ارزیابی عملکرد بورس کالای ایران در سال ۹۶
بورس کالا با رکوردشکنی در جایگاه اول قرار گرفت
این روند در سال جاری نیز ادامه یافته و بورس کالا بهترین دوره تاریخ کاری خود را به ثبت رسانده است. آمارها نشان می‌دهد در سال ۹۶ کالایی‌ها در مقایسه با سایر بورس‌ها در رتبه اول قرار داشته‌اند. به‌طوریکه بورس کالای ایران در ۱۱ماه ابتدایی سال ۹۶، سهم۴۹ درصدی از ارزش کل معاملات بازار سرمایه را به خود اختصاص داده و به ارزش بیش از ۱۰۳۵هزار میلیارد ریال، دست یافته است. جدول زیر عملکرد بورس‌های ایران را در ۱۱ ماه ابتدایی سال ۹۶ نشان می‌دهد.
جابه‌جایی رکوردها در سال 96
بر اساس آمارهای منتشر شده، سهم 49 درصدی شرکت بورس کالای ایران از ارزش کل معاملات بازار سرمایه در 11 ماهه ابتدایی سال ۱۳۹۶، رشد ۴۴ درصدی ارزش معاملات اوراق بهادار مبتنی بر کالا در 11ماه ابتدایی سال و رسیدن به ۵۸۹ هزار میلیارد ریال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از مهم‌ترین دستاوردهای بورس کالا در سال 96 بوده است.
از دیگر موفقیت‌های بورس کالا باید به رشد ۳۳ درصدی ارزش معاملات کالای فیزیکی در 11ماه امسال و رسیدن به رقم ۴۴۶ هزار میلیارد ریال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایش ۴۵ درصدی ارزش معاملات گواهی سپرده کالایی و رشد ۶۱ درصدی ارزش معاملات بازار مشتقه در 11ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، در کنار ۹۴ انبار پذیرش شده و دارای نماد فعال در حوزه‌های مختلف کالایی اشاره کرد.
از سوی دیگر ارزش کل معاملات بورس کالای ایران در ۱۱ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۹ درصد افزایش پیدا کرده و به بیش از یک میلیون و ۳۵ هزار میلیارد ریال بالغ شده که در ۱۱ ماهه سال جاری بالاترین رکورد تاریخی ارزش کل معاملات بورس کالای ایران رقم خورده است. آمارها حکایت از آن دارد که میزان ۲۴ میلیون و ۱۳۱ هزار تن محصول به ارزش ۴۴۶ هزار و ۳۵۳ میلیارد ریال در بازار فیزیکی بورس کالای ایران مورد معامله قرار گرفته است که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش ۴ درصدی در حجم و ۳۳ درصدی در ارزش معاملات را نشان می‌دهد.
یکی از مهم‌ترین تحولات در بازار بورس کالا در بازار مشتقه به وقوع پیوسته است. جمع معاملات بازار مشتقه بورس کالای ایران با افزایش ۲۷ درصدی حجم و ۶۱ درصدی ارزش معاملات نسبت به مدت مشابه سال گذشته مواجه شده است؛ به‌طوری که بیش از ۳ میلیون و ۸۱۷ هزار قرارداد به ارزش ۵۷۹ هزار و ۱۴۳ میلیارد ریال معامله شده است.
ترکیب سبد معاملات در بازار فیزیکی
در بازار تبادلات فیزیکی یکی از پارامترهای مهم، سهم برخی گروه‌ها از سبد معاملات است. برخی گروه‌ها مانند محصولات پتروشیمی و محصولات صنعتی و معدنی بیش از 72 درصد معاملات بازار را به خود اختصاص می‌دهند و نقش مهمی در عملکرد موفق بورس کالا در سال جاری داشته‌اند. محصولات صنعتی و معدنی با ارزشی حدود ۱۸۳ هزار میلیارد ریال معادل ۴۱ درصد بیشترین سهم از ارزش معاملات بازار فیزیکی را به خود اختصاص داده است. در این میان محصولات پتروشیمی با ارزشی معاملات ۱۳۹ هزار میلیارد ریال و سهم ۳۱ درصدی در رتبه دوم قرار گرفته است. فرآورده‌های نفتی با ارزش معاملات ۹۰ هزار میلیارد ریالی معادل ۲۰ درصد، محصولات کشاورزی با ارزش معاملات ۳۱ هزار میلیارد ریالی معادل ۷ درصد و بازار فرعی با ارزش معاملات ۴ هزار میلیارد ریال و سهم یک درصدی رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.
