پاسخ به دو سوال درباره ممنوعیت ورود صنایع دستی

خطر قاچاق

دامن زدن به قاچاق و دور زدن قانون از جمله تاثیرات منفی است که گفته می‌شود در صورت منع واردات اتفاق خواهد افتاد. در این خصوص مجیدرضا حریری، رئیس انجمن صادرکنندگان صنایع‌دستی با تاکید بر این موضوع که در گذشته نیز واردات صنایع‌دستی خارجی ناچیز بوده و در گفت‌و‌گو با «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «سال‌هاست صنایع‌دستی چینی در بازار وجود دارد؛ اما آنقدر نیست که بتواند روی صنایع‌دستی کشور اثرگذار باشد. آنچه بیشتر از واردات کالاهای خارجی، صنایع‌دستی کشور را تحت‌تاثیر سوء قرار داده و این صنعت را رنج می‌دهد سیاست‌گذاری‌های دیگری است که از سوی مسوولان اعمال می‌شود.» به گفته حریری تا قبل از منع واردات نیز قاچاق صنایع‌دستی وجود داشته و با این ممنوعیت بازار صنایع‌دستی خارجی به‌طور کامل در دست قاچاقچیان قرار می‌گیرد.

رئیس انجمن صادرکنندگان صنایع‌دستی معتقد است درکل ممانعت از تجارت آزاد، سیاست درستی نیست؛ مگر در شرایط اضطرار. دولت با توجه به شرایط اقتصادی که در آن به سر می‌بریم باید آن را برای مردم توضیح و شرح دهد. مردم این وضعیت را درک و با دولت همراهی می‌کنند. به باور وی، در حال حاضر آنها با دوگانگی در رفتار و گفتار دولت و مسوولان روبه‌رو هستند. همین موضوع منجر به بی‌اعتمادی می‌شود. نیما ذاکری‌سعید، فعال صنایع‌دستی نیز از جمله کسانی است که به این موضوع معتقد بوده و به خبرنگار ما می‌گوید: «چنین قوانینی در زمینه منع واردات هیچ تاثیری بر کاهش ورود این نوع کالاها ندارد؛ بلکه راه‌های دور زدن و قاچاق را افزایش می‌دهند. کسانی که می‌خواهند این کالاها را وارد کنند در قالب مشاغل دیگر مانند واردات لوازم‌خانه به‌راحتی آنها را وارد خواهندکرد و فقط این اجناس را از حالت صنایع‌دستی خارج می‌کنند.» به باور وی، قاچاق کالاهایی با عنوان صنایع‌دستی بسیار ساده است. کالاهایی که معمولا از کشورهای چین، اندونزی، مالزی، هند، پاکستان و... وارد می‌شود و به اقتصاد صنایع‌دستی کشور ضربه وارد می‌کنند.

او به این نکته اشاره دارد که چنین وارداتی تولیدکنندگان را سال‌هاست زمینگیر کرده‌ است و در حال‌حاضر ممکن است بالا رفتن قیمت ارز تا حدودی واردات این کالاها را چه به صورت رسمی و چه غیر رسمی کاهش دهد. در عین حال، به گفته ذاکری‌سعید آنچه در زمینه منع واردات بیان می‌شود اگر اجرا شود شاید بتوان امیدوار بود که با کاهش واردات روبه‌رو شویم: «ابتدای امسال، رئیس انجمن صنایع‌دستی اصفهان گفته بود ۹میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان صنایع‌دستی قاچاق از اصفهان جمع‌آوری شد؛ اما عده‌ای همان کالاها را به عنوان لوازم‌خانگی بار دیگر وارد بازار کردند.» این کارشناس صنایع‌دستی با انتقاد از وجود ضعف در اجرای قانون بر این عقیده است تا زمانی که قانونی جدی و عملیاتی در این زمینه برای مقابله با کالاهای صنایع‌دستی غیر‌ایرانی چه به شکل واردات و چه قاچاق وجود نداشته ‌باشد هیچ کدام از این موانع نمی‌تواند کمکی به بهبود وضعیت صنایع‌دستی کشور کند.

فرصت رونق

از سوی دیگر، منع واردات کالاهای غیر‌ضروری از جمله صنایع‌دستی خارجی فرصت مناسبی است که می‌توان با حمایت از آن زمینه را برای زنده کردن صنایع‌دستی کشور فراهم کرد؛ اتفاقی که به باور حسین بختیاری، رئیس مجمع‌های هنرمندان صنایع‌دستی کشور می‌توان با حمایت از آن گام‌های موثری برداشت. وی در این خصوص به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «هر حرکتی که به تولید صنایع‌دستی کشور کمک کند قابل حمایت است. چندین سال می‌شود که فعالان صنایع‌دستی به‌دنبال راهی هستند تا جلوی واردات این دست از کالاها را بگیرند. برای همین امروز از چنین قانونی حمایت می‌کنیم.» اما به هر حال مساله‌ای که در حال حاضر وجود دارد بحث قاچاق است؛ بختیاری می‌گوید وقتی قانون منع ورود وجود دارد به‌سادگی می‌توان چنین کالاهایی را شناسایی و از بازار جمع کرد: «من طرفدار انحصاری کردن کالا نیستم؛ اما با این کار در مدت زمان مشخص می‌توان فرصتی را برای تولیدکننده‌های داخلی فراهم کرد تا بازار را در دست بگیرند. برای همین باید از طرح حمایت کرد؛ طرحی که در عین حال مانع خروج ارز نیز می‌شود و می‌تواند التهاب‌های اقتصادی را کاهش دهد.»

به هر حال نمی‌توان این نکته را نادیده گرفت که اجرای صحیح، درست و حساب‌‌شده قوانین و سیاست‌گذاری‌ها یکی از اساسی‌ترین گام‌هایی است که باید در این زمینه به درستی برداشته ‌شود. در صورت انجام اقدامات درست شاید بتوان امیدوار بود که چنین برنامه‌ریزی‌هایی در شرایط اضطرار اقتصادی می‌تواند راهگشا باشد. البته در یک صورت این اقدامات می‌تواند مفید باشد که ممنوعیت ورود این‌گونه اقلام به کشور موجب ایجاد جذابیت قاچاق برای آنها نشود و تدابیر بهتری برای مقابله با این تهدیدها نیز اندیشیده شود.