صنایع پاییندستی؛ کلید توسعه زنجیره ارزش پتروشیمی‌ها
تامین خوراک؛ تعهد دولت به صنایع پتروشیمی
چالش خام‌‌‌‌‌‌فروشی
جواد اوجی وزیر نفت در چهاردهمین همایش بین‌المللی صنعت پتروشیمی ایران گفت: دغدغه اصلی فعالان حوزه پتروشیمی تامین خوراک است و امروز ۷۰مجتمع پتروشیمی در کشور فعال هستند و بیش از ۸۰میلیارد دلار در این صنعت سرمایه‌گذاری شده‌است. به گفته وزیر نفت نزدیک به۱۰۷ طرح از صنایع پایه تا طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی در حال اجراست که به ۸۰میلیارد دلار سرمایه نیاز دارد. اوجی گفت: دغدغه اصلی فعالان حوزه پتروشیمی تامین خوراک است و امروز ۷۰مجتمع پتروشیمی با سرمایه‌گذاری بیش از ۸۰میلیارد دلار در کشور فعال هستند و نزدیک به ۱۰۷ طرح دیگر از طرح‌های صنایع پایه تا طرح‌های تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی در حال اجراست که به همین مقدار سرمایه نیاز دارد. به گفته او یکی از بحث‌های اولویت‌‌‌‌‌‌دار دولت سیزدهم و وزارت نفت، افزایش تولید گاز و نفت و احداث مجتمع‌‌‌‌‌‌های پتروپالایشی بهمنظور تامین امنیت انرژی کشور و ایجاد ارزش‌افزوده است.
وزیر نفت به اعطای مجوز تنفس خوراک به هشت طرح پتروپالایشگاهی کشور در حین ساخت و پس از تکمیل اشاره کرد و گفت: امسال بر اساس مجوزهای اعطا شده حدود ۵۰۰میلیون دلار برای ساخت پتروپالایشگاه مهر خلیج‌فارس تزریق می‌شود تا این طرح هرچه زودتر به بهره‌‌‌‌‌‌برداری برسد. اوجی خطاب به همه صنایع عمده کشور که در زمستان دغدغه خوراک و سوخت دارند، گفت: چتر حمایتی وزارت نفت برای تامین پایدار خوراک صنایع باز است و تلاش می‌کنیم با توسعه پتروپالایشگاه‌ها و افزایش تولید گاز و نفت خوراک پایدار برای صنایع عمده تامین کنیم. اوجی گفت: در چند سالی که در حوزه هلدینگ‌‌‌‌‌‌داری در بخش‌خصوصی فعالیت کرده‌ام، به این نتیجه رسیده‌‌‌‌‌‌ام که هیچ پروژه‌‌‌‌‌‌ای به اندازه پروژه‌های زنجیره تکمیلی پتروشیمی سودآور و کم‌ریسک‌‌‌‌‌‌تر نیست، برای نمونه سرمایهگذاران می‌توانند تنها با ۴۰ تا ۵۰میلیون دلار یک واحد پاییندستی با خوراک متانول احداث کنند که بیش از ۲۰محصول تولید کند.
اوجی با یادآوری اینکه در دهه‌های اخیر دولت‌ها به سراغ توسعه زنجیره ارزش پتروشیمی نرفته‌‌‌‌‌‌اند، گفت: متاسفانه از هر ۱۰۰تن محصول پتروشیمی کشور ۷۰تن آن به‌‌‌‌‌‌صورت خام صادر می‌شود و تنها ۳۰درصد در صنایع پاییندستی کشور تبدیل به ارزش‌افزوده می‌شود، این صنعت پارسال ۱۶میلیارد دلار ارزآوری برای کشور داشته که ۱۴میلیارد دلار آن به سامانه نیما تزریق شده‌است. او تامین خوراک پایدار، عقد قرارداد بلندمدت، بازارهای جذاب، دسترسی به دانش فنی وایجاد زیرساخت‌های مناسب را از جمله دغدغه‌های سرمایهگذاران دانست و گفت: از فعالان این صنعت تقاضا داریم وارد عرصه توسعه زنجیره ارزش‌افزوده شوند، وزارت نفت نیز با تمام‌قوا در خدمت سرمایهگذاران و فعالان این عرصه خواهد بود.
همسو با سند زنجیره ارزش
مرتضی شاهمیرزایی معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز در این همایش در حضور وزیر نفت گفت: فعالان صنعت پتروشیمی موظف هستند که همسو با جهتگیریهای شرکت ملی صنایع پتروشیمی به‌عنوان شرکت مادرتخصصی در این صنعت فعالیت کنند. او گفت: شرکت ملی صنایع پتروشیمی راهبر و سیاستگذار توسعه صنعت پتروشیمی است و جهتگیریهای صحیح توسعه را فراروی فعالان صنعت پتروشیمی بهمنظور تکمیل زنجیره ارزش قرار می‌دهد. به گفته مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، وزیر نفت تکلیف کردند که همه کاتالیست‌‌‌‌‌‌های صنعت پتروشیمی تا پایان دولت سیزدهم بومی‌‌‌‌‌‌سازی شود. او گفت: از پارسال با توان دانشمندان ایرانی به عنوان صادرکننده عمده کاتالیست شناخته شدیم که محصولی به‌مراتب باکیفیت‌‌‌‌‌‌تر از صاحب لیسانس در واحدهای خارجی تولید است.
