یک وزارتخانه دنبال رونق طبیعت‌گردی، وزارتخانه دیگر ناتوان
تیشه پروانه‌ها به ذخایر گردشگری
در اطراف تهران، برخی از همین روستاها که عرصه‌های بکر مناسب سفرهای گردشی-تفریحی به حساب می‌آیند با ساخت‌وسازهای گسترده درست مجاور فضاهای سبز و طبیعی موجود در این مناطق مواجه شده‌اند. پروانه‌های ساختمانی در نهایت تحت تاثیر ضوابط شهرسازی و شهری یک وزارتخانه، در همه مناطق صادر می‌شود که در روستاها نیز همین قاعده وجود دارد. این درحالی است که وزارت گردشگری مخالف این تغییرکاربری روستاهای گردشگری است و حتی برای درآمدزایی روستانشینان از محل گردشگری، برنامه رونق طبیعت‌گردی (بوم‌گردی) را در دستور کار گذاشته است.
درحال‌حاضر که شیوع ویروس کرونا موجب شده سبک سفرها تغییر قابل‌توجهی کند روستاها در رده اول مقاصد گردشگری قرار گرفته‌اند. اما گویا با ساخت و سازهای اخیر وسعت این اماکن گردشگری در کشور روندی نزولی به خود گرفته است. به‌طوری که اگر سفری به اطراف تهران یا شهرهای دیگر داشته باشید خواهید دید که بسیاری از روستاهای اطراف شهرها با مجوزهایی که دریافت کرده‌اند ساخت ساختمان‌های بلند و مدرن شهری در آنها افزایش یافته و این امر تا جایی پیش رفته که در برخی از روستاها دیگر خبری از طبیعت دست نخورده و بکر نیست و چهره بومی و دلنشین روستاها از دست رفته و به‌جای آنها شاهد قد کشیدن و رشد بی‌رویه ساختمان‌های متراکم هستیم که اغلب در شهرها وجود دارد. نابود شدن چهره بومی و بکر روستاها موجب می‌شود میزان گردشگران دوستدار طبیعت روند کاهشی به خود بگیرد؛ زیرا دیگر برای شهرنشینان از آرامش روستایی و طبیعت زیبای آن خبری نیست. درحال‌حاضر که ویروس کووید-۱۹ در کشور همچنان شیوع دارد اغلب گردشگران ترجیح می‌دهند یا سفر چند ساعته بدون اقامت به طبیعت داشته باشند یا اینکه برای اقامت در سفرهای خود اقامتگاه‌های بوم‌گردی را به هتل‌ها ترجیح می‌دهند، زیرا در این نوع اقامتگاه‌ها تنها خود و اعضای خانواده حضور دارند در صورتی که در هتل تعداد گردشگران بی‌شمار است و افراد بیشتر در معرض شیوع ویروس کرونا هستند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» زمانی که با «تعطیلات کوتاه‌مدت» در کشور روبه‌رو هستیم که فرصت برای رفتن به سفرهای راه دور وجود ندارد؛ معمولا بسیاری از ساکنان شهرهای بزرگ برای برطرف کردن خستگی کار و زندگی ماشینی به روستاهای اطراف شهرها سفر می‌کنند تا با رصد رنگ و بوی زیبا و اصیل روستاها به آرامش جسمی و روحی برسند. بنابراین اغلب این گردشگران برایشان حفظ الگوهای زیست‌محیطی و عدم تخریب مناظر روستایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
ولی تیموری معاون گردشگری وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد: وزارتخانه نیز با ساخت‌وساز و از بین بردن مناطق بکر و دست نخورده روستایی موافق نیست، اما متاسفانه درحال‌حاضر حدود ۱۶ متولی در روستاها به‌صورت موازی فعالیت می‌کنند که عمده مدیران این دستگاه‌های متولی، شهرنشین هستند و با نگاهی شهری به مدیریت روستاها می‌پردازند؛ در واقع شاخص و معیارهای زندگی شهری را برای زندگی روستایی در نظر می‌گیرند.
وی افزود: در «طرح‌های هادی روستایی»- نقشه‌هایی که در راستای فراهم‌سازی زمینه توسعه و عمران نقاط روستایی تهیه و اجرا می‌شوند- اصول کلی ساخت‌وساز مطابق با شرایط بومی با حفظ اصالت بسیار کمرنگ است در صورتی که روستاها نباید در اثر ساخت‌وسازها و گسترش اقامتگاه‌های خود هویت و اصالت خود را از دست دهند و تمام ساخت‌وسازها و حتی مقاوم‌سازی‌ها باید براساس همین اصول برنامه‌ریزی شود.
