بازخوردهای متفاوت از بحران ویروسی
تاثیرات کرونا براقتصاد استارت‌آپ‌ها
استارت‌آپ‌های گردشگری
حتی تا قبل از کرونا هم استارت‌آپ‌ها و سایت‌های حوزه گردشگری از پیش‌بینی‌های ابتدای سال خود بسیار عقب‌تر بودند. اتفاقات شش ماهه دوم سال و به‌خصوص قطع اینترنت و تبعات سقوط هواپیمای اوکراینی باعث افت صنعت گردشگری شد با این حال کرونا به‌دلیل توقف پروازهای ورودی و خروجی و همچنین توصیه به عدم سفر داخلی عملا این صنعت را با توقف کامل مواجه کرده است. اتفاق رخ داده در این عرصه شاید از پرخسارت‌ترین بخش‌های ناشی از شیوع کرونا باشد. با توقف پروازها شرکت‌ها مجبور به پرداخت هزینه کنسلی پروازها و تورها به مشتریان خود بودند درحالی‌که بسیاری از آنها از مدت‌ها قبل درآمدهای خود را حتی هزینه کرده و به تعطیلات نوروز امسال به‌عنوان جبران‌کننده بخشی از ناکامی‌های اقتصادی امسال نگاه می‌کردند. علی‌بابا یکی از استارت‌آپ‌های این بخش ۱۴ اسفند ماه مجبور به تعدیل حدود ۲۰۰ نفر از کارکنانش شد، این شرکت در بیانیه‌ای که منتشر کرده بود اعلام کرد بیش از ۸۰ درصد سفرهای فروخته‌شده‌اش لغو شده است. یک هفته قبل از آن فلایتیو دیگر استارت‌آپ این حوزه با انتشار اطلاعیه‌ای شرایط حاضر را کمای صنعت گردشگری اعلام و بیان کرد تا پایان سال حدود ۳۰ میلیارد تومان از وجوه بلیت‌های فروخته شده را به خریداران مسترد می‌کند. اوضاع برای سایر بازیگران این عرصه هم چندان مناسب نیست. الی‌گشت دیگر شرکت فعال در این عرصه در حساب توییترش از تعدیل نیروی ۸۰ نفر از کارکنانش خبر داد. اسنپ‌تریپ هم در اطلاعیه‌ای از تعدیل ۳۴ نفر از کارکنانش خبر داد.
سفارش آنلاین غذا
در حوزه سفارش آنلاین به‌خصوص در سفارش آنلاین غذا کرونا عملا منجر به توقف کامل یا بخش عمده فعالیت‌ها شد. اسنپ‌فود در بیانیه‌ای که منتشر کرد اعلام کرد: تعدیل‌های انجام شده در این شرکت ناشی از موضوع کرونا نیست ولی تاثیر شرایط حاضر باعث ۳۰ میلیارد تومان درآمد از دست رفته و هزینه‌های مرتبط با آن شده است. چیلیوری دیگر بازیگر این عرصه ۲۶ اسفند کلا فعالیت خود را متوقف کرد. این شرکت یک دلیل اصلی این اقدام را به تاخیر افتادن سرمایه‌گذاری (ناشی از بروز کرونا) و کاهش ۷۰ درصدی سفارش آنلاین غذا اعلام کرد. با تعطیل شدن چیلیوری استارت‌آپ‌های ریحون و سرمیز هم عملا به‌کار خود خاتمه دادند.
تحویل کالا
با تغییر رفتار مردم و ایجاد قرنطینه خانگی به‌نظر می‌رسد استارت‌آپ‌های تحویل کالا برخلاف استارت‌آپ‌های حوزه گردشگری و سفارش غذا با رشد سفارش در این روزها روبه‌رو شده‌اند. بسیاری از مردم ترجیح داده‌اند به جای مراجعه به مراکز خرید یا سوپرمارکت‌ها به‌صورت آنلاین اقلام مورد نیاز خود را خریداری کنند اما همین خرید آنلاین هم برای این گروه از سایت‌ها کم دردسر نبوده است. محدودیت ناگهانی وضع شده برای فروش برخی کالاها مانند ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده و... از سوی نهادهای ذی‌ربط باعث اشکالاتی در فروش برخی از این اقلام روی این پلت‌فرم‌ها شد. به‌خصوص که این پلت‌فرم‌ها تا پیش از این درحال گسترش مارکت پلیس (بستری برای عرضه کالا توسط دیگر فروشندگان) بودند. دیجی‌کالا از جمله شرکت‌هایی بود که در روزهای نخست بروز کرونا با ماجرای مراجعه ماموران و ضبط ماسک و دستکش روبه‌رو شد. در ابتدا در رسانه‌ها اعلام شد پنج میلیون ماسک کشف شده اما بعدا مقامات مسوول اعلام کردند رقم دقیق ۵۰ هزار بوده است. این شرکت در اطلاعیه‌ای اعلام کرد هیچ ماسکی را احتکار نکرده و ماسک‌های ضبط شده همه در پروسه تحویل به خریداران بوده است. دیوار دیگر استارت‌آپ فروش کالا هم در اطلاعیه‌ای اعلام کرد اساسا هر نوع آگهی ماسک را از روی سایت خود حذف می‌کند.
