بانک‌مرکزی نسبت به ورود به بازار رمزارز هشدار داد
گام اول تنظیم رمزارز
بانک‌مرکزی با استناد به قوانین و وظایف قانونی خود، چارچوب سیاستگذاری و تنظیمگری در حوزه رمزپولها را در جلسه سیزدهم آذرماه به تصویب رساند. این رویداد ملی در حضور محمدرضا فرزین رئیس کل بانک‌مرکزی، عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد، نوشآفرین مومن واقفی معاون فناوری‌‌‌های نوین بانک‌مرکزی و حجت‌الله صیدی رئیس سازمان بورس برگزار شد.
در این راستا مومن واقفی نسبت به ورود کاربران به حوزه رمزپولها هشدار داد و همتی نیز این رویداد ملی را ابزاری برای دورزدن تحریمها معرفی کرد. در ادامه سخنرانی، «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با دو کارشناس در این حوزه به بررسی دیگر ابعاد این موضوع پرداخت. در این جلسه که به ریاست محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی و با حضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، دادستان کل کشور و سایر اعضای هیات عالی برگزار شد، ضمن تاکید بر ضرورت نظارت موثر بر فضای مبادلات رمزپولها در داخل کشور، با تاکید بر اتخاذ رویکرد تنظیمگری فعال حوزه رمزپولها از سوی بانک‌مرکزی، بر ضرورت همکاری و تعامل با سایر دستگاه‌های ذی‌ربط ازجمله وزارت اقتصاد در راستای تکمیل سازوکارهای تنظیمگری داراییهای دیجیتال و توسعه بهره‌‌‌مندی از ظرفیتهای این حوزه، تاکید شد. در این سند مصوب اشاره شد که مسوولیت صدور مجوز اشخاص برشمرده با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. همچنین در این سند بر ضرورت رعایت کلیه قوانین مالیاتی و مجموعه قوانین و مقررات مبارزه با پول‌شویی و تامین مالی تروریسم تاکید شده است.
نه به فیلترینگ
عبدالناصر همتی در این جلسه سخنان خود را این‌گونه آغاز کرد: «ما به سمت این می‌‌‌رویم که آثار منفی ارز دیجیتال را بر اقتصاد مدیریت کرده و آن از بین ببریم و از آثار مثبت آن استفاده کنیم. نباید برای آن محدودیت ایجاد کنیم، بلکه باید آن را درست مدیریت کنیم، همان‌طور که باید این کار را در فضای مجازی می‌‌‌کردیم، اما نکردیم و به سمت قطع کردن آن رفتیم. فیلترینگ خسارتهای زیادی به اقتصاد ایران زده است و امیدواریم به‌زودی رفع شود.» او همچنین ادامه داد: «میزان اقتصاد بازار سیاهی که فیلترشکن ایجاد کرده است، با بخش رسمی درآمدهای ارتباطاتی ما برابری می‌کند.»
رمزپول؛ سپر تحریمها؟
همتی با اشاره به استفاده از ریال دیجیتال گفت: «سند استفاده از ریال دیجیتال نیز توسط بانک‌مرکزی نهایی شده است. رمزپولها در حوزه اختیارات بانک‌مرکزی است و اما در خصوص رمزارزها امیدواریم با هدف رشد دارایی‌ها، اشتغال جوانان، کمک به بی‌اثر کردن تحریمها و همسو کردن فعالیت‌های ایران با اقتصاد جهانی این حوزه توسعه یابد. هم‌اکنون رمزارز در نظام پرداختی کشور وجود دارد و در واقع به طور غیر‌رسمی فعالیت می‌کند. دو سه روز قبل نیز در بانک مرکزی دستورالعمل نحوه استفاده از رمزارزها تدوین و تصویب شد.» او ادامه داد: «معتقدم این واقعیتی است که در دنیا در حال شکلگیری است و ما قصد مدیریت آن را داریم و اصلا دنبال محدودیت نیستیم.» همتی در ادامه تاکید کرد: «استفاده از رمزارز میتواند ما را در خنثی کردن تحریمها کمک کند و ما از آن برای دورزدن تحریمها استفاده خواهیم کرد.»
تصویری از چارچوب رمزپولها
نوشآفرین مومن واقفی، معاون فناوری‌‌‌های نوین بانک مرکزی، هم با اشاره به پیچیدگی سیاستگذاری و تنظیمگری ابعاد مختلف رمزداراییها در تمامی کشورهای دنیا گفت: «در کشور ما نیز اقدامات متعددی در راستای تنظیمگری این حوزه از پنج‌سال گذشته مورد توجه قرار گرفته است. اما در تمامی اقدامات پیشین، آنچه بیش از هر چیز موردنیاز بود، بستر قانونی برای معرفی دستگاه مسوول تنظیمگری و سیاستگذاری رمزپولها به‌عنوان یکی از شقوق مهم رمزداراییها بوده است. مومن واقفی در ادامه گفت: «در طول سال‌های گذشته مجموعه نظام‌‌‌‌‌‌های تنظیم‌‌‌‌گر بخشی در کشور، با هدف مدیریت وضع موجود و با بهره‌‌‌‌گیری از ظرفیتهای قانونی جاری خود نسبت به اتخاذ تصمیمات مقتضی در راستای شفاف‌‌‌‌سازی فضای مبادلات رمزپولها اقدام کرده‌‌‌‌اند. در همین خصوص و پیش از تصویب قانون بانک مرکزی نیز با توجه به اثرات گسترده پولی و ارزی حوزه رمزپولها و مبادلات آنها در کشور، اقدامات گسترده‌‌‌ای از سوی این بانک انجام شده که از آن جمله می‌‌‌توان به طراحی کارگروه‌‌‌‌‌‌های مطالعاتی و ظرفیت‌شناسی رمزداراییها، تبیین اثرات شقوق مختلف رمزدارایی بر اقتصاد کشور، تدوین مجموعه لوایح پیشنهادی برای تهیه قوانین مرتبط با تنظیمگری رمزداراییها در کشور، تشکیل کارگروه بین دستگاهی سامان‌دهی بازار مبادلات رمزپولها و سایر اقدامات تکمیلی مربوطه اشاره کرد.»
