزیکی؛ مسکن و اجاره؛ سفر، خدمات درمانی، غذای رستوران و دیگر خدمات. قیمت کالاها در حال کاهش است؛ زیرا اختلال‌ها در حمل‌ونقل دریایی که طی دوره همه‌گیری وجود داشت کاهش یافته است. از سوی دیگر، با آنکه هزینه مسکن و اجاره همچنان زمینه‌‌‌ساز فشارهای تورمی است، خبرهای خوبی در این حوزه منتشر شده است. برای مثال رشد اجاره‌ها به‌شدت کند شده است.
موضوع مهم دیگر کند شدن رشد دستمزدهاست. پاول، رئیس بانک‌مرکزی، به‌طور ویژه بر تهدید تورم بر اثر رشد سریع دستمزدها تمرکز کرده است. رستوران‌ها، خرده‌فروشی‌ها، هتل‌ها و مطب‌ها مجبور بوده‌اند دستمزدها را بالا ببرند تا بتوانند نیروی کار را جذب کنند اما حتی در این بخش‌‌‌ها نیز نشانه‌هایی نمایان شده است که از کاهش نرخ تورم حکایت دارد. گزارش وضعیت بازار کار در ماه گذشته میلادی نشان داد که رشد سالانه دستمزدها کمتر بوده است. بانک‌مرکزی امیدوار است رشد دستمزدها کم شود تا نرخ تورم پایین بیاید. در برخی بخش‌‌‌های خدماتی از جمله هتل‌ها، میزان کند شدن رشد دستمزدها بیشتر بوده است. یکی از تحلیلگران میگوید: «از اوج رشد دستمزدها عبور کرده‌ایم و شاهد کاهش رشد این متغیر مهم اقتصاد هستیم. با آنکه شرکت‌ها همچنان در حال استخدام نیروی کار هستند و دستمزدهای بالاتری پیشنهاد می‌دهند، این امر به معنای رشد دستمزدها با سرعتی که قبلا وجود داشت نیست.»
یکی از اقتصاددانان میگوید: «رشد سریع دستمزدها معمولا پس از یک‌شوک به بازار کار رخ می‌دهد. بازگشایی سریع اقتصاد پس از مهار همه‌گیری نمونه‌ای از این وضعیت‌هاست. در آن دوره میلیون‌ها مدیر تلاش کردند نیروی کار استخدام کنند. هنگامی که آن دوره پایان می‌یابد، شرکت‌ها تحت فشار کمتری هستند و به‌تدریج می‌توانند برخی شغل‌ها را خودکار کنند. در بسیاری از بخش‌‌‌های اقتصاد کارفرماها می‌‌‌دانند که اقتصاد دچار ضعف خواهد شد. بنابراین از تعداد روزهای کاری هفته می‌کاهند اما نیروی کار را اخراج نمی‌کنند. آنها در حال سازگار شدن با دوران ضعف اقتصاد هستند و نوع رفتارشان نشان می‌دهد که معتقدند رکود رخ نخواهد داد، بلکه فرودی نرم مشاهده خواهد شد.»
