نتایج پژوهشی که توسط محمد کاظم ملازم‌الحسینی، مرتضی رجوعی و محسن مرادی انجام شده، نشان می‌دهد توسعه اماکن گردشگری بر رضایت گردشگران مذهبی اثرگذار است. طبق این پژوهش که درباره شهر مشهد صورت گرفته، مشهد علاوه بر ظرفیت‌های بالای گردشگری مذهبی، مشکلات فراوانی نیز در این زمینه دارد. یکی از دلایل این معضلات، فراهم نبودن زمینه برنامه‌ریزی در اسناد کلان ملی در ارتباط با زیارت است؛ زیرا توانمندی شهر مشهد، به توجه در عرصه ملی نیازمند است و سازمان‌های متعددی مانند استانداری خراسان رضوی، شهرداری مشهد، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و آستان قدس رضوی در سطح ملی و محلی مسوولیت انجام برنامه‌های زیارتی در شهر مشهد را بر عهده دارند که هماهنگی میان این سازمان‌ها خود مستلزم برنامه‌ریزی دقیق و تعیین راس هرم این مدیریت است.

از سویی دیگر در سال‌های گذشته شهر مشهد به دلیل توسعه گسترده فضاهای گردشگری و رشد چندبرابری ساخت و سازهای مراکز تجاری و خرید، رشد ۲۶درصدی هتل‌ها طی کمتر از ۶ سال و رشد ۴ برابری پارک‌های آبی که در کشور بی‌نظیر است، مورد نقد قرار گرفته و این نگرانی را ایجاد کرده که با ادامه روند ساخت پروژه‌های تفریحی، تجاری و اقامتی، نمادهای معرف شهر مشهد دگرگون شود و افراد برخلاف گذشته پس از بازگشت از سفر به جای اینکه از خاطرات معنوی زیارت صحبت کنند، از لذت‌های گردشگری تعریف کنند. با توجه به اینکه حدود ۷۰ درصد هزینه‌های گردشگری مذهبی در مشهد مرتبط با شاخص‌های خرید، اقامت، بازدید و تفریح گردشگران بوده که بیش از ۲۰ درصد شاخص‌های خدمات گردشگری مذهبی را شامل می‌شود، لذا سرمایه‌گذاران با شناخت این موضوع طی دهه گذشته به توسعه این خدمات پرداخته‌اند.

براساس نتایج این تحقیق، چنانچه اشاره شد توسعه اماکن گردشگری در مشهد بر رضایت‌مندی گردشگران مذهبی تاثیر مثبت و معناداری دارد؛ امری که پیش از این در پژوهش‌های مشابه نیز به تایید رسیده بود. تایید فرضیه‌های مذکور نشان می‌دهد اگر‌چه بیش از ۵۰ درصد افراد با انگیزه زیارت به مشهد آمده‌اند ولی توسعه اماکن شهرداری بر رضایت‌مندی آنها تاثیر مثبتی داشته است. تغییر سبک زندگی و نگرش گردشگران مذهبی و تغییر نیاز افراد در گذر زمان حاکی از آن است گردشگران مذهبی که به قصد زیارت به مشهد سفر کرده‌اند، تحت‌تاثیر اماکن گردشگری قرار گرفته‌اند و این اماکن و امکانات جزو نیازها و ضروریات سفر شده است.

به هر روی، عوامل مختلفی در توسعه مراکز تجاری- تفریحی در شهرها نقش داشته و در کلان‌شهر مشهد نیز عامل گردشگری مذهبی با توجه به رفتار گردشگران در امر خرید توانسته نقش عمده‌ای را نسبت به دیگر عوامل در توسعه این مراکز ایفا کند و البته این امر، از همبستگی مستقیم بین گردشگری مذهبی و توسعه این مراکز حکایت دارد.  از سوی دیگر این پژوهش نشان می‌دهد بین انگیزه سفر با رضایت‌مندی گردشگران مذهبی مشهد رابطه‌‌ای وجود ندارد. همچنین، تفاوت معناداری بین رضایت‌مندی گردشگران از توسعه خدمات گردشگری با طبقه‌بندی‌های جمعیت‌شناختی مورد مطالعه در این پژوهش وجود ندارد و انتظارات و توقعات گردشگران شهرهای مختلف در زمینه توسعه اماکن گردشگری با هر طبقه سنی، درآمدی و تحصیلی فراهم شده است.

باتوجه به اینکه ارزیابی رضایت گردشگران و دست یافتن به رضایت‌مندی گردشگر مذهبی نیازمند ملاحظات چندبعدی است، پژوهشگران در این تحقیق پیشنهاد می‌کنند از فرصت ایجاد شده باید حداکثر استفاده را کرد و باتوجه به توسعه خیره‌کننده این اماکن نسبت به سایر شهرهای کشور و توجه به میزان رشد گردشگران طی سال‌های گذشته و آتی نسبت به سیاست‌گذاری لازم جهت جلوگیری از اتلاف سرمایه‌ها و هدایت این موضوع به سمت و سوی سایر خدمات و امکانات موردنیاز گردشگران اقدام شود تا این توسعه‌یافتگی به‌صورت نسبتا همگن صورت پذیرد.

از سوی دیگر، سطح خدمات به گردشگران مذهبی با توجه به تغییر انگیزه‌ها و نیازها در طول زمان باید ارتقا یابد و به شاخص‌های تاثیرگذار بر رضایت‌مندی گردشگران در هر دو زمینه گردشگری و زیارت توجه شود. ضمنا باتوجه به جلب رضایت گردشگران مذهبی از توسعه اماکن گردشگری و تامین خواسته‌های مادی آنها، توجه دقیق‌تر به موضوعات فرهنگی و معنوی در توسعه اماکن گردشگری که بر نگرش و ادراک افراد و به ویژه سبک زندگی خانواده‌ها تاثیرگذار است، مسلتزم برنامه‌ریزی طولانی‌مدت‌تری است.

اخبار مرتبط