مدیرعامل هلدینگ تخصصی دریایی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص)
نقش قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در افزایش ۷۰۰ هکتاری مساحت ایران
برتری‌های ژئوپلیتیک کشورها به طور مشخص بر اساس امتیازهای محیط جغرافیایی کشورها تعیین می‌شود و بهره‌بردن از این برتری‌ها و تلاش برای دستیابی به چیرگی‌های جغرافیایی تازه و ارتقای اهمیت برتری‌های قبلی در محیط بین‌الملل از اهداف مهم کشورها در عرصه بین‌الملل است.در تلقی بین‌الملل، از قدرت به عنوان موتور محرکه نظام بین‌الملل و هدف اصلی رفتار دولت‌ها در کسب منافع و رفع تهدیدها یاد می‌شود. مهمترین شاخصه قدرت، پویایی است و این ویژگی باعث می‌شود تا جایگاه کشورها در سلسله‌مراتب قدرت در نظام بین‌الملل پیوسته تغییر پیدا کند.
عواملی که در ژئوپلیتیک مؤثرند به دو دسته کلی، عوامل ثابت و عوامل متغیر تقسیم‌بندی می‌شوند.
یکی از مهمترین عوامل ثابت، «وسعت خاک» کشور است. وسعت خاک از نظر سیاسی، اقتصادی و نظامی در سرنوشت کشورها اثر بسزایی دارد. چنانچه این وسعت با عوامل مساعد دیگری از قبیل حاصلخیزی خاک، آب و هوا، منابع طبیعی و جمعیّت کمی و کیفی مناسب توأم شود باعث قدرت و پیشرفت می‌گردد و نقش آن در مسائل جهانی بسیار تأثیر خواهد داشت.
آنچه امروز در کشورهایی همچون هلند، امارات، ژاپن، قطر و... مشاهده می‌شود که با استحصال دریا سعی در وسعت خاک سرزمین خود دارند از این دست می‌باشد. جزایر نخل دیرا، جمیرا و ابوظبی و جزیره نقشه جهان در امارات بالغ بر ۱۱۵ کیلومتر مربع مساحت دارد و بیش از ۶۰۰ کیلومتر به خط ساحلی امارات افزوده است، همچنین جزایر متعددی در عربستان، قطر و بحرین در حال حاضر در دست ساخت است و حتی در دریای خزر دولت آذربایجان ۴۱ جزیره در دست ساخت دارد.
در مسیر نیل به این هدف، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران گرچه در طول هشت سال دفاع مقدس و در یک نبرد نامتقارن، اجازه تصرف حتی یک وجب از خاک کشور را به دشمن ندادند اما پس از جنگ نیز از حرکت باز نایستادند تا جای که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به صورت ویژه از طریق مجموعه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) توانسته با اجرای چندین پروژه دریایی و با استفاده از مصالح لایروبی، ۷۰۰ هکتار به اراضی کشور اضافه کند.
در همین زمینه مصاحبه‌ای با مهندس سعیدرضا مختاری مدیرعامل هلدینگ تخصصی دریایی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) انجام شد تا ابعاد این کار را توضیح دهند.
مهندس مختاری لطفاً در خصوص فلسفه حضور قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در عرصه بنادر و سازه‌های ساحلی و فراساحلی برای مخاطبان ما توضیح دهید؟
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) به منظور شکستن انحصار شرکت‌های خارجی در زمینه طراحی و ساخت سازه‌های دریایی و عملیات لایروبی بنادر در آب‌های عمیق به عرصه دریایی وارد شد و در ابتدا با تشکیل قرارگاه سازندگی نوح(ع) به اجرای پروژه‌های عظیم در این حوزه پرداخت و پس از آن با گسترش این حوزه در قالب هلدینگ تخصصی دریایی سعی کرد بستر خودکفایی کشور را در این زمینه فراهم نماید. همچنین با مشارکت در طراحی و ساخت بنادر بزرگی همچون بندر شهید رجایی و بندر شهید بهشتی و نیز بنادر کوچک چندمنظوره، در جهت تحقق اهداف توسعه پایدار گام‌های اساسی برداشته است و موجب ارتقای امنیت در سواحل و آب‌های جنوبی کشور شده است.