مومن‌واقفی در تشریح سند این قانون گفت: «در این سند پس از بررسی‌‌‌‌های دقیق کارشناسی درخصوص هستی‌شناسی کلیه انواع رمزداراییها، مطابق با مفاد قانون بانک‌مرکزی، انواع رمزدارایی در قالب رمزپولها (توکنهای معاملاتی)، توکنهای دارایی و توکنهای کاربردی دسته‌بندی شده و به موضوع پول دیجیتال بانک مرکزی (سی‌بی‌دی‌سی) نیز متناسب با ظرفیتهای قانون بانک‌مرکزی به عنوان مقوله‌‌‌‌‌‌ای مجزا پرداخته شده است.
در این خصوص با توجه به مخاطرات به‌کارگیری انواع رمزدارایی به عنوان ابزار پرداخت در داخل کشور، ضمن تاکید موکد بر ممنوعیت این مهم، سعی شده با تبیین خطوط راهنمای بانک‌مرکزی در انتشار انواع توکن، از شکلگیری زمینه‌‌‌‌های تبدیل کلیه انواع توکنهای دارایی و توکن کاربردی به عنوان ابزار پرداخت جلوگیری شود. این امر با هدف حفظ حاکمیت پولی کشور، شفاف‌‌‌‌سازی جریان سیال تراکنش‌‌‌‌های مالی و جلوگیری از ایجاد خسارتهای مالی برای کاربران در فضای معاملات تجاری، به‌صورت شفاف در تمامی نظامات تنظیمگری در حوزه بانکی و پرداخت تصریح می‌‌‌شود.»
این مقام بانک مرکزی افزود: «با توجه به اینکه در فضای مبادلات رمزپول بازیگران اصلی، کارگزاران رمزپول هستند و با توجه به مفاد ماده ۵۹ قانون بانک‌مرکزی، تدوین چارچوب فعالیت در این خصوص مطابق قانون بر عهده بانک مرکزی بوده و فعالان این حوزه ضمن الزام به رعایت دقیق کلیه مقررات اعلامی بانک مرکزی، برای فعالیت نیازمند اخذ مجوزهای لازم از این بانک خواهند بود.»
وی با اشاره به اهمیت حفاظت از داراییهای عمومی توسط نهاد سیاستگذار تاکید کرد: «با هدف صیانت از داراییهای عمومی، کارگزار رمزپول موظف است از خدمات موجودیت‌‌‌های نهاد امین دارای مجوز از بانک‌مرکزی استفاده یا همزمان با اخذ مجوز کارگزار رمزپول، نسبت به اخذ مجوز نهاد امین نیز از بانک‌مرکزی اقدام کند.»
عضو هیات عامل بانک مرکزی از اهمیت این فناوری به عنوان موتور محرک هوشمند‌سازی اقتصاد دیجیتال یاد کرد و گفت: «با توجه به اینکه فناوری دفتر کل توزیع‌شده و ظرفیتهای بالای قراردادهای هوشمند مبتنی بر این فناوری، موتور محرک هوشمند‌سازی اقتصاد دیجیتال است، مسیر انتشار انواع توکن معاملاتی توسط فعالان در داخل کشور با همکاری وزارت اقتصاد تبیین شده است. بر این اساس، بانک‌مرکزی ضمن ابلاغ مجموعه مقررات لازم در خصوص انتشار توکن با پشتوانه طلا و فلزات گرانبها، پس از اخذ تایید از هیات عالی، مسیر انتشار انواع توکن معاملاتی با سایر پشتوانه‌‌‌‌ها از طریق محیط‌‌‌‌‌‌های آزمون تنظیمگری مورد تایید بانک مرکزی را نیز شفاف کرده است.»
هشدار به کاربران
مومن واقفی افزود: «با توجه به مخاطرات پیش‌گفته، بانک مرکزی فعالیت در حوزه رمزپول را برای عموم مردم توصیه نمی‌‌‌کند و کارگزاران رمزپول و نهادهای امین موظف هستند در راستای حمایت از حقوق مردم، از آگاهی کامل کاربران نسبت به مخاطرات و ریسک‌‌‌های هرگونه مبادله، نگهداری و به‌کارگیری انواع رمزداراییها اطمینان حاصل کرده و عدم‌حمایت و ضمانت بانک مرکزی و نظام بانکی را متذکر شوند.» عضو هیات عامل بانک مرکزی رویکرد بانک مرکزی در تدوین این چارچوب را کاملا توسعه‌محور خواند و گفت: «بانک‌مرکزی در کنار ایفای وظایف قانونی در خصوص تنظیمگری فعال، انتشار و عرضه اولیه انواع رمزپول در داخل کشور را از طریق محیط آزمون تنظیمگری مورد تایید بانک مرکزی مجاز شمرده است.»
تنظیمگری و مدیریت ریسک در حوزه رمزارز
چالش‌های آینده رمزپولها
