اروپا برنامه «مسافرت بدون پلاستیک» را استارت زد
سفر سبز از چهار مسیر
با توجه به خسارات سالانه پلاستیک‌ها به اقیانوس و اکوسیستم‌های دریایی در حال حاضر جهان نیازمند بازاندیشی مجدد و همه‌جانبه محصولات پلاستیکی یک‌بار مصرف از جانب تمامی‌مشاغل و مردم است. لازمه این‌امر آموزش و تشویق تمامی‌افراد در خانواده‌ها، همکاران، دوستان و... است تا انتخاب مسوولانه‌ای در سفرها داشته باشند و در مصرف ظروف و اشیای پلاستیکی تجدیدنظر کنند. با توجه به اینکه مقاصد مختلف منابع زیرساختی یکسانی ندارند جایگزینی پلاستیک‌های یک بار مصرف مبادله بسیار بهتری است.
علاقه انسان‌ها به استفاده از محصولات پلاستیکی مشکل شناخته شده‌ای است که این امر در سفرها با استفاده بیش از حد از پلاستیک در مقاصد بدون در نظر گرفتن مدیریت پسماند به مراتب بدتر است. بخش زیادی از پلاستیک‌های یک‌بار مصرف به خیابان‌ها و اقیانوس‌ها ختم می‌شوند و در آنجا باقی می‌مانند. در سال‌های اخیر برای کاهش پلاستیک یک‌بار مصرف سه پیام کلیدی پیشگیری، استفاده مجدد و بازیافت بسیار مورد استفاده قرار گرفت و راهکارهای مختلفی را برای حل این بحران ارائه داده‌اند.
طی چند سال اخیر پس از آلودگی‌های زیست محیطی بسیاری که ناشی از رفتارهای اشتباه افراد و دولت‌ها به وقوع پیوسته و بسیاری از گونه‌های جانوری و گیاهی متحمل آسیب‌های غیرقابل جبرانی شده‌اند بسیاری از گروه‌های مردم نهاد و فعالان زیست‌محیطی درصدد آگاهی‌سازی مردم از این روند آسیب‌زا و ارائه راه‌حل‌هایی برای کاهش آلودگی‌ها برآمدند. استفاده از پلاستیک‌های یک‌بار مصرف که امروزه بیشتر رایج شده و رفتارهای روزمره انسان‌ها تاثیرات منفی بسیاری بر محیط‌زیست گذاشته است. از این رو راه‌های جلوگیری از مصرف پلاستیک‌ها یا به حداقل رساندن آن بسیار رواج یافته است و حتی بسیاری از کشورها به حذف کامل آن پرداخته‌اند و خدمات خود را بر اساس احترام کامل به محیط‌زیست ارائه می‌دهند.
متاسفانه، این واقعیت وجود دارد که مصرف منابع و تاثیرات ما بر محیط‌زیست در سفرها بسیار زیاد است و اکثر اتاق‌های هتل‌ها سطل بازیافت ندارند، در تمامی رستوران‌ها و مراکز اقامتی و تفریحی محصولات خود را به شکل بسته‌بندی شده در ظروف یک‌بار مصرف ارائه می‌دهند و استفاده از پلاستیک‌های یک‌بار مصرف برای سهولت سفر بسیار کاربردی است، اما آنچه که ناشی از این سهولت رخ داده آسیب رساندن جدی به محیط‌زیست است که به‌دلیل رها سازی پلاستیک‌هایی است که صد‌ها سال طول می‌کشند تا تجزیه شوند.
با توجه به اینکه گردشگری پایدار در سراسر جهان در حال رشد است در راستای گردشگری سبز و دوستی با محیط زیست اقدامات گسترده‌ای صورت گرفته است. شهر بالی در اندونزی به‌عنوان یکی از مقاصد مهم گردشگری، اقدام به ایجاد سفرهای بدون تولید پلاستیک کرده است و در همه مراکز خوراکی، و تفریحی و اقامتی خود از ابزارهای غیرپلاستیکی استفاده شده یا شرایط جمع‌آوری و دفع کامل زباله‌ها را فراهم کرده تا کمترین آسیبی به محیط زیست وارد شود. همچنین بسیاری از کشورهای اروپایی که از چند سال پیش در صدد حذف پلاستیک در سفرها بوده‌اند، به دلیل همه‌گیری کرونا آن را به تاخیر انداختند، اما از اواخر سال ۲۰۲۰ این طرح را آغاز کردند و سعی بر آن دارند طی چند سال آینده، گردشگری را بر محور حفاظت و حمایت کامل از محیط‌زیست درآورند. برای رسیدن به مفهوم گردشگری پایدار جنبه‌های مختلفی وجود دارد که مهم‌ترین آن به حداقل رساندن آثار منفی و به حداکثر رساندن تاثیرات مثبت بر اقتصاد، جوامع و محیط زیست است. در این راستا اجتناب از پلاستیک یک‌بار مصرف هنگام سفر یکی از راه‌های پایدار شدن گردشگری است.