به طور کلی قرارگاه چه دستاوردهایی در این حوزه داشته و چه ظرفیتی برای کشور ایجاد کرده است؟
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) تاکنون توانسته با اجرای پروژه‌های بندری کشور، ۲۲۰ میلیون تن ظرفیت بندری کشور را افزایش دهد که معادل ۹۰ درصد ظرفیت ساخته‌شده در کشور است. همچنین با اجرای بیش از ۱۳۲ کیلومتر موج‌شکن در کشور معادل ۸۷ درصد ظرفیت اجراشده موج‌شکن اجرا کرده است.
در حال حاضر قرارگاه با در اختیار داشتن بزرگترین و مجهزترین ناوگان لایروبی در منطقه خلیج فارس و دریای عمان، امکان لایروبی به میزان ماهیانه۲.۵ میلیون مترمکعب را دارد و با اجرای بیش از ۵۹ میلیون مترمکعب لایروبی بنادر کشور چیزی معادل ۸۸ درصد ظرفیت اجراشده این حوزه را عملیاتی کرده است.
مهمترین پروژه‌های خاتمه‌یافته و در دست اجرای قرارگاه در این حوزه چه پروژههایی هستند؟
از مهمترین پروژههایی که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در این حوزه اجرا کرده است می‌توان به این موارد اشاره کرد:
طراحی و اجرای بندر پتروشیمی پارس به عنوان بزرگترین بندر پتروشیمی غرب آسیا با توان صادرات سالانه ۳۰ میلیون تن محصولات پتروشیمی و میعانات گازی پالایشگاه‌ها
طراحی و اجرای بندر پارسیان به عنوان بزرگترین بندر صادرات و واردات صنایع معدنی در ایران
طراحی و اجرای فاز ۱ طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار به ظرفیت اسمی ۸.۵ میلیون تن کالا در سال
طراحی و اجرای فازهای اول و دوم و مرحله نخست فاز سوم طرح توسعه بندر شهید رجایی به عنوان بزرگترین بندر تجاری و پایانه کانتینری کشور با ظرفیت سالانه تخلیه و بارگیری کانتینری حدود ۷ میلیون T.E.U
طراحی و اجرای حوض‌های خشک بندرعباس به عنوان بزرگترین حوض‌های خشک کشتی‌سازی در کشور
طراحی و اجرای اسکله صادراتی بندر ماهشهر با امکان پهلوگیری ۶ کشتی با ظرفیت حداکثر ۸۰۰ هزار تن به منظور صادرات و واردات مواد نفتی
احداث بندر خدماتی تنبک، در سایت ۲ پارس جنوبی به عنوان اولین و بزرگترین بندر کیسونی کشور
با توجه به اهمیت سواحل مکران و تأکید رهبر معظم انقلاب بر استفاده از این سواحل، قرارگاه چه اقداماتی در این منطقه انجام داده است؟
در سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه کشور نیز توجه ویژه به توسعه سواحل مکران مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته است و تمام سازمان‌ها و وزارتخانه‌های کشور موظفند همکاری‌های لازم برای این مهم را در برنامه ششم توسعه کشور به کار گیرند. در سواحل مکران، بندر چابهار از ظرفیت بسیار مناسبی برای توسعه برخوردار است. این بندر تنها بندر اقیانوسی کشور محسوب می‌شود و دسترسی این بندر به آب‌های آزاد موجب شده است که کشورهای آسیای میانه، هند، چین، افغانستان، پاکستان، عراق و کشورهای اروپایی نیز مایل باشند از این بندر برای عبور کالاهای خود استفاده کنند. در سال ۱۳۸۶ اجرای فاز نخست این بندر از سوی سازمان بنادر و دریانوردی به صورت EPC به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) سپاه واگذار شد. قرارگاه خاتم در فاز نخست طرح توسعه بندر شهید بهشتی ۱.۵ کیلومتر موج‌شکن در امتداد موج‌شکن موجود احداث کرد که بزرگترین موج‌شکن توده و آرمور کشور محسوب می‌شود. ارتفاع این موج‌شکن در آب ۲۳ متر و عرض آن ۸۵ متر است و کشتی‌های با آبخور ۱۶ متر امکان پهلوگیری در بندر شهید بهشتی چابهار را خواهند داشت. همچنین در این پروژه، ۱.۷ کیلومتر اسکله شامل ۲ پست اسکله کانتینری و ۳ پست اسکله چندمنظوره با ظرفیت ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تن ایجاد شده است. با افتتاح فاز نخست این بندر ظرفیت آن از ۲.۵ میلیون تن در سال به ۸.۵ میلیون تن رسید.