سهم انواع قراردادها در تامین مالی بورس کالا
میزان سهم هر یک از قراردادهای نقدی و سلف از ارزش کل معاملات بازار فیزیکی تا پایان بهمن 96 یکی دیگر از شاخص‌های مهم برای ارزیابی وضعیت بازار است. آمارها نشان می‌دهد معاملات نقدی با سهم ۶۱ درصدی معادل ۲۷۳ هزار میلیارد ریال بیشترین سهم را از انواع قراردادها به خود اختصاص داده است. این در حالی است که معاملات سلف نیز ۳۹ درصد از ارزش کل معاملات بازار فیزیکی معادل ۱۷۳ هزار میلیارد ریال را از آن خود کرده است.
همچنین بر اساس ارزیابی‌های صورت گرفته از میزان تامین مالی انجام شده از طریق معاملات سلف و نسیه در بازار فیزیکی بورس کالای ایران، محصولات صنعتی و معدنی با ارزش تامین مالی ۱۳۶ هزار و ۷۳۳ میلیارد ریال معادل ۷۹ درصد بیشترین سهم را خود اختصاص داده است. در این میان محصولات پتروشیمی با ارزش تامین مالی ۳۴ هزار و ۴۶۵ میلیارد ریال معادل ۲۰ درصد در رتبه دوم قرار گرفته است.از طرف دیگر معاملات گواهی سپرده کالایی ذرت با ارزش ۴ هزار و ۲۱۱ میلیارد ریال سهم ۸۶ درصدی از ارزش این بازار را کسب کرده است. در این میان گواهی سپرده جو نیز با ارزش ۲۸۲ میلیارد ریال سهم ۶ درصدی و گواهی سپرده سکه طلا، پسته و زعفران نیز سهم ۸ درصدی از معاملات این بازار را به خود اختصاص داده‌اند.
بازار آتی یکی از بخش‌های مهم بورس کالای ایران به شمار می‌رود. بررسی روند حجم معاملات قراردادهای آتی نشان می‌دهد که این قراردادها نیز با معامله ۳ میلیون و ۷۷۶ هزار قرارداد به ارزش ۵۷۹ هزار میلیارد ریال در ۱۱ ماه سال ۹۶ مواجه شده است. رشد ۲۷ درصدی حجم معاملات و ۶۱ درصدی ارزش معاملات قراردادهای آتی در 11ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته و ثبت رکورد جدید در حجم و ارزش معاملات قراردادهای آتی دستاورد بزرگی برای بورس کالا محسوب می‌شود.
روند معاملات در حوزه محصولات کشاورزی و دامی نیز در سال ۹۶ بسیار امیدوارکننده بوده است. امسال ۲ میلیون و ۷۹۱ هزار تن محصول کشاورزی به ارزش ۳۱ هزار و ۲۲۹ میلیارد ریال در بورس کالای ایران دادوستد شد که بالاترین رکورد و بیشترین میزان معاملات صورت گرفته در این بازار از سال ۸۶ تاکنون بوده است. همچنین در ۱۱ ماه امسال ۳ میلیون و ۶۷۳ هزار تن محصول به ارزش ۱۳۸ هزار و ۶۸۵ میلیارد ریال در بازار پتروشیمی داد و ستد شده که ارزش و حجم معاملات این بازار نیز بیشترین ارزش و حجم معاملات از سال ۸۶ تاکنون بوده است. از سوی دیگر انتشار اولین اوراق سلف موازی استاندارد برای تامین مالی صنعت طیور کشور (مرغ منجمد)، پذیره‌نویسی و انجام معاملات ۳ صندوق کالایی، اخذ موافقت اصولی سازمان بورس با راه‌اندازی صندوق زعفران و ایجاد امکان تحویل مبتنی بر گواهی سپرده کالایی در بازار مشتقه از مهم‌ترین اقدامات انجام شده در حوزه اوراق بهادار بوده است.