شاهمیرزایی با بیان اینکه صنعت پتروشیمی صددرصد توسط بخش‌خصوصی و با قانون تجارت در حال فعالیت است، گفت: فعالان صنعت پتروشیمی موظف هستند که همسو با جهتگیریهای شرکت ملی صنایع پتروشیمی به‌عنوان شرکت مادرتخصصی حرکت کنند. او به رونمایی از سند توسعه و تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی اشاره کرد و گفت: همه توسعه‌‌‌‌‌‌گران و هلدینگ‌‌‌‌‌‌ها در راستای این سند حرکت خواهند کرد و در صورت لزوم این سند به‌روز‌رسانی خواهد شد.
برد بین‌المللی پتروشیمی ایران
کاظم جلالی، سفیر جمهوری‌اسلامی ایران در روسیه در نشست تخصصی همکاری‌های بین‌المللی پتروشیمی این همایش گفت: با توجه به رفت و آمدهایی که بین هیات‌های ایرانی و روسی در بخش پتروشیمی انجام‌شده، روس‌ها تمایل بسیاری به استفاده از فناوری و محصولات ایران در بخش پتروشیمی دارند. البته مشکلاتی در توسعه روابط دو کشور ایران و روسیه وجود دارد که خوشبختانه گام‌های خوبی برای حل این مسائل برداشته شده‌است. او به موضوع ترانزیت اشاره کرد و گفت: با مجموعه تلاش‌هایی که دولت سیزدهم در این ارتباط انجام داده‌است به‌زودی شاهد اجرای پروژه ترانزیت شمال و جنوب میان ایران و روسیه خواهیم بود. جلالی مسائل پولی و بانکی را از دیگر چالش‌های توسعه روابط میان ایران و روسیه عنوان کرد و گفت: آقای نوواک، معاون رئیس‌جمهوری روسیه به‌همراه رئیس‌کل بانک‌مرکزی روسیه اواخر اردیبهشت ماه به ایران سفر خواهند کرد و در دیداری که با جواد اوجی وزیر نفت خواهند داشت، امیدوارم شاهد توافق‌های خوبی در زمینه پروژه‌های بخش انرژی باشیم.
او از دیگر توافق‌های انجام‌شده میان ایران و روسیه را در بخش گمرکات اعلام کرد و گفت: ما در حوزه لجستیک با روسیه نیز مشکلات جدی داشتیم، منتهی من مانع جدی برای ارتباط میان ایران و روسیه نمی‌بینم، چراکه دو کشور رویکردهای مشترکی در عرصه‌های بین‌المللی دارند. حسین قریبی سفیر ایران در برزیل هم در این نشست تخصصی با اشاره به تقاضای کود اوره در برزیل گفت: نوسان شدید قیمت‌ها باعث شده‌است که تجارت محصول اوره به برزیل با ریسک بالایی برای تاجر همراه باشد، از این‌رو لازم است در داخل کشور برای حل این معضل چاره‌ای اندیشیده شود از جمله اینکه مثلا قیمت را در زمان تحویل محاسبه کرده یا اینکه با پیش‌بینی مکانیزم‌هایی از ضرر احتمالی تاجر تا حدود زیادی جلوگیری کرد.
او به تولید روزانه ۹/ ۲میلیون بشکه‌ای نفت‌خام در برزیل اشاره کرد و گفت: براساس برنامه‌‌‌‌‌‌ریزی انجام‌شده از سوی این کشور تولید نفت این کشور به ۵/ ۳میلیون بشکه در روز خواهد رسید، با این حال برزیل در بحث پالایش و فرآورده مشکلات فراوانی دارد. به گفته قریبی در سال‌میلادی گذشته ۶میلیارد دلار گاز وارد برزیل شد و از سوی دیگر در حوزه صنعت پتروشیمی چندان هم پیشرفته نیست و به واردات وابسته است. قریبی با بیان اینکه ایران از سال۲۰۱۹ یکی از تامین‌کنندگان اوره برزیل شده‌است، گفت: برزیل در بخش کودهای شیمیایی تا ۸۰درصد نیازمند واردات است، به‌طوری‌که مصرف سالانه این کشور در بخش کود اوره سالانه حدود ۸ تا ۱۰میلیون تن است.
به گفته قریبی، ایران در بخش پلیمرها نیز بازار خوبی در برزیل دارد، واردات پلیمرهای پلاستیک برزیل در سال‌گذشته میلادی به ۶میلیارد دلار رسیده، البته در مواردی صحبت تا ۱۱میلیارد دلار هم شده‌است. سفیر ایران در برزیل گفت: خوشبختانه در سال‌های اخیر مدل دو کشور ایران و برزیل نمونه خوب و کم نقصی در بخش تهاتر برای تامین نیازهای دو طرف بود، اما نیاز است که تولیدکننده‌های ایرانی در عین‌حال که تولیدکننده محصولات پتروشیمی هستند، وارد حوزه تجارت هم شوند، به این معنی که ما تولیدکننده تاجر کودهای شیمیایی داشته باشیم. او عمده مشکل صادرات پلیمر ایران به برزیل را بخش حمل‌ونقل با کانتینر عنوان کرد و گفت: ما طی سال‌های گذشته خط مستقیم حمل‌ونقل بین ایران و برزیل نداشتیم، منتهی با توجه به تجربه خوبی که میان ایران و ونزوئلا اتفاق‌افتاده است می‌توان از این خط حمل‌ونقل برای صادرات محصولات پلیمری به برزیل هم استفاده کرد.