با توجه به اینکه تأمین ماشین‌آلات در شرایط تحریم برای اجرای این پروژه‌ها از مهمترین مسائل است آیا قرارگاه در این مسیر دچار مشکل نشد؟
این تحریم‌ها همیشه برای کشور ما یک فرصت بوده است. گفتن این نکته خالی از لطف نیست که با توجه به شرایط تحریم، تأمین دستگاه لایروب در کشور مشکلات زیادی وجود داشت اما قرارگاه خاتم در همان شرایط بهترین نوع لایروب را به بندر شهید بهشتی چابهار آورد و هم اکنون قرارگاه با در اختیار داشتن بزرگترین و مجهزترین ناوگان لایروبی در منطقه خلیج فارس و دریای عمان، امکان لایروبی به میزان ماهیانه ۲.۵ میلیون مترمکعب را در اختیار دارد و با لایروبی ۱۶میلیون مترمکعبی در این بندر، قرارگاه عملاً شبه جزیره‌ای به مساحت ۲۰۳ هکتار به خاک ایران اضافه کرد.
امروزه در کشورهای مختلف دنیا از مصالح لایروبی برای استحصال زمین و افزودن خشکی به اراضی سرزمینی استفاده می‌شود. آیا قرارگاه هم از این روش استفاده می‌کند؟
بله. مهمترین چالش در پروژه‌های لایروبی انتقال و تخلیه مصالح حاصل از لایروبی است که انتقال آن ضمن اثرات مخرب زیست محیطی، هزینه‌های سنگین در بر خواهد داشت، از این رو در عمده پروژه‌های لایروبی در سطح دنیا تلاش بر این بوده است که از مصالح لایروبی شده در صورت امکان جهت استحصال زمین استفاده شود که مثال‌های زیادی در سرتاسر دنیا در این زمینه وجود داشته است.
در کشورهای اطراف خودمان، صرفاً به منظور ساخت جزیره و نه به عنوان اقدام تبعی لایروبی، پروژه‌های کوچک و بزرگ زیادی در جنوب و شمال کشور ساخته شده و یا در دست ساخت است، جزایر نخل دیرا، جمیرا و ابوظبی و جزیره نقشه جهان در امارات بالغ بر ۱۱۵ کیلومتر مربع مساحت داشته و بیش از ۶۰۰ کیلومتر به خط ساحلی امارات افزوده است، همچنین جزایر متعدد در عربستان، قطر و بحرین در حال حاضر در دست ساخت است و حتی در دریای خزر دولت آذربایجان ۴۱ جزیره در دست ساخت دارد. در مسیر نیل به این هدف، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران گرچه در طول هشت سال دفاع مقدس و در یک نبرد نامتقارن، اجازه تصرف حتی یک وجب از خاک کشور را به دشمن ندادند اما پس از جنگ نیز از حرکت باز نایستادند تا جای که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به صورت ویژه از طریق مجموعه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) توانسته با اجرای چندین پروژه دریایی و با استفاده از مصالح لایروبی، ۷۰۰ هکتار به اراضی کشور اضافه کند.
از مهمترین این پروژه‌ها می‌توان به استحصال حدود ۲۲۵ هکتار در بندر شهید بهشتی و حدود ۳۰۰ هکتار زمین در بندر شهید رجایی و حتی استحصال زمین ۱۴ هکتاری در ضلع غربی بندر کیش اشاره کردکه در این پروژه، عمق حوضچه اسکله از ۲ متر به حدود ۱۲ متر می‌رسد و زمینه پهلوگیری کشتی‌های عظیم فراهم می‌شود.