معاون گردشگری وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری عنوان کرد: درحال‌حاضر وزارتخانه میراث فرهنگی با هدف افزایش درآمد روستانشینان، جبران کمبود بودجه روستاها و جلوگیری از سوق یافتن ساختمان‌های بافت روستایی به سمت بافت شهری درحال فرهنگ‌سازی در روستاها برای ایجاد اقامتگاه‌های سنتی، بوم‌گردی‌ها و... است. در همین راستا لیلا اژدی، مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: مسیر ضابطه‌ای و مدیریتی که این ساخت‌وسازها را موجب می‌شود به وزارت کشور بر می‌گردد؛ چراکه مجوز ساخت در نهایت به بخشداری، فرمانداری و استانداری‌ها مربوط است. ما تنها زمانی می‌توانیم حمایت کنیم که شخصی ملکی سنتی داشته و قصد دارد آن را به اقامتگاه بوم‌گردی تبدیل کند در غیر این صورت در اختیارات و وظایف ما تعریف نشده است که به چه کسی بگوییم در کدام مناطق روستاها چه بنایی را بسازد یا نسازد! مجید پورکائد، نایب‌رئیس اول کمیسیون گردشگری اتاق ایران نیز در این خصوص به «دنیای‌اقتصاد» گفت: موضوع ساخت‌وساز بناهای شهری در روستاها یکی از مهم‌ترین موارد مخرب و ضدطبیعت‌گردی و بوم‌گردی محسوب می‌شود که با بی‌تدبیری شهردارها و دهیارها این ساخت‌وسازهای بی‌رویه همچنان ادامه دارد. در صوتی که ما موظف هستیم این مناطق را که میراث فرهنگی ما به‌شمار می‌روند برای آیندگان حفظ کنیم. وی عنوان کرد: هیچ کشوری در جهان برای تامین مالی با طبیعت بکر موجود در مرزهای جغرافیایی خود چنین کاری نمی‌کند، اما متاسفانه در ایران در اغلب روستاها ساخت‌وسازهایی به این شکل به اندازه‌ای گسترش یافته که علاوه بر بافت روستایی اطراف رودخانه‌ها را نیز در بر گرفته و در برخی موارد نیز امکان دسترسی به رودخانه‌ها صفر شده است. درحال‌حاضر که سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به وزارتخانه تبدیل شده؛ می‌تواند از این فرصت بهره برده و به تدوین آیین‌نامه‌ها، شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها بپردازد و حتی در مواردی می‌تواند قوانینی را وضع کند تا شکل چنین واگذاری‌هایی را کاملا تغییر دهد به‌طوری‌که چنین واگذاری‌هایی را به‌طور کلی ممنوع کند. یکی از فعالان گردشگری در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» عنوان کرد: فقر فرهنگی در کشور شامل محیط‌زیست هم می‌شود و زمانی که توان نگهداری از فضایی را نداریم برای برطرف کردن چنین مشکلی سراغ مدرنیزه‌سازی می‌رویم. برای رفع مشکل ساخت ساختمان‌هایی با سبک شهری در روستاهای اطراف شهرها باید بنیاد مسکن با استفاده از کارشناسان داخلی در زمان ساخت به افراد اعلام کنند باید در نمای ساختمان حدود ۶۰ درصد از مصالح بومی استفاده کنند. وی افزود: علاوه‌بر آن باید تیمی جهت طراحی شهرها و روستاها برای «آمایش سرزمین» در کشور شکل گیرد که طی آن به طراحی ساخت‌وساز در شهرها و روستاها بپردازد. البته یکی از اقدامات مهم در جلوگیری از این ساخت‌وسازها این است که در ۶ ماه گذشته دیگر شوراهای روستاها نمی‌توانند مجوز ساخت‌وساز را در روستاها صادر کنند. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» درحال‌حاضر برای حفظ و افزایش مکان‌های بکر روستایی و جلوگیری از نابودی آنها باید ابتدا در صدد حل مشکلات مالی و کمبودهای بودجه‌ای روستانشینان برآییم و با آموزش‌های مرتب آنها را ترغیب کنیم تا با احداث اقامتگاه‌های سنتی-بوم‌گردی یا فروش محصولات تولیدی روستایی (فرآورده‌های لبنی و صنایع‌دستی) بتوانند درآمدزایی قابل‌توجهی داشته باشند و علاوه بر آن با گسترش چنین فعالیت‌هایی می‌توانند جذب سرمایه‌گذار در روستای محل اقامت خود را افزایش دهند.
