نقش اخلاق در پیروی از نفع شخصی؛ از آدام اسمیت تا امروز

به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ پیروی از نفع شخصی به عنوان یک فرضیه کلیدی در علم اقتصاد شناخته می‌شود که نه تنها از منظر توصیفی بلکه از جنبه اخلاقی نیز مورد توجه قرار گرفته است. اقتصاددانان معتقدند که این فرضیه به درک فرآیندهای اجتماعی و پیش‌بینی رفتار افراد کمک می‌کند. به ویژه، مکتب انتخاب عمومی بر این باور است که رفتار خودگرایانه می‌تواند تمام رفتارهای انسانی را توضیح دهد و در این راستا، افراد به دنبال منافع شخصی خود هستند و در صورت امکان از پرداخت هزینه‌های اجتماعی پرهیز می‌کنند.

آدام اسمیت در کتاب خود «ثروت ملل» استدلال می‌کند که این رفتار خودگرایانه به کارآمدی اقتصاد کمک می‌کند. نظریه‌پردازان مدرن نیز در تلاشند تا نشان دهند که یک اقتصاد غیرمتمرکز که بر پایه پیروی از نفع شخصی عمل می‌کند، می‌تواند منابع را به گونه‌ای مؤثر تخصیص دهد. اعتبار اخلاقی پیروی از نفع شخصی نیز مطرح می‌شود و رابطه آن با فضیلت‌هایی مانند عدالت و خیرخواهی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نفع شخصی به مفاهیمی مانند خویش‌کامگی و منفعت‌طلبی آگاهانه مرتبط است. در حالی که خویش‌کامگی به خودپسندی اشاره دارد، منفعت‌طلبی آگاهانه به این معناست که افراد از طریق کمک به دیگران در نهایت به نفع خود عمل می‌کنند. این تمایز به درک بهتر از اهداف مختلف افراد و تأثیرات آن بر رفتار اقتصادی کمک می‌کند.

تحقیقات تجربی نشان می‌دهند که نوع‌دوستی، به عنوان یک انحراف از پیروی از نفع شخصی، می‌تواند به رفتارهای نیکوکارانه منجر شود. با این حال، اقتصاددانان به انگیزه‌های غیر از نفع شخصی بدبین هستند و تلاش می‌کنند تا این رفتارها را نیز در چارچوب نفع شخصی تفسیر کنند. رفتار متقابل، که به واکنش‌های اجتماعی افراد بستگی دارد، نیز به عنوان یک نوع تعامل انسانی بررسی می‌شود.

نتایج آزمایش‌ها نشان می‌دهند که رفتارهای متقابل و نوع‌دوستانه ممکن است با فرض پیروی از نفع شخصی سازگار نباشند. به ویژه، احساسات عدالت توزیعی و تمایل به رفتار عادلانه در برخی افراد، انحرافاتی از نفع شخصی خالص را نشان می‌دهد. این یافته‌ها نشان می‌دهند که در جامعه، افراد ممکن است به گونه‌ای عمل کنند که فراتر از منافع شخصی خود باشد و به عدالت اجتماعی اهمیت دهند.

جزئیات بیشتر را از اینجا بخوانید.