لطفا در خصوص اجرای پروژه بندر پارسیان و کارکرد آن توضیح دهید؟
بندر پارسیان اولین و بزرگترین بندر تخصصی صنعتی، معدنی و نفتی در ایران است که نیازهای تخلیه و بارگیری صنایع عمده انرژیبر شامل پتروشیمی، فولاد، آلومینیوم، سیمان را پاسخگو خواهد بود. صنایع انرژیبر نیز نوع خاصی از صنایع مادر در کشور را شامل می‌شود که سهم انرژی مصرفی آنها، نسبت به دیگر عوامل تولید از قبیل مواد اولیه، نیروی کار و غیره، در مقایسه با صنایع دیگر بالا است و نقش تعیین‌‌کننده‌‌ای در قیمت نهایی محصول دارد. این بندر در شهرستان پارسیان در غرب استان هرمزگان و ۳۰ کیلومتری عسلویه واقع شده است و به عنوان دروازه اصلی واردات مواد خام و صادرات محصولات تولیدی محصول مشترک قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) و سازمان ایمیدرو زیر مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت است. این پروژه شامل ۱۵۰۰ متر موج‌شکن اصلی، ۴ پست اسکله با امکان تخلیه و بارگیری حدود ۹ میلیون تن انواع کالا در سال است که ظرفیت شناورهایی تا ۱۰۰ هزار تن با حداکثر عمق آبخور ۱۷ متر در طراحی‌‌ها لحاظ شده و در حال حاضر اسکله‌های شماره ۵، ۷ و ۸ آن تکمیل شده است.
با توجه به اینکه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) تاکنون حائز کسب رکوردهای زیادی در حوزه بنادر و سازه‌های ساحلی و فراساحلی به تعدادی از آنها اشاره بفرمایید؟
از مهمترین رکوردهایی که قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) در این حوزه به دست آروده است می‌توان به این موارد اشاره کرد:
بزرگترین‌ها:
طراحی و احداث بندر پتروشیمی پارس، به عنوان بزرگترین بندرپتروشیمی در غرب آسیا با توان صادرات سالانه ۳۰ میلیون تن محصولات پتروشیمی و میعانات گازی پالایشگاه‌ها
طراحی و احداث بندر پارسیان، به عنوان بزرگترین بندر صادرات و واردات صنایع معدنی در ایران
طراحی و احداث بندر تمبک، به عنوان بزرگترین بندر کیسونی غرب آسیا
طراحی و احداث بندر شهید رجایی (فاز ۱، فاز ۲ و بخش اول از فاز ۳)، به عنوان بزرگترین بندر کانتینری و تجاری در ایران با ظرفیت سالانه تخلیه و بارگیری کانتینری حدود ۷ میلیون T.E.U
طراحی و اجرای حوض‌های خشک بندرعباس به عنوان بزرگترین حوض‌های خشک کشتی‌سازی در کشور
وسیع‌ترین‌ها:
احداث اولین و وسیع‌ترین انبار مکانیزه صادرات گوگرد ایران، در منطقه آزاد ویژه اقتصادی انرژی پارس (عسلویه)
طراحی و اجرای فاز ۱ طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار به ظرفیت اسمی ۸.۵ میلیون تن کالا در سال
عظیم‌ترین‌ها:
تجهیز و بکارگیری عظیم‌ترین ناوگان شناورهای لایروب در منطقه و غرب آسیا
تجهیز و بکارگیری عظیم‌ترین ناوگان جرثقیل‌های سنگین و فوق سنگین در منطقه و غرب آسیا
طراحی و ساخت کیسون‌های بتنی پایههای پل خلیج فارس (جزیره قشم)
طراحی و احداث آبگیرهای پتروشیمی کاویان و دماوند (عسلویه)
سریع‌ترین‌ها:
حفاری و کوبش انواع شمع‌های عظیم فلزی و بتنی در سازه‌های دریایی
طراحی، تولید، حمل (زمینی و دریایی) و استقرار زمینی و دریایی بلوک‌های بتنی کیوال به وزن تا ۱۲۰ تن در عمق ۱۸ متر نسبت به CD
دقیق‌ترین‌ها:
اجرای مدل‌سازی ریاضی و فیزیکی انواع سازه‌های دریایی
استقرار زمینی و دریایی بلوک‌های بتنی کیوال به وزن تا ۱۲۰ تن در عمق ۱۸ متر نسبت به CD با دقت ۵ سانتی‌متر
