در صورت تداوم حملات نظامی به زیرساخت‌های نفتی مسکو، کشورهای واردکننده فرآورده‌های نفتی با چالش روبه‌رو خواهند شد
سناریوی باخت-باخت حمله به پالایشگاه‌های روسیه
حمید ملازاده : در صورت تداوم حملات نظامی اوکــرایـن به زیرساخت‌های مسکو، کشورهای واردکننده فرآورده‌های نفتی با چالش‌های عدیده‌ای روبه‌رو خواهند شد. آخرین بمباران روسیه منجر به خسارات گسترده‌ای در زیرساخت‌های کلیدی در سراسر اوکراین، از جمله نیروگاه‌ها، مخازن ذخیره گاز اروپا و پست‌های برق در شهرهایی مانند خارکف، زاپوریژیا و لویو شده‌است. بر اساس گزارش‌ها، تخریب این تاسیسات بیش از 20درصد از ظرفیت تولید برق را از بین برده است. شدیدترین پیامدها شامل تخریب سد هیدروالکتریک دنیپرو بوده که مخزن عظیمی از آب را مهار می‌کند و برای تامین انرژی کشور حیاتی است. علاوه‌بر این، این حملات اتصال شبکه برق به نیروگاه هستهای Zaporizhzhia را قطع و نگرانی‌هایی را درباره خاموشی احتمالی ایجاد‌کرده است. حملات اخیر به تلافی هدف قرار‌دادن پالایشگاه‌های نفت روسیه توسط اوکراین انجام شده‌است. از ژانویه سال‌جاری، کییف حملات پهپادی متعددی را در خاک روسیه انجام داده و بخش قابل‌توجهی از ظرفیت پالایشی روسیه را از کار انداخته است.
افت ظرفیت تولید فرآورده‌ها
افزایش قیمت بنزین در نتیجه نگرانی‌ها در مورد افت ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی مسکو، کاخ‌سفید را بر آن داشته تا کییف را برای توقف حملات خود به پالایشگاه‌های روسیه تحت‌فشار بگذارد، با این حال اوکراین معتقد است که این پالایشگاه‌ها اهداف اساسی و از پیش تعیین‌شده بوده‌اند. قیمت نفت در روز سه‌‌‌‌شنبه 2 آوریل با نشانه‌هایی از نگرانی‌های فزاینده از تشدید درگیری‌ها در خاورمیانه افزایش یافت. به گزارش رویترز و تا لحظه تنظیم این خبر، معاملات آتی برنت برای تحویل در ژوئن با 58سنت افزایش به 88دلار و 66سنت در هر بشکه رسید. بهای معاملات آتی نفت‌خام وست‌تگزاس اینترمیدیت آمریکا (WTI) برای ماه مه با 58سنت افزایش به 85دلار در هر بشکه رسید.
پیامدهای حملات کییف به تاسیسات نفتی روسیه به‌ویژه برای کشورهای غربی نگران‌‌‌‌کننده است، زیرا کاهش ظرفیت پالایشی روسیه، پتانسیل برهم زدن بازارهای جهانی انرژی را دارد. روسیه به‌عنوان یک صادرکننده بزرگ انرژی، نقش مهمی در عرضه جهانی انرژی ایفا می‌کند لذا اختلال در تولید نفت این کشور می‌تواند منجر به افزایش قیمت‌ها و نوسانات غیر‌منتظره بازار شود. علاوه‌بر این، تحریم صادرات انرژی روسیه، وضعیت ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا را بغرنح‌تر کرده است. درمیان این چالش‌ها، اوکراین خود را در موقعیت دشواری میبیند و با فشار آمریکا برای توقف حملات خود مواجه‌شده ولی در عین‌حال تلاش می‌کند حمایت لازم را از کنگره ایالات‌متحده کسب کند. تصمیمات اتخاذ‌شده توسط ولودمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین در جهت هدایت این منافع متضاد، آینده اوکراین را رقم خواهد زد.
