شکاف در اروپا زیر فشار ترامپ

گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد- محمد امین مکرمی؛ حملات اخیر دونالد ترامپ به اتحادیه اروپا، بار دیگر شکنندگی اجماع اروپایی در سیاست خارجی را آشکار کرده است؛ جایی که اختلاف میان نهادهای بروکسل و دولت‌های عضو، توان واکنش هماهنگ اروپا به آمریکا را به‌طور جدی تضعیف کرده است. نگرانی از تأثیر هرگونه تقابل با واشنگتن بر سرنوشت جنگ اوکراین، عملا دست اتحادیه اروپا را برای پاسخ متقابل بسته و به نوعی انفعال راهبردی انجامیده است.

ترامپ در هفته‌های اخیر با ادبیاتی تند، رهبران اروپایی را «ضعیف» خوانده و در اسناد امنیتی آمریکا از ضرورت «پرورش مقاومت» در برابر اروپا سخن گفته است. انتقادهای او تنها متوجه سیاست خارجی نیست و مقررات دیجیتال، قوانین محیط‌زیستی و رویکرد مهاجرتی اتحادیه اروپا را نیز دربر می‌گیرد. این مواضع، که از نگاه بسیاری در بروکسل نشانه بی‌اعتنایی ساختاری به نهادهای اروپایی است، شکاف درون کمیسیون اروپا بر سر نحوه واکنش را تشدید کرده است.

در رأس کمیسیون، اولویت بر مهار تنش و حفظ کانال‌های ارتباطی با واشنگتن قرار گرفته است. استدلال اصلی این جریان آن است که هرگونه مقابله علنی با ترامپ می‌تواند نقش آمریکا در حمایت نظامی و سیاسی از اوکراین را تضعیف کند. در مقابل، گروهی از مقامات ارشد اروپایی این رویکرد را عقب‌نشینی پرهزینه می‌دانند و معتقدند سکوت بروکسل، موقعیت اتحادیه اروپا را در معادلات فراآتلانتیک بیش از پیش تضعیف می‌کند.

این اختلاف به سطح رهبران ملی نیز کشیده شده است. برخی دولت‌ها آشکارا از امکان گفت‌وگوی دوجانبه با واشنگتن سخن می‌گویند؛ رویکردی که اصل چانه‌زنی جمعی اتحادیه اروپا را زیر سؤال می‌برد. به گفته منابع اروپایی در گفت‌وگو با فایننشال تایمز، حتی بحث‌هایی برای دور زدن کمیسیون اروپا و مذاکره مستقیم با ترامپ در جریان است؛ نشانه‌ای روشن از فرسایش انسجام درونی اتحادیه.

عامل اوکراین همچنان متغیر تعیین‌کننده است. وابستگی کی‌یف به حمایت آمریکا، اروپا را ناگزیر کرده است انتقادها را تحمل کند و از اولویت‌های دیگر، از جمله اختلافات تجاری و مقرراتی، موقتا چشم بپوشد. درخواست مستقیم رئیس‌جمهور اوکراین و دبیرکل ناتو از بروکسل برای پرهیز از تقابل با ترامپ، این محدودیت راهبردی را برجسته‌تر کرده است.

این وضعیت یادآور تجربه اخیر اتحادیه اروپا در مواجهه با تعرفه‌های تجاری آمریکا است؛ جایی که بروکسل به‌جای واکنش متقابل، به توافقی نابرابر تن داد. اکنون نیز منطق «حفظ آمریکا در اروپا» بر سایر ملاحظات سیاسی و اقتصادی سایه انداخته است.

فشارهای ترامپ نه‌فقط یک چالش مقطعی، بلکه آزمونی برای توان اروپا در تعریف استقلال راهبردی خود است؛ آزمونی که تاکنون بیش از آن‌که به نمایش قدرت بینجامد، عمق تردید و دوگانگی در سیاست خارجی اتحادیه اروپا را نمایان کرده است.//