پلاستیک یک‌بار مصرف که عمدتا پس از مصرف دور انداخته می‌شود، از مواد پتروشیمی تهیه شده که تاثیرات مخربی روی سیاره ما دارد. پرندگانی که از گرسنگی می‌میرند، زیرا معده آنها پر از پلاستیک است و تقریبا تمام آب‌های جهان از تکه‌های پلاستیک پر شده است. شاید بتوان یکی از عوامل تاثیرگذار بر تغییرات اقلیمی‌زمین را همین استفاده بیش از حد بشر از پلاستیک دانست که سیاره را به سمت ویرانی پیش می‌برد و وظیفه تک تک افراد کاهش سرعت این ویرانی است. راه‌های بسیاری برای سفرهای پایدار وجود دارد و یکی از موارد اصلی آن اجتناب از پلاستیک یک‌بار مصرف در سفرها است.
اولین گام استفاده از بطری‌های آب قابل استفاده مجدد است. به‌راحتی می‌توان به‌جای استفاده از آب در بطری‌های یک‌بار مصرف، بطری آب قابل استفاده مجدد را در سفرها به‌همراه داشت. برآوردها نشان می‌دهد مسافران در یک سفر دو هفته‌ای از ۳۰ بطری پلاستیکی استفاده می‌کنند. همچنین می‌توان در جاهایی که آب نوشیدنی و فیلتر شده وجود ندارد، از دستگاه‌های فیلترینگ مسافرتی برای تصفیه آب استفاده کنیم که در این صورت نیازی به استفاده از بطری‌های آب معدنی نیست. براساس تحقیقات انجام شده دستگاه‌های فیلتر مسافرتی کاملا ایمن است و ۹۹/ ۹۹درصد کل باکتری ها موجود را از بین خواهند برد. استفاده از بطری‌های آب قابل استفاده مجدد به‌ویژه برای سفرهای بوم‌گردی و روستایی بسیار مفید است و بسیاری از اقامتگاه‌های بوم‌گردی در جهان اغلب بطری‌های قابل استفاده مجدد را در اختیار میهمانان خود قرار می‌دهند و گاهی اوقات حتی نیازی به بسته‌بندی آنها ندارند.
یکی از موارد بسیار پرمصرف در سفر استفاده از نی برای نوشیدنی‌هاست و براساس برآوردها روزانه بیش از ۵۰۰ میلیون نی در سراسر جهان استفاده می‌شود. در زباله‌های بازیافت نی‌ها بیشترین حجم را به خود اختصاص داده‌اند. برای حل این مشکل بهترین راه، سفارش دادن نوشیدنی‌های بدون نی است تا از استفاده آن به‌طور کامل اجتناب شود. همچنین در سفر از ظروف یک بار مصرف و قاشق و چنگال نیز به وفور استفاده می شود به ویژه پس از شیوع کرونا مصرف این ظروف به مراتب افزایش یافته است. ظرف‌های کوچک مخصوص سفر و همچنین قاشق و چنگال‌های مسافرتی یکی از بهترین موارد جایگزین برای ظروف پلاستکی است و می‌تواند بر کاهش تولیدات آن اثرگذار باشد.
اگرچه خرید کردن یکی از موارد غیرقابل حذف و ضروری در سفرها است اما ارائه کیسه‌های پلاستیکی خرید از جانب فروشندگان به مشتری‌ها یکی از موارد بسیار آسیب‌زا به محیط زیست است. زیرا این کیسه‌ها صرفا برای حمل اقلام تازه خریداری شده برای مدتی کوتاه است و پس از مدتی دور انداخته می‌شوند. به همین منظور بهترین راه استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای و قابل استفاده مجدد است که در سفرها با خود به‌همراه برده و از آن برای حمل اقلام خریداری شده استفاده کنیم.
بازیافت و دفع زباله یکی از راهکارهای مهم در کاهش پلاستیک‌ها و سفری سالم در راستای حفاظت از محیط زیست است. در سفر باید از دفع زباله‌ها اطمینان حاصل کنیم و اگر جایگاه مناسبی برای بازیافت زباله و دفع آنها در مقصد وجود نداشته باشد باید آنها را با خود حمل کرده و در مکان مخصوص بازیافت و دفع زباله قرار دهیم. در صورت رهاسازی، پلاستیک‌ها در طبیعت به‌ویژه در اقیانوس‌ها، دریاها و رودخانه‌ها تخلیه می‌شوند و محیط زیست و زندگی جانوران دریایی و خشکی را به خطر می‌اندازند.
وظیفه همه ما آگاهی بخشی و آموزش به دیگران برای سفرهای سبز بدون پلاستیک است. بنابراین در سفرها می‌توان زباله‌های رها شده در طبیعت را جمع‌آوری و به شکل صحیح آن را دفع یا بازیافت کرد که باید آن را نیز به دیگران آموزش دهیم و سایر افراد را با خود همراه کنیم. این تصور کاملا اشتباه که جمع‌آوری زباله‌ها و پاک‌سازی محیط‌زیست از پلاستیک‌ها صرفا برعهده دولت‌ها و گروه‌های مردم نهاد است را از ذهن بیرون کنیم. زیرا تولید این حجم از پلاستیک‌های یک‌بار مصرف برگرفته از رفتارهای اشتباه ما انسان‌ها است و باید خود مسوولیت اشتباه را بر عهده گرفته و برای حل و رفع آن اقدام کنیم. اگرچه تلاش فردی شاید به‌ظاهر به اندازه قطره‌ای در اقیانوس است، اما اگر این اقدام به شکل جمعی صورت گیرد و هر فرد مسوولیت کاهش زباله‌های پلاستیکی خود را برعهده گیرد، اثربخشی آن نه تنها بر تمام سیاره مشهود خواهد بود، بلکه در نسل‌های آینده نیز منعکس خواهد شد.
یکی از روش‌های بسیار جذابی که در چند سال اخیر در بسیاری از کشورهای پیشرو برای کاهش پلاستیک مورد استفاده قرار گرفته خرید از بازارهای محلی و ارگانیک به‌جای فروشگاه‌ها بوده است. در بازارهای محلی و کشاورزی محلی محصولات عمدتا بسته‌بندی نمی‌شوند. برخلاف فروشگاه‌ها که تمامی محصولات کارخانه‌ای و بسته‌بندی شده هستند. از این رو بسیاری از مسافران با به همراه داشتن کیسه‌های مخصوص خرید به بازارها برای خرید محصولات باکیفیت و ارگانیک همچون گوشت، میوه و سبزیجات می‌روند. با ورود به این بازارهای محلی و استفاده از کیف و کیسه‌های مخصوص خرید به راحتی از پلاستیک یک‌بار مصرف جلوگیری می‌شود. با رشد روزافزون سفرها، هتل‌های سبز در حال تبدیل شدن به امری عادی هستند.
از اقامتگاه‌های بوم‌گردی گرفته تا هتل‌هایی با اعتبارات ویژه که به مسافران کمک می‌کنند از پلاستیک یک‌بار مصرف در سفرها جلوگیری کنند. رزرو اقامتگاه‌هایی چون ایر بی ان بی امکان پیدا کردن اقامتگاه‌های بوم‌گردی سبز را فراهم می‌کند و آنها در سراسر جهان از گامبیا تا کاستاریکا و نیوزلند به ارائه خدمات می‌پردازند. مسافران می‌توانند به‌جای استفاده از شامپوهای مایع در هتل‌ها از اشکال جامد و متناسب با محیط زیست که در ظرف‌های فلزی قرار دارند استفاده کنند یا موارد پلاستیکی درون هتل‌ها را با خود به منزل برده و مراحل صحیح بازیافت را انجام دهند.