هشدار کاخ‌سفید به کییف
کاخ‌سفید به اوکراین هشدار داده که حملات هواپیماهای بدون‌سرنشین به پالایشگاه‌های نفت روسیه را ادامه ندهد. مسکو از 22 تا 24 مارس تهاجماتی را علیه نیروگاه‌های برق و آب اوکراین آغاز کرد. خسارت اخیر اگرچه باعث فراموشی بحران انرژی بین سال‌های 2022-2020 شده، اما تشدید حملات به زیرساخت‌های غیرنظامی در هر دو طرف، بازارها و سیاست‌های جهانی را تحت‌تاثیر قرار داده‌است، ضمن اینکه این تنش‌ها یادآور آن است که شعله‌های جنگ در اروپا همچنان افروخته است. در آخرین دور بمباران روسیه در هفته گذشته، حداقل 190موشک و 140 پهپاد سرتاسر اوکراین از خارکف تا زاپوریژیا و لویو را مورد حمله قرار دادند.
خسارات احتمالی هنوز اعلام نشده، اما دنیس شمیهال، نخست‌وزیر اوکراین گفت که تقریبا 20 پست برق و همچنین تاسیسات ذخیره‌سازی گاز زیرزمینی مورد اصابت قرارگرفته و چندین نیروگاه تخریب شده‌اند. به گفته ایگور سیروتا، مدیرعامل Ukrhydroenergo، بیش از 20درصد از ظرفیت تولید برق اوکراین از بین رفته‌است. فراتر از تراژدی انسانی، بدترین پیامد حملات اخیر، تخریب سد هیدروالکتریک دنیپرو است که بزرگ‌ترین سد در کشور است. این حمله اتصال شبکه برق را به نیروگاه هستهای زاپوریژیا که بزرگ‌ترین نیروگاه هستهای اروپا بود، قطع کرد و احتمال قطع برق نیروگاه را افزایش داد. شرکت دولتی اتمی اوکراین، Energoatom گفته است که این یک «وضعیت بسیار خطرناک» است.
کاهش درآمدهای نفتی روسیه
حملات اخیر روسیه با هدف ایجاد اختلال در خطوط تدارکات نظامی کرملین، کاهش درآمدهای نفتی آن و ایجاد ناآرامی در مسکو انجام شده‌است. از ژانویه، کییف ده‌‌‌‌ها پهپاد را به عمق خاک روسیه فرستاده که حداقل 13پالایشگاه را هدف قرار داده‌اند. این حملات عمده ظرفیت پالایشی روسیه را از بین برده، البته به‌طور موقت. اگر اوکراین به حملات خود ادامه دهد، 60درصد ظرفیت پالایشی روسیه - 18 پالایشگاه - ممکن است از کار بیفتد و از آنجا که بسیاری از تجهیزات مورد‌استفاده در تاسیسات در حال‌حاضر توسط غرب تحریم شده و نمی‌توان آنها را دوباره وارد کرد، جایگزینی آنها دشوار است.
قیمت نفت پس از هر حمله به پالایشگاه‌های روسیه چند‌درصد افزایش‌یافته زیرا بازارها نگران عرضه هستند. بهای برنت از ابتدای سال2024 تاکنون حدود 15درصد افزایش‌یافته و به حدود 88 دلار در هر بشکه رسیده‌است. به‌نظر می‌رسد ترس از قیمت‌های بالاتر که می‌تواند هزینه‌های بنزین را برای مصرف‌کنندگان آمریکایی و در نتیجه تورم را در آستانه انتخابات ریاست‌‌‌‌جمهوری آمریکا در نوامبر 2024 افزایش دهد، کاخ‌سفید را بر آن داشته تا اوکراین را برای توقف هدف قرار‌دادن پالایشگاه‌های روسیه تحت‌فشار قرار دهد. طبق گزارش‌ها، دولت بایدن همچنین نگران است که اقدامات تلافی جویانه روسیه به تاسیسات زیربنایی اوکراین قیمت جهانی انرژی را افزایش دهد. مقامات اوکراینی این موضوع را رد کرده‌اند که ایالات‌متحده از کییف خواسته است تا حملات پهپادی را متوقف کند، اما کییف اصرار دارد که پالایشگاه‌های روسیه «اهداف قانونی و استراتژیک» هستند.
تورم در بازارهای انرژی
حملات به پالایشگاه‌های روسیه به‌ویژه برای کشورهای غربی نگران‌‌‌‌کننده است، زیرا حداقل تاثیر آن تورم شدید در بازارهای انرژی خواهد بود. روسیه برخلاف اوکراین صادرکننده بزرگ انرژی است. این کشور دومین تولیدکننده نفت‌خام و گاز طبیعی در جهان است. از زمان تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین، جهان تقریبا 640میلیارد یورو (694میلیارد دلار) برای خرید انرژی به روسیه پرداخت کرده که 68درصد آن برای نفت، 21درصد برای گاز طبیعی و 11درصد برای زغال‌سنگ بوده‌است. تحریم های ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا بر روی محصولات صادراتی روسیه شامل گاز طبیعی مایع (LNG)، سوخت اورانیوم برای نیروگاه‌های هستهای یا گاز ارسالی از خط‌لوله می‌شود و چون کشورهای غربی تمایل ندارند قیمت‌های نجومی انرژی را بپردازند، نمی‌خواهند واردات گاز روسیه را به‌طور کامل قطع کنند، ضمن اینکه کاهش تولید و واردات سوخت‌های فسیلی در سالی که انتخابات ایالات‌متحده قرار است در آن انجام شود، می‌تواند مخاطرات خاص خود را داشته‌باشد.
افزایش بهای بنزین، به‌ویژه اگر به حملات پهپادی اوکراین نسبت داده شود، بر شانس انتخاب مجدد رئیس‌جمهور فعلی آمریکا، جو بایدن، تاثیر منفی خواهد گذاشت. کییف می‌گوید هنوز هیچ‌یک از رهبران اروپایی از نوسانات بازار انرژی شکایت نکرده‌‌‌‌اند، اما چه این درست باشد و چه نه، واقعیت این است که بازارهای نفتی پر نوسان، سیاستمداران را عصبی می‌کند. با توجه به اینکه ذخایر گاز طبیعی مسقر در اوکراین که به‌شدت مورد‌نیاز اروپا است، اکنون توسط موشک‌های روسیه مورد اصابت قرارگرفته، رهبران اتحادیه اروپا نیز به جمع مخالفان حملات اوکراین به مسکو اضافه شده‌اند.
نیاز اوکراین به تسلیحات
به عبارت ساده، اوکراین خود را در یک سناریوی باخت-باخت گرفتار میبیند. از یک‌سو، این کشور با فشار شدید کاخ‌سفید برای توقف اقداماتی مانند هدف قرار‌دادن پالایشگاه‌های روسیه مواجه است. از سوی دیگر، به‌رغم نیاز فوری اوکراین به تسلیحات و کمک‌های مالی برای بقا، تلاش‌های اوکراین برای جلب حمایت کنگره ایالات‌متحده با شکست مواجهه شده‌است. از آنجا‌که کییف در تلاش است تا دست برتر را در درگیری به‌دست آورد، خطر از دست‌دادن حمایت کاخ‌سفید را کاملا حس می‌کند؛ در واقع بقای اوکراین در متعادل نگه‌داشتن حمله به اهداف نظامی و تحکیم روابط دیپلماتیک با شرکای استراتژیک از جمله آمریکا نهفته است.
روز گذشته پهپادهای اوکراین به سومین پالایشگاه بزرگ نفت روسیه حمله کردند. این پالایشگاه در حدود 1300 کیلومتری (800 مایل) از خط‌مقدم است. این حمله یکی از چندین حمله در تاتارستان، منطقه‌ای صنعتی در جنوب شرق مسکو، در ساعات اولیه روز گذشته انجام شد. یک منبع اطلاعاتی اوکراینی به رویترز در کییف گفت که اوکراین برای کاهش درآمد نفتی روسیه به تاسیسات نفتی روسیه در تاتارستان حمله کرده است. بر اساس محاسبات رویترز، حدود 14درصد از ظرفیت پالایشی روسیه به دلیل حملات پهپادی متوقف شده‌است. حملات به پالایشگاه‌های روسیه که بسیاری از آنها با فاصله از خط‌مقدم هستند، نگرانی واشنگتن را در مورد احتمال تشدید تنش با روسیه که بزرگ‌ترین قدرت هستهای جهان است، برانگیخته است.
