حومه شهرهای جهان چگونه مقصد گردشگران می‌شود؟
جذب توریست با کلید «فائو»
ثبت جهانی روستاها در مقایسه با ثبت میراث طبیعی و فرهنگی در یونسکو از زاویه‌ای متفاوت صورت می‌پذیرد و سازمان بین‌المللی خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) اقدام به ثبت میراث کشاورزی روستاها و معرفی آن به جهان می‌کند. روستاهای ایران که اساس آن بر کشاورزی بنا شده است می‌تواند به‌عنوان میراث با اهمیت روستایی توسط فائو ثبت جهانی شوند. ثبت میراث کشاورزی فائو نیز مانند ثبت میراث طبیعی و فرهنگی یونسکو منجر به جذب توریست به سوی روستاها می‌شود و این امر علاوه بر جذب گردشگر به توسعه بیشتر محصولات همچون کشت انگور منجر خواهد شد. میراث کشاورزی معرفی شده در جهان منجر به جذب و علاقه‌مندی توریست‌های خارجی برای بازدید از روستای هدف می‌شود که این امر علاوه بر معرفی و فروش محصولات و کسب درآمد برای روستاییان، به معرفی دیگر محصولات روستایی همچون صنایع‌دستی، غذاهای محلی، مناظر بکر و سنت‌های بومی می‌پردازد که مجموعه این عوامل منجر به توسعه روستایی و تبدیل شدن به یک مقصد مهم گردشگری می‌شود. علی کیانی‌راد، رئیس موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصادی، کشاورزی و توسعه روستایی در گفت‌وگویی با «دنیای‌اقتصاد» افزود: فائو از سال ۲۰۰۲ ثبت میراث با اهمیت کشاورزی را ابداع کرده است که تاکنون ۶۲ مورد از ۲۲ کشور به ثبت جهانی رسیده است. در این میان ایران نیز ۳ مورد از میراث کشاورزی را به ثبت رسانده است. از سال ۹۳ کشاورزی مبتنی بر انار اردستان در کاشان، نظام تولید انگور در جوزان ملایر و نظام سنتی زعفران در پایلوت گناباد خراسان‌رضوی به ثبت جهانی پیوست. نظام میراثی در روستا مبتنی بر دو نوع ثبت میراث فرهنگی که در یونسکو و ثبت میراث کشاورزی در سازمان فائو است. در واقع روستاهایی که به‌صورت جهانی مبتنی بر یک نظام پایدار کشاورزی هستند. باتوجه به اینکه بنیاد روستاها مبتنی بر حفظ نظام‌های سنتی کشاورزی است، کشاورزی یک فعالیت چندکارکردی به شمار می‌رود که منجر به حفظ ارزش‌های بومی و سنتی و توسعه تنوع زیستی در روستاها می‌شود و به‌عنوان مهم‌ترین نظام میراثی روستاها به توسعه روستایی کمک می‌کند. پایه فعالیت اقتصادی در روستاها کشاورزی است و روستاها در همه زمینه‌ها بدون کشاورزی بی‌معنا به‌نظر می‌رسد. همچنین کشاورزی منجر به بهره‌مندی ذی‌نفعان از منابع گوناگون همچون آب، زمین، خاک و... می‌شود. یک روستا برای اینکه به ثبت میراث کشاورزی جهانی برسد باید از ۵ شاخص برخوردار باشد. نخست نقش مهمی در تامین امنیت غذایی آن روستا و آنهایی که در جهان نقش دارند داشته باشد. دیگر آنکه واجد شرایط بومی و سنتی باشد و در معرض خطر مکانیزاسیون و تخریب سنت‌ها و بومی نباشد سازمان‌های جهانی طرح میراثی شدن کشاورزی را به‌دلیل گسترش مکانیزاسیون ایجاد کردند تا نظام‌های سنتی پایدار در محیط و منابع روستایی محفوظ بمانند و براساس دانش سنتی و بومی شکل گیرد. همچنین برخورداری روستا از تنوع‌زیستی، گیاهی و جانوری، داشتن چشم‌انداز طبیعی زیبا و در نهایت شرایط گردشگرپذیر بودن از دیگر شاخص‌های پیوستن به میراث کشاورزی در جهان است. کیانی‌راد، توجه به نظام‌های بومی کشاورزی را راه رسیدن به توسعه روستایی و گردشگری معرفی می‌کند. چین که حدود ۱۵ روستا را به‌ویژه در پرورش ماهی و تولید برنج در میراث کشاورزی جهان به ثبت رسانده است اینک گردشگری کشاورزی یکی از مهم‌ترین شیوه جذب گردشگر در این کشور به‌شمار می‌رود و روستاها به‌عنوان مقاصد گردشگری این کشور محسوب می‌شوند و در برخی از این روستاها هتل‌های ۵ ستاره مشاهده می‌شود که مملو از گردشگر است.
