بررسی گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد
کارنامه اشتغال در ۱۴۰۱
یکی دیگر از نکات قابل توجه گزارش اشتغال زمستان1401 آن است که جمعیت زنان شاغل نسبت به زمستان سال1400 رشد 3/ 0درصدی را تجربه کرده است. احتمالا زخمی که ویروس کرونا در زمستان سال98 بر اشتغال زنان وارد کرد، به مرور در حال بهبود است. میزان افزایش یا کاهش اشتغال و بیکاری یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی در هر جامعه است. نرخ بیکاری یکی از شاخص‌هایی است که برای ارزیابی وضعیت اقتصادی کشور و همچنین یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی جوامع تلقی میشود. بر اساس این گزارش زمانی که از واژه شاغل استفاده میشود، منظور افراد دارای سن 15ساله یا بیشتری هستند که در طول هفته مرجع، بر اساس تعاریف رایج کار، یک ساعت کار کرده یا بنا به دلایلی به‌طور موقت کارشان را ترک کرده باشند. همچنین به افرادی که بدون دریافت مزد برای یکی از اعضای خانوار خود که با او نسبت خویشاوندی دارند، کار می‌کنند و کارآموزانی که در دوره کار آموزی فعالیتی در ارتباط با فعالیت موسسه محل کار آموزی انجام می‌دهند، یعنی به‌طور مستقیم در تولید کالا یا خدماتی سهمی هستند جزو شاغلان محسوب می‌شوند.
علاوه بر آن محصلانی که در هفته مرجع کار کرده‌اند و تمام افرادی که در نیروهای مسلح به صورت کادر دائم یا موقت خدمت می‌کنند، جزو افراد شاغل محسوب می‌شوند. همچنین زمانی که از افراد بیکار صحبت میشود، منظور افراد 15ساله و بیشتر هستند که به صورت همزمان دارای 3ضابطه است. این سه ضابطه عبارت است از اینکه فرد در هفته مرجعع فاقد کار باشد، در هفته مرجع و 3هفته قبل از آن جویای کار باشد و در هفته مرجع یا هفته پس از آن برای اشتغال مزد بگیری یا خود اشتغالی آماده برای کار باشد. علاوه بر اینها به افرادی که به‌دلیل آغاز به کار در آینده یا انتظار بازگشت به شغل قبلی جویای کار نبوده ولی فاقد کار و آماده برای کار بوده‌اند نیز بیکار گفته میشود.
رشدی متناسب با افزایش جمعیت
نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در زمستان سال گذشته توسط مرکز آمار منتشر شده است. این گزارش نشان می‌دهد که جمعیت در سن کار یا به عبارتی جمعیت 15ساله و بیشتر در زمستان سال1401 نسبت به زمستان سال1400 حدودا 735هزار نفر افزایش یافته است. این افزایش جمعیت به خوبی خود را در شاخص‌های مختلف نیروی کار نشان می‌دهد. در همین بازه زمانی تعداد افرادی که مشارکت اقتصادی داشته‌اند، افزایش 1/ 0درصدی داشته است. حدودا 356هزار نفر به جمعیت غیر فعال اقتصادی اضافه شده و 262هزار نفر به تعداد شاغلان افزوده شده است. همچنین در این بازه زمانی نرخ بیکاری افزایش 3/ 0درصدی داشته است. در واقع می‌توان گفت که شاخص‌های اصلی نیروی کار نسبت به زمستان سال گذشته رشد داشته‌اند. با این حال این رشد بسیار آرام بوده است. همچنین نکته قابل توجه آن است که رشد شاخص‌های اشتغال به‌دلیل افزایش جمعیت افرادی که در سن اشتغال قرار دارند است و این افزایش جمعیت رشد بیکاران را نیز شامل شده است.
افزایش سهم اشتغال خدمات
گزارش مرکز آمار به بررسی تغییرات اشتغال در بخش‌های مختلف اقتصاد کشور نیز پرداخته است. بر این اساس از زمستان سال1400 تا زمستان سال گذشته سهم اشتغال در بخش کشاورزی، رشد منفی 5/ 1درصدی داشته است. با توجه به تغییرات اقلیمی و همچنین بحران آب و سنتی بودن کشاورزی در ایران، این کاهش سهم قابل فهم است. از سوی دیگر سهم اشتغال در بخش صنعت نیز کاهشی بوده و رشد منفی 4/ 0 درصدی را تجربه کرده است. این مساله تا حدودی نگران‌کننده است. دلیل نگرانی نیز آن است که در سال‌های گذشته عوامل مختلفی مانند تحریم‌های اقتصادی مانعی برای سرمایه‌گذاری در بخش صنعت شده و همین امر صنعت کشور را در سراشیبی قرار می‌دهد و موجب میشود که افراد کمتری دراین قسمت اشتغال داشته باشند.
همزمان با کاهش سهم اشتغال در کشاورزی و صنعت سهم اشتغال در بخش خدمات رشد 2/ 1درصدی را تجربه کرده است. همچنین این گزارش بیان می‌کند که نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان آموزش عالی در زمستان سال گذشته 8/ 12درصد بوده است. جمعیت این دسته از بیکاران در حال حاضر 940هزار نفر است. 2/ 9درصد از این فارغ‌التحصیلان بیکار را مردان و 9/ 20درصد آنان را زنان تشکیل داده‌اند. مقایسه نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان در زمستان سال گذشته و زمستان سال1400 نشان‌دهنده آن است که نرخ بیکاری این افراد رشد منفی 2/ 0درصدی داشته است. در زمستان1401 سهم جمعیت بیکار فارغ‌التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران 2/ 37درصد بوده است. این سهم در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به روستایی بالاتر است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می‌دهد که نسبت به فصل مشابه سال 9/ 0درصد کاهش داشته است.
