«دنیای اقتصاد» تجربه یک کشور مشابه ایران را در ساماندهی تعطیلات بررسی می‌کند
الگوی چینی سیاست‌گذاری برای تعطیلات
به باور کارشناسان، این موج‌های سفر کاذب که تبدیل به پدیده‌ای تکراری در سبد سفر گردشگران ایرانی شده است از این واقعیت نشات می‌گیرد که ایرانیان طی ایام سال جز تعطیلات نوروز و کم‌وبیش فصل تابستان، فرصت‌های محدودی برای سفر دارند که با توزیعی ناموزون در طول سال پراکنده است. صاحبنظران بر این باورند معضلی که ریشه بروز این نابسامانی‌ها در مقاصد سفر و کیفیت پایین سفرها است، عدم سامان یافتن تعطیلات در تقویم رسمی کشور و مهم‌تر از آن یک روزه بودن تعطیلات پایان هفته است. این در حالی است که قریب به‌اتفاق کشورهای جهان به این نتیجه رسیده‌اند که برای افزایش بهره‌وری کارکنان و شاغلان در طول هفته، باید تعطیلات پایان هفته مناسبی برای آنان در نظر گرفته شود و تقریبا تمامی کشورها، جز ایران، در پایان هفته خود حداقل ۲ روز تعطیل دارند.
یکی از این کشورها، چین است و با وجود آنکه در اذهان عمومی به داشتن قوانین سفت و سخت کار شهرت دارد، نسبت به تعطیلات توجه ویژه‌ای داشته و در تقویم رسمی این کشور در پایان هر هفته ۲ روز تعطیل لحاظ شده است. به‌علاوه، چین از تقویمی برخوردار است که تعطیلات در آن از پیش تعیین شده نیست و هر سال متناسب با شرایط به‌روز می‌شود. دولت این کشور، همه‌ساله و یک ماه پیش از آغاز سال جدید میلادی، تقویم سال بعد را منتشر می‌کند و در آن روزهای تعطیل پیرامون یک مناسبت خاص به‌گونه‌ای تعیین می‌شود که بهینه‌ترین حالت تعطیلات رقم بخورد. به این ترتیب چالش استفاده از دو تقویم قمری و شمسی مرتفع شده؛ تجربه‌ای که از حیث این چالش، مشابه ایران است.
سبک چینی
چین از جمله کشورهایی است که به مقوله تعطیلات توجه ویژه‌ای داشته و سیاست‌های خاصی را در خصوص آن لحاظ کرده است. به‌طور کلی و در سطح ملی، در این کشور و در طول سال ۷ مناسبت وجود دارد که برای آن تعطیلات در نظر گرفته می‌شود. زمان ۴ مورد از این مناسبت‌ها بر اساس تقویم میلادی که مبنایی شمسی دارد معین می‌شوند، اما ۳ مورد دیگر بر مبنای تقویم باستانی چین مشخص می‌شود که مبنایی قمری دارد. به همین سبب، سیاست‌گذاران چینی برای رفع چالش چرخشی بودن این ۳ مناسبت در طول ایام سال و ابهاماتی که ممکن است به‌وجود بیاورد، راهکاری ارائه کردند که توانسته‌اند تاکنون آن را با موفقیت به‌کار گیرند. دولت این کشور هر سال و یک ماه پیش از آغاز سال میلادی جدید تقویم رسمی سال آینده را منتشر می‌کند که زمان دقیق هریک از مناسبت‌ها و تعطیلات مربوط به آن را به‌صورت صریح مشخص کرده است. به‌عنوان مثال و برای سال ۲۰۱۸، دولت چین برای ۲ مورد از این مناسبت‌ها یعنی «سال نوی چینی» که برمبنای تقویم قمری معین می‌شود و «روز ملی چین» که بر مبنای تقویم شمسی مشخص می‌شود، تعطیلات یک هفته‌ای در نظر گرفته است.
همچین دولت این کشور برای ۵ مورد دیگر تعطیلاتی ۳ روزه را به‌گونه‌ای مشخص کرده که روزهای تعطیل آخر هفته را نیز شامل شود تا ابهامی در خصوص تعطیلات وجود نداشته باشد. مساله مواجهه دولت چین با تعطیلات و ساماندهی تعطیلات در این کشور از چند جنبه برای سیاست‌گذار ایرانی می‌تواند قابل توجه باشد؛ نخست آنکه چین نیز، مانند ایران، برای تعیین روز برخی از مناسبت‌های خود از تقویم قمری بهره می‌گیرد و با این وجود موفق شده است که تعطیلات خود را ساماندهی کند و این درحالی است که بسیاری از مسوولان و قانون‌گذاران ایران در سال‌های اخیر همین مساله را بهانه‌ای برای پیچیدگی ساماندهی تعطیلات در ایران دانسته‌اند و رسیدگی به این موضوع را به‌تعویق انداخته‌اند. مورد دوم، اثری است که این سیاست گذاشته است؛ کشور چین یکی از پربازده‌ترین نیروهای کار را در جهان دارد و در کنار آن نیز مردم آن بیشترین جامعه گردشگر جهان را تشکیل می‌دهند. این واقعیت‌ها نیز می‌تواند پاسخی بر بهانه عده‌ای از سیاست‌گذاران باشد که تصور می‌کنند در صورت ساماندهی تعطیلات در کشور و ۲ روزه شدن تعطیلات آخر هفته، کشور دچار رکود خواهد شد.