ادامه در صفحه24دنیای‌اقتصاد: ورود گردشگران داخلی و خارجی به روستاها با کلید فائو کشف شد. به‌منظور تبدیل کردن حومه شهرهای جهان به‌عنوان مقصدی برای گردشگران، فائو اقدام به ثبت جهانی میراث کشاورزی روستاها کرده است که این امر منجر به معرفی روستاها به جهان و در نتیجه جذب توریست به این مقاصد بکر می‌شود.
ثبت جهانی روستاها در مقایسه با ثبت میراث طبیعی و فرهنگی در یونسکو از زاویه‌ای متفاوت صورت می‌پذیرد و سازمان بین‌المللی خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) اقدام به ثبت میراث کشاورزی روستاها و معرفی آن به جهان می‌کند. روستاهای ایران که اساس آن بر کشاورزی بنا شده است می‌تواند به‌عنوان میراث با اهمیت روستایی توسط فائو ثبت جهانی شوند. ثبت میراث کشاورزی فائو نیز مانند ثبت میراث طبیعی و فرهنگی یونسکو منجر به جذب توریست به سوی روستاها می‌شود و این امر علاوه بر جذب گردشگر به توسعه بیشتر محصولات همچون کشت انگور منجر خواهد شد. میراث کشاورزی معرفی شده در جهان منجر به جذب و علاقه‌مندی توریست‌های خارجی برای بازدید از روستای هدف می‌شود که این امر علاوه بر معرفی و فروش محصولات و کسب درآمد برای روستاییان، به معرفی دیگر محصولات روستایی همچون صنایع‌دستی، غذاهای محلی، مناظر بکر و سنت‌های بومی می‌پردازد که مجموعه این عوامل منجر به توسعه روستایی و تبدیل شدن به یک مقصد مهم گردشگری می‌شود. علی کیانی‌راد، رئیس موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصادی، کشاورزی و توسعه روستایی در گفت‌وگویی با «دنیای‌اقتصاد» افزود: فائو از سال 2002 ثبت میراث با اهمیت کشاورزی را ابداع کرده است که تاکنون 62 مورد از 22 کشور به ثبت جهانی رسیده است. در این میان ایران نیز 3 مورد از میراث کشاورزی را به ثبت رسانده است. از سال 93 کشاورزی مبتنی بر انار اردستان در کاشان، نظام تولید انگور در جوزان ملایر و نظام سنتی زعفران در پایلوت گناباد خراسان‌رضوی به ثبت جهانی پیوست. نظام میراثی در روستا مبتنی بر دو نوع ثبت میراث فرهنگی که در یونسکو و ثبت میراث کشاورزی در سازمان فائو است. در واقع روستاهایی که به‌صورت جهانی مبتنی بر یک نظام پایدار کشاورزی هستند. باتوجه به اینکه بنیاد روستاها مبتنی بر حفظ نظام‌های سنتی کشاورزی است، کشاورزی یک فعالیت چندکارکردی به شمار می‌رود که منجر به حفظ ارزش‌های بومی و سنتی و توسعه تنوع زیستی در روستاها می‌شود و به‌عنوان مهم‌ترین نظام میراثی روستاها به توسعه روستایی کمک می‌کند. پایه فعالیت اقتصادی در روستاها کشاورزی است و روستاها در همه زمینه‌ها بدون کشاورزی بی‌معنا به‌نظر می‌رسد. همچنین کشاورزی منجر به بهره‌مندی ذی‌نفعان از منابع گوناگون همچون آب، زمین، خاک و... می‌شود. یک روستا برای اینکه به ثبت میراث کشاورزی جهانی برسد باید از 5 شاخص برخوردار باشد. نخست نقش مهمی در تامین امنیت غذایی آن روستا و آنهایی که در جهان نقش دارند داشته باشد. دیگر آنکه واجد شرایط بومی و سنتی باشد و در معرض خطر مکانیزاسیون و تخریب سنت‌ها و بومی نباشد