نیازسنجی در فضای مجازی
تغییر فرهنگ خرید در ایران از سنتی به مدرن
وقتی از آماده بودن بسترها برای راه‌اندازی استارت‌آپ در ایران صحبت می‌شود، بیشتر منظور بسترهای فرهنگی است که به‌طور بالقوه وجود دارند؛ جامعه ایران از نظر فرهنگی یک جامعه در حال گذار است و ورود ابزارهای تکنولوژی توانسته است آگاهی مردم را نسبت به زندگی و نیازهایشان تا حد زیادی افزایش دهد و حتی در نوع نگرش آنها تغییرات زیادی به وجود آورد. این در حالی است که هنوز زیرساخت‌های اقتصادی مدرن چندان شکل نگرفته‌اند و کسب‌وکارها غالبا به حالت سنتی مانده‌اند. اگرچه مردم به بازار می‌روند و خریدهای خود را انجام می‌دهند، اما از این بابت چندان خرسند نیستند و با وجود مشکلاتی مانند ترافیک، آلودگی هوا، دور بودن مسافت‌ها و... به‌طور ناخودآگاه در ذهنشان به دنبال راه‌های آسان‌تری برای خرید می‌گردند. به بیان ساده‌تر افزایش آگاهی مردم سبب ایجاد نوعی عطش در درون آنها نسبت به استفاده از ابزارهای تکنولوژی برای ساده‌تر کردن کارها شده، اما هنوز پاسخ چندانی به این عطش داده نشده است؛ به همین خاطر استارت‌آپ‌هایی که بتوانند زودتر از رقبای خود به این عطش پاسخ دهند، سریع‌تر به موفقیت دست پیدا خواهند کرد. دو استارت‌آپ دیجی‌کالا و اسنپ را می‌توان از نمونه‌های بارز استارت‌آپ‌هایی به شمار آورد که سریعا متوجه تغییرات فرهنگی جامعه شدند و از این پتانسیل نهایت استفاده را کردند.
دیجی‌کالا و جا انداختن مفهوم خرید آنلاین
دیجی‌کالا یک استارت‌آپ موفق ایرانی است که این روزها تقریبا کسی نیست که از آن خرید نکرده باشد یا حداقل نامش را نشنیده باشد. این استارت‌آپ موفق ایرانی که در سال ۸۵ راه‌اندازی شده است با بهره‌گیری از دانشی که در نمونه مشابه خارجی‌اش یعنی آمازون به کار رفته، توانست فرهنگ خرید آنلاین را در ایران به خوبی جا بیندازد و در مدت تقریبی ۵ سال به رشد قابل توجهی دست پیدا کند. رازهای موفقیت این استارت‌آپ ایرانی را نمی‌توان در یک یا دو مورد خلاصه کرد، اما بدون شک می‌توان یکی از اصلی‌ترین رموز موفقیت دیجی‌کالا را عطش جامعه ایرانی و نیاز نهفته مردم برای خرید اینترنتی از یک فروشگاه معتبر دانست و اینکه دیجی‌کالا توانست به‌عنوان اولین فروشگاه اینترنتی به‌صورت قدرتمند ظاهر شود و توجه همه را به خود معطوف سازد. مردمی که تا پیش از راه‌اندازی دیجی‌کالا مجبور بودند برای خرید کالاهای مورد نیاز خود چندین ساعت و حتی چندین روز را در بازار جست‌وجو کنند و در نهایت نیز به خرید نسبتا نامطمئن اقدام کنند، حال با راه‌اندازی دیجی‌کالا می‌توانند خریدهای خود را بدون دغدغه و در کمال آسایش انجام دهند.
اسنپ و لذت یک سفر بی‌دردسر و ارزان!
اپلیکیشن اسنپ نیز یکی دیگر از استارت‌آپ‌هایی است که اگرچه مدت زمان زیادی از آغاز فعالیتش نمی‌گذرد اما در همین مدت کم توانسته جای خود را در بین مردم باز کند و فرهنگ حمل و نقل آنلاین و البته ارزان را در بین قشرهای مختلف جامعه رواج دهد. اسنپ که بر اساس نمونه مشابه خارجی خود یعنی «اوبر» راه‌اندازی شده را می‌توان همانند دیجی‌کالا جزو «اولین‌ها» در نوع خود به حساب آورد. اسنپ در شرایطی ایجاد شد که بازار حمل‌ونقل بی‌سروسامان بود و بر تعرفه‌های پیشنهادی رانندگان تاکسی نظارتی وجود نداشت؛ به همین خاطر بسیاری از افراد از این وضعیت به ستوه آمده بودند و نوعی احساس نیاز به استفاده از راه‌های بهتر به‌طور ناخودآگاه در آنها به وجود آمده بود. اسنپ با بهره‌گیری از فرهنگ خرید آنلاین که به‌طور نسبی در جامعه شکل گرفته بود و همچنین رصد نیاز روز بازار، توانست به موقع عمل کند و با طراحی اپلیکیشن خود ظرف مدت ۴ سال حدود ۳۰۰ هزار راننده را در شبکه حمل‌ونقل شهری به کار گیرد. اگرچه اسنپ به دلیل نوع فعالیت خود هنوز در بسیاری از شهرها راه‌اندازی نشده، اما تجربه فعالیت آن در چند شهر ایران از جمله تهران، اصفهان، قم، تبریز و اهواز روزهای درخشانی را در پیش‌روی آن قرار داده است. البته دید کلی روی مدل موفق کلون کردن راکت اینترنت در نقاط مختلف دنیا به جز آمریکا و چین است که باز کردن بحث در این مقاله نمی‌گنجد.
جمع‌بندی
با توجه به آنچه در بالا گفته شد، یکی از رازهای اصلی موفقیت استارت‌آپ‌ها توجه به نیاز روز جامعه و نوعی رصد زود هنگام است و استارت‌آپ‌هایی که بتوانند قبل از رقبای خود دست به کار شوند، به شرط انعطاف‌پذیری بازار از شانس موفقیت بیشتری برخوردار خواهند بود. در حال حاضر نیز استارت‌آپ‌هایی در جهان وجود دارند که توانسته‌اند موفق ظاهر شوند، اما به دلیل آنکه در جامعه ایرانی هنوز بسترهای فرهنگی لازم وجود ندارد، نمی‌توان آنها را در ایران پیاده‌سازی کرد. از نمونه این استارت‌آپ‌ها می‌توان به استارت‌آپ عینک واقعیت مجازی و استارت‌آپ تاکسی‌های بدون راننده اشاره کرد که هنوز تا پیاده‌سازی آنها در کشور راه زیادی در پیش است. در عین حال هنوز ایده‌هایی وجود دارد که در ایران می‌توانند به موفقیت چشمگیری دست پیدا کنند. برای نمونه استارت‌آپ‌های مرتبط با خدمات پزشکی یا استارت‌آپ‌های مرتبط با خرید مایحتاج منزل جزو گزینه‌هایی هستند که در خارج از رونق فراوانی برخوردارند و در ایران اگرچه نمونه‌هایی از آنها ساخته شده، اما بنا به دلایل مختلف هنوز نتوانسته‌اند توجه جامعه ایرانی را به‌طور گسترده به خود جلب کنند. از این رو پیشنهادهای قابل تأملی برای افراد علاقه‌مند به راه‌اندازی استارت‌آپ به شمار می‌روند. البته در شرایط کنونی اقتصاد کلان، مواردی در قالب بازار اقتصاد اشتراکی شانس موفقیت بیشتری دارند.
ارسال نظر