سیاست ساماندهی تعطیلات و ۲ روزه کردن تعطیلات پایان هفته، در کنار افزایش سطح بهره‌وری و نشاط جامعه، موجب می‌شود توده مردم با برخورداری از ۲ روز تعطیل در پایان هفته‌های خود، در تمامی ایام سال فرصت سفر داشته باشند و بنابر همین استدلال است که ۲ روزه شدن تعطیلات پایان هفته و سامان یافتن تعطیلات رسمی یکی از مطالبات دیرینه فعلان و کارشناسان گردشگری و حتی سایر اقشار جامعه بوده است که همواره بر لزوم تحقق آن تاکید داشته‌اند.
فواید تعطیلات ۲ روزه
صاحبنظران معتقدند به موجب این سیاست، گردشگران کشور علاوه‌بر تعطیلات عمده‌ای همچون نوروز، در طول ایام سال نیز فرصتی برای سفر خواهند داشت که این مساله موجب توزیع سفرهای آنان در طول سال می‌شود؛ پدیده‌ای که در صورت تحقق موجب توزیع زمانی و مکانی سفرهای گردشگران خواهد شد و اهمیت این موضوع را دوچندان می‌کند. در واقع به باور کارشناسان، توزیع زمانی سفرها باعث می‌شود بنگاه‌های فعال در حوزه گردشگری در طول سال بازدهی اقتصادی داشته باشند و سوددهی کسب‌وکارشان تنها محدود به فصول اوج سفر نباشد. به این ترتیب بنگاه‌ها، دیگر نیازی ندارند خدمات خود را در فصول اوج سفر به‌حدی گران کنند که به موجب آن سود مدنظر خود در طول سال را به صورت یک‌جا به‌دست آورند.
همچنین در شرایطی که کسب‌وکار یک بنگاه در طول سال همواره از رونق خوبی برخوردار باشد، اقدام به جذب بلندمدت نیروهای حرفه‌ای و متخصص خواهند کرد که باعث ارتقای کیفیت خدمات خواهد شد. در عین حال، توزیع مکانی سفرها علاوه‌بر آنکه از حجم ازدحام در مقاصد سنتی سفر و ترافیک جاده‌ها در تعطیلات کم خواهد کرد، قدرت ریسک مردم را برای انتخاب مقاصد جدید سفر نیز بالا می‌برد و به این ترتیب انحصار مقاصد سنتی سفر پایان می‌یابد؛ مقاصد کمتر شناخته‌شده‌ای مطرح می‌شوند که به یکنواخت‌تر شدن توزیع حضور گردشگران در سطح کشور منجر می‌شود. این امر، در صورت تحقق، همچنین باعث می‌شود مشاغل در روستاها و مناطق محروم زنده بماند و با توسعه کسب‌وکارهای مرتبط با گردشگری در این مناطق، عواید اقتصادی بیشتری نصیب ساکنان محلی آن بشود.
تقویم تعطیلات در جهان
پیش‌تر و در گزارش‌های متعدد، «دنیای اقتصاد» به برخی از تجربیات جهانی در خصوص ساماندهی تعطیلات و بررسی الگوی تعطیلات آنها پرداخته بود. یکی از این کشورها آلمان بود که بررسی تقویم رسمی آن نشان می‌دهد این کشور علاوه‌بر برخورداری از ۲ روز تعطیل در پایان هفته، قانونی برای بینالتعطیلینهای خود نیز وضع کرده است که به‌موجب آن اگر یک روز کاری میان ۲ روز تعطیل واقع شود، آن روز نیز بدون هیچ ابهامی و به‌طور خودکار به‌عنوان روز تعطیل لحاظ می‌شود. همچنین در یکی از جدیدترین سیاست‌گذاری‌ها، لبنان که تا چندی پیش تنها یک روز تعطیل در هفته داشت، تعداد روزهای تعطیل خود را به ۲ روز رساند. سیاست‌گذاران این کشور که این تصمیم را به‌منظور افزایش بهره‌وری در میان کارکنان خود گرفته بودند در عوض حدود ۲ ساعت به ساعت کاری دیگر روزهای شاغلان این کشور افزودند و به این ترتیب در عین افزایش بهره‌وری