سازمان‌های جهانی طرح میراثی شدن کشاورزی را به‌دلیل گسترش مکانیزاسیون ایجاد کردند تا نظام‌های سنتی پایدار در محیط و منابع روستایی محفوظ بمانند و براساس دانش سنتی و بومی شکل گیرد. همچنین برخورداری روستا از تنوع‌زیستی، گیاهی و جانوری، داشتن چشم‌انداز طبیعی زیبا و در نهایت شرایط گردشگرپذیر بودن از دیگر شاخص‌های پیوستن به میراث کشاورزی در جهان است. کیانی‌راد، توجه به نظام‌های بومی کشاورزی را راه رسیدن به توسعه روستایی و گردشگری معرفی می‌کند. چین که حدود 15 روستا را به‌ویژه در پرورش ماهی و تولید برنج در میراث کشاورزی جهان به ثبت رسانده است اینک گردشگری کشاورزی یکی از مهم‌ترین شیوه جذب گردشگر در این کشور به‌شمار می‌رود و روستاها به‌عنوان مقاصد گردشگری این کشور محسوب می‌شوند و در برخی از این روستاها هتل‌های 5 ستاره مشاهده می‌شود که مملو از گردشگر است.
ژاپن نیز با ثبت 11 روستا به‌عنوان میراث کشاورزی در جهان که عمده محصولات آن باغ‌های سیب است، آخر هفته‌ها مقصد مهمی برای گردشگران به شمار می‌رود که گردشگران با پرداخت پول به این باغ‌ها می‌روند و همچنین با کمک بازدیدکنندگان به برداشت محصولات می‌پردازند که منجر به افزایش درآمد بومیان و کشاورزان خواهد شد. ورود گردشگران به روستاها علاوه بر ارائه محصولات کشاورزی فرصت مناسبی را برای توجه ویژه به صنایع‌دستی و دیگر محصولات سنتی و دستی روستاها ایجاد خواهد کرد. میراث کشاورزی و طبیعی با یکدیگر متفاوتند. در سیستم کشاورزی فعالیت ها مبتنی بر ویژگی‌ها و تفاوت‌ها ثبت می‌شوند. ایران با توجه به دارا بودن ظرفیت‌های لازم در امور کشاورزی و برخورداری از بیش از 37 هزار روستا فرصت مناسبی را برای پیوستن به میراث کشاورزی جهان و در نتیجه جذب گردشگر و دستیابی به توسعه روستایی خواهد داشت که این امر تنها با حمایت از برنامه‌های عملی‌سازی امکان‌پذیر است که منجر به بهره‌مندی هرچه بیشتر نظام‌های روستایی می‌شود. توسعه روستایی طی فرآیندی در سطح کلان شکل می‌گیرد. بنیاد اقتصاد کشور مبتنی بر کشاورزی است و پایه آن روستا است، اما بهره‌گیری از دیگر منابع همچون نفت منجر به حاشیه رفتن این بخش مهم اقتصادی شده است و تمام مسیرهای اقتصادی کشور به نفت ختم می‌شود. باتوجه به کاهش بی‌سابقه درآمد نفتی که با مشکل تحریم روبه‌روست، فرصت مناسبی برای توسعه روستایی به‌وجود آورده است که براین اساس کشاورزی روستایی هرچه بیشتر شود این اثر توسعه را بیشتر می‌کند. توجه به توسعه روستایی منجر به افزایش اشتغال به‌ویژه در زنان و جوانان شده است این درحالی است که تا پیش از این برخی روستاها خالی از سکنه بودند یا بسیاری مهاجرت کرده بودند اما اکنون مهاجرت معکوس شکل گرفته است. زمانی که از توسعه روستایی صحبت می‌شود منظور توسعه پایدار روستایی است. توسعه پایدار مبتنی بر سه اصل اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی است که به‌منظور دستیابی به توسعه پایدار باید در هر سه حوزه تعادل برقرار کرد و برحسب تمامی جوانب اقدامات لازم را انجام داد. تا پیش از این تمرکز تنها بر حوزه توسعه اقتصادی بوده و کمتر به دو حوزه دیگر توجه می‌شد. اما طی چند سال اخیر در حوزه سیاست‌گذاری به‌طور مشخص تصمیم را بر کاهش توسعه اقتصادی مبتنی بر درآمدهای نفتی قرار داده و توجه بیشتری بر محیط‌زیست صورت گرفته است. با توجه به دو حوزه اجتماعی و زیست‌محیطی در کنار توسعه اقتصادی می‌توان آینده‌ای خوبی را در حوزه روستایی به وجود آورد. هرچند ایران در مراحل ابتدایی توسعه قرار دارد اما با ادامه مسیر و در اولویت قرار دادن توسعه روستایی در سه حوزه اقتصادی و اجتماعی و زیست‌محیطی می‌توان به این امر دست یافت. از مهم‌ترین اقدامات لازم برای دستیابی به توسعه پایدار آسیب‌شناسی در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی است. با توجه به بکر بودن روستاها و برخورداری از مواهب طبیعی و سنتی باید به بررسی آسیب‌شناسی روستاها با ورود گردشگران به این مناطق پرداخت. موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی اقتصادی، کشاورزی و توسعه روستایی در این زمینه به آسیب‌شناسی پرداخته و اولویت را بر حفاظت از منابع طبیعی و کشاورزی قرار داده‌اند. باتوجه به اینکه در نظام میراثی روستایی حفاظت از منابع طبیعی و کشاورزی در اولویت قرار دارد، هر روستایی پس از ثبت جهانی منطقه حفاظت شده محسوب می‌شود. در چین و کره جنوبی اکثر روستاهای ثبت جهانی و ملی به منطقه حفاظت شده تبدیل شده‌اند و اجازه ورود ماشین به روستاها داده نمی‌شود و گردشگران می‌توانند با رعایت حریم‌ها و با هماهنگی بومیان از مواهب باغ‌های انگور گیلاس و..، محصولات صنایع‌دستی و بومی بهره‌مند شوند. در این مسیر تمرکز بر بهبودی کامل محصولات روستایی است. در ابعاد اجتماعی و فرهنگی نیز، رموز موفقیت کشورها پذیرش حفظ آداب و رسوم و اعتقادات روستاییان است، همچنین اجرای تمام سنت های روستایی باید در چارچوبی باشد که برای گردشگران جذابیت داشته باشد. در روستاهای ایران گردشگری به دو شکل کشاورزی و بوم‌گردی وجود دارد که با حفظ سنت‌ها و فرهنگ‌ها و افزایش آگاهی‌های عمومی و افزایش مشارکت جوامع محلی امکان‌پذیر می‌شود و در این زمینه تجربه موفقی وجود داشته که آسیبی به محیط‌زیست وارد نمی‌شود. درحال‌حاضر نظام کشاورزی ایران ظرفیت و پتانسیل لازم را در سطح جهانی دارد. مثلا تولید انجیر استهبانات و نظام کشاورزی تولید انار در عمده تولیدی قرار دارند و همچنین موفق‌ترین تولید انگور در جوزان ملایر تمام جنبه‌های سازمان شده را دارد. مجموعه این اقدامات با همکاری نهادهای گوناگون امکان‌پذیر خواهد بود که بر این اساس نظام میراثی کشاورزی در ایران متشکل از یک کمیته نظام میراث کشاورزی است و در وزارت جهاد کشاورزی مستقر است که در جهت اقتصاد و توسعه کشاورزی فعالیت می‌کند. در این راستا وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع‌دستی و وزارت کشور با این کمیته همکاری می‌کنند و در حوزه توسعه محصولات در این کمیته عضو هستند. در وزارت کشاورزی لوایح قانونی تصویب شده که به موجب آن حقوق جوامع محلی و مالکیت آنها حفظ می‌شود.