دیگر استارت‌آپ‌ها
اسنپ وتپسی مهم‌ترین استارت‌آپ‌های تاکسی آنلاین آماری از تعداد سفرهای خود در این روزها نداده‌اند اما کاهش قابل‌توجه ترافیک و حجم سفر در شهرها نشان‌دهنده کاهش سفرهای این استارت‌آپ‌ها هم هست. علیرضا قنادان رئیس سازمان تاکسیرانی در گفت‌وگویی با خبرآنلاین اعلام کرد: با شیوع کرونا نزدیک به ۴۰ درصد از مسافران تاکسیرانی کاهش پیدا کرده است و براساس بررسی‌های انجام شده نزدیک به ۲۰ درصد پرداخت الکترونیکی افزایش داشته است، اما نمی‌توان کتمان کرد که هنوز تعدادی از شهروندان از اسکناس برای پرداخت کرایه استفاده می‌کنند، اما به‌دنبال آن هستیم تا با طرح‌های تشویقی میزان استفاده شهروندان از پرداخت الکترونیکی را افزایش دهیم.
با توجه به دعوت از مردم برای ماندن درخانه و بعد از دادن اینترنت رایگان از سوی وزارت ارتباطات به‌کاربران خانگی با رشد قابل‌توجه مصرف دیتای اینترنت روبه‌رو بوده‌ایم. بخش عمده این مصرف دیتا در حوزه سرگرمی بوده است، هرچند در میانه این اوضاع کمبود و ماندن استارت‌آپ‌های حوزه ویدئو و محتواهای آموزشی با رشد قابل‌توجه بازدید روبه‌رو شدند. فیلیمو یکی از شرکت‌های فعال در عرصه VOD اعلام کرد که طی ۱۰ روز با ۷۴ درصد افزایش تماشای انیمیشن روبه‌رو شده است (این شرکت پیش از این اعلام کرده بود که به‌دلیل کرونا تماشای انیمیشن را روی سایت خود رایگان کرده است) همچنین استارت‌آپ‌هایی که در زمینه وبینار و سمینار آنلاین فعال بودند از رشد درآمدی قابل‌توجه خود در این مدت خبر داده‌اند. استارت‌آپ‌های فروش آنلاین بلیت، چه کنسرت و چه سینما و تئاتر به‌دلیل توقف فعالیت‌ها در این بخش عملا کار خود را متوقف کرده‌اند. ابرآروان استارت‌آپی که در زمینه خدمات زیرساختی و رایانش ابری فعال است اوایل اسفند ماه اعلام کرد که برای کمک به استارت‌آپ‌های آموزشی خدماتش را به آنها رایگان می‌کند. آپارات هم که با رشد قابل‌توجه بازدید در این روزها مواجه است هم کمپین آموزش بدون تعطیلی را طی ۱۰ روز برگزار کرد. شنوتو استارت‌آپ فعال در زمینه پادکست سرویسش را برای کاربران رایگان کرد.
سرمایه‌گذاری استارت‌آپی
به‌نظر می‌رسد تاثیرات کرونا هرچند در فضای استارت‌آپ‌های ایران متفاوت بوده اما در نهایت اطمینان از سرمایه‌گذاری در این عرصه را کاهش داده است. میزان سرمایه‌گذاری جسورانه حتی تا قبل از شیوع کرونا هم نسبت به سال‌های گذشته با افت قابل‌توجه روبه رو شده بود و به‌نظر نمی‌رسد شرایط رخ داده در آخرین ماه سال ۹۸ چشم‌انداز چندان مثبتی برای حضور سرمایه‌گذاران جسور در این عرصه باشد. با این حال شاید با ایجاد تمهیداتی از سوی تنها نهاد فعال دولتی در این عرصه- صندوق نوآوری شکوفایی- بتواند تا اندازه‌ای سرمایه‌گذاران استارت‌آپی را به ادامه فعالیت در این عرصه امیدوار کند. این موضوع احتمالا به شرایط سال آینده و نحوه مواجهه با کرونا در ماه‌های آینده در کشور بستگی دارد.