اقدامات بورس کالا در یک نگاه
پس از بررسی دستاوردهای بورس کالا شاید بد نباشد، جزئیات اقدامات صورت گرفته توسط بورس کالا را مورد بررسی قرار دهیم. به این منظور در ادامه به بررسی عملکردها و اقدامات بورس کالای ایران در سال 96 پرداخته و جزئیات بیشتری از این اقدامات را در هر یک از صنایع و بخش‌های مرتبط مورد ارزیابی قرار می‌دهیم.
بخش کشاورزی: اجرای ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی برای محصولات جو دامی، ذرت دانه‌ای و گندم، پذیرش ۱۸ انبار برای محصول جو دامی در ۵ استان و ۶۹ انبار محصول ذرت دانه‌ای در ۵ استان مشمول اجرای طرح قیمت تضمینی به روش گواهی سپرده کالایی، جمع آوری و ارزیابی اطلاعات ۲۵۱ هزار نفر از کشاورزان جو و ذرت از طریق سامانه ثبت اطلاعات کشاورزان، راستی آزمایی ۱۱۱ هزار شماره حساب متعلق به کشاورزان از طریق سامانه ثبت اطلاعات کشاورزان و اخذ کد معاملاتی برای حدود ۲۲ هزار و ۶۰۰ کشاورز برای استان‌های مشمول اجرای طرح از طریق گواهی سپرده کالایی، راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده پسته در بورس کالای ایران با پذیرش ۳ انبار در زرند، سیرجان و دامغان و نیز اجرای طرح خرید توافقی زعفران و انجام معاملات به ارزش ۶۸۶ کیلوگرم زعفران.
نفت و پتروشیمی: افزایش ۱۱ درصدی مقدار و ۳۳ درصدی ارزش معاملات محصولات پتروشیمی در 11ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، رسیدن به رکورد جدید در حجم و ارزش معاملات محصولات پتروشیمی، افزایش ۹ درصدی مقدار و ۴۸ درصدی ارزش معاملات فرآورده‌های نفتی در 11ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ایجاد امکان انعقاد قراردادهای بلندمدت در نتیجه هم اندیشی و توافق با صنایع بالادست و پایین دست پتروشیمی از طریق انجام معاملات کشف پریمیوم، تعامل با نهادهای ذی ربط و ایجاد امکان مشارکت خریداران حقیقی در تالار محصولات پتروشیمی.
بخش فناوری اطلاعات: دریافت الکترونیکی اطلاعات مالی کارگزاران به‌صورت ماهانه، ارتقای سامانه اطلاعات کشاورزان، توسعه و بهبود سامانه معاملات برخط قراردادهای آتی و اختیارهمچون تهیه نسخه ۴ درگاه معاملات برخط شامل امکان انجام معاملات آپشن، درخواست انتقال وجوه، گواهی آمادگی تحویل و تدوین سند پروتکل نسخه ۴ و همکاری با شرکت‌های نرم افزاری فعال در حوزه بازار سرمایه در راستای بهره برداری از نسخه جدید.
صنعت و معدن: سهم ۴۱ درصدی معاملات محصولات صنعتی و معدنی از کل ارزش معاملات فیزیکی در 11ماه سال ۱۳۹۶ نسبت به مدت مشابه سال گذشته، سهم ۷۵ درصدی معاملات سلف در حوزه محصولات صنعتی و معدنی در یازده ماه ابتدایی سال، تکمیل شدن محصولات زنجیره فولاد با پذیرش گندله و کنسانتره سنگ‌آهن برای عرضه در تالار داخلی، رایزنی و تصمیم‌سازی درخصوص مصوبه شورای رقابت در مورد الزام همه تولید‌کنندگان فولادی به عرضه ورق گرم در بورس کالا و آغاز معاملات سنگ‌آهن در تالار داخلی.اوراق بهادار: پذیرش اوراق سلف موازی استاندارد جدید در راستای کمک به تأمین مالی بخش‌های اقتصادی مختلف:خودرو سراتو شرکت ایرانی تولید اتومبیل سایپا، کلاف گرم نوردیده شرکت فولاد مبارکه اصفهان، تیر آهن 14 شرکت ذوب آهن اصفهان، قیر شرکت نفت پاسارگاد، پلی‌استایرن انبساطی نسوز شرکت توسعه صنایع پتروشیمی انتخاب، پلی‌اتیلن سنگین 700F شرکت پتروشیمی ایلام، سیمان شرکت سیمان خوزستان.
قوانین و مقررات: تصویب دستورالعمل‌های جدید شامل معاملات کشف پریمیوم، حراج به روش مناقصه در معاملات بازار فیزیکی، ضوابط نحوه تعیین قیمت خرید و فروش اوراق بهادار مبتنی بر کالا در صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی، ضوابط معاملات، تسویه و پایاپای و همچنین ضوابط لغو پذیرش صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی.
بورس کالا در سال 97
بورس کالا به منظور تداوم شرایط کنونی و رفع کاستی‌های موجود نیازمند مجموعه‌ای از برنامه‌ها و سیاست‌ها برای سال 97 است.
به نظر می‌رسد تهیه سازوکار بازار معاملات تهاتری، راه‌اندازی معاملات حق امتیاز، راه‌اندازی معاملات اوراق خرید دین، راه‌اندازی حراج به روش مناقصه، ایجاد امکان تسویه چند مرحله‌ای، راه‌اندازی معاملات قرارداد آتی خاص، راه‌اندازی معاملات کشف پریمیوم، امکان سنجی راه‌اندازی معاملات مبتنی بر رویت بر اساس حراج حضوری، راه‌اندازی سیستم تسویه و مدیریت ریسک لحظه‌ای مشتریان، توسعه دارایی‌های پایه قراردادهای آتی، اختیارمعامله، گواهی سپرده کالایی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی از مهم‌ترین نیازهای بورس کالا است که باید در اولویت برنامه‌های آتی بورس کالای ایران قرار گیرد.
همچنین ایجاد بستر معاملات به پشتوانه قبض انبار همراه با بازبینی کلیه فرآیندهای پذیرش انبار و دستورالعمل آن، اجرای ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی برای محصولات گندم، جو، ذرت، برنج و دانه‌های روغنی در قالب عرضه فیزیکی و گواهی سپرده کالایی، اجرای سیاست حمایتی خرید توافقی برخی محصولات کشاورزی با اولویت زعفران، خرما، پسته و کشمش، اجرایی‌سازی بند الف ماده ۳۲ قانون برنامه ششم توسعه در راستای توسعه بازار محصولات کشاورزی و تدوین راهبرد بورس کالای ایران در حوزه کشاورزی می‌تواند از دیگر برنامه‌های آتی بورس کالای ایران باشد. بهبود نظام مالی شرکت در راستای بهبود کیفیت گزارشگری مالی، راه‌اندازی سامانه تحویل در راستای کاهش ریسک معاملات و تسهیل فرآیندهای داخلی، ایجاد اطمینان برای مشتریان نسبت به وجود بستر امن معاملاتی، راه‌اندازی سامانه مدیریت ارتباط با مشتریان در راستای افزایش رضایت مشتریان، بهبود و یکپارچه‌سازی سامانه‌های پذیرش مشتریان، کالا و انبار در راستای بهبود و تسهیل فرآیند پذیرش و افزایش رضایت مشتریان، طراحی و استقرار سامانه ثبت سفارش مشتریان از دیگر برنامه‌های آینده شرکت بور س کالا خواهد بود.
ارسال نظر