رکود اقتصادی مانع تامین مالی جنگ نشده است؛
تابآوری کرملین زیر فشار تحریمها
گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد - محمد امین مکرمی؛ با گذشت نزدیک به سه سال از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، یکی از پرسشهای کلیدی برای سیاستگذاران غربی این است که اقتصاد روسیه تا چه زمانی میتواند هزینههای یک جنگ فرسایشی را تحمل کند. ارزیابیهای اخیر نشان میدهد برخلاف فشار تحریمها، کاهش رشد و تنگنای مالی، کرملین همچنان از توان مالی کافی برای ادامه جنگ برخوردار است.
سرگئی الکسانشنکو، معاون پیشین رئیس بانک مرکزی روسیه، معتقد است اقتصاد این کشور عملا به مرز رکود نزدیک شده، اما هنوز وارد مرحله فروپاشی نشده است. برآورد رسمی بانک مرکزی روسیه، رشد اقتصادی کمتر از یک درصد در سال جاری را نشان میدهد؛ رقمی که در مقایسه با رشد بالای سال گذشته، نشانهای روشن از کاهش شتاب فعالیتهای اقتصادی است؛ با این حال، مهار تدریجی تورم و عملکرد متفاوت بخشهای مختلف اقتصاد باعث شده تصویر کلی نه کاملا تیره، بلکه «نیمهپر» ارزیابی شود.
نکته محوری ظرفیت مالی دولت روسیه برای تأمین هزینههای جنگ است. به گفته الکسانشنکو، علیرغم افزایش کسری بودجه و استقراض فزاینده دولت، منابع مالی لازم برای ادامه درگیری دستکم برای دو تا سه سال دیگر فراهم است. این ارزیابی که در گفتوگو با شبکه CNBC مطرح شده، نشان میدهد فشار اقتصادی بهتنهایی برای وادار کردن مسکو به عقبنشینی کافی نبوده است.
همزمان با این ارزیابی اقتصادی، نگرانیهای امنیتی در اروپا رو به افزایش است. دبیرکل ناتو هشدار داده که روسیه با اقتصادی که هرچه بیشتر در خدمت جنگ قرار گرفته، ممکن است در افق چندساله به تهدیدی مستقیم برای این ائتلاف تبدیل شود. این هشدارها بیانگر آن است که جنگ اوکراین صرفا یک بحران منطقهای نیست، بلکه پیامدهای بلندمدت برای نظم امنیتی اروپا دارد.
در جبهه مالی، مناقشه بر سر داراییهای مسدودشده روسیه نیز وارد مرحله جدیدی شده است. طرح کشورهای اروپایی برای استفاده از این داراییها در بازسازی اوکراین، با واکنش تند مسکو مواجه شده و بانک مرکزی روسیه شکایتی حقوقی علیه شرکت بلژیکی «یوروکلیر» تنظیم کرده است. این اقدام میتواند منازعه حقوقی و سیاسی تازهای میان روسیه و اروپا ایجاد کند و ریسکهای جدیدی برای نظام مالی بینالمللی به همراه داشته باشد.
در بعد دیپلماتیک، تلاشها برای دستیابی به آتشبس یا توافق صلح همچنان با بنبست روبهروست. دولت آمریکا، بهویژه شخص دونالدترامپ، از طولانی شدن مذاکرات و اختلاف میان طرفین ابراز نارضایتی کرده است. فشار واشنگتن برای دستیابی به توافق، در حالی افزایش یافته که اختلاف بر سر واگذاری سرزمین و تضمینهای امنیتی اوکراین همچنان حلنشده باقی مانده است.
ترکیب توان مالی روسیه، انسداد مسیرهای دیپلماتیک و شکاف در مواضع غربیها نشان میدهد جنگ اوکراین نهتنها در کوتاهمدت پایان نخواهد یافت، بلکه میتواند به یک معادله فرسایشی با هزینههای اقتصادی و امنیتی فزاینده برای همه بازیگران تبدیل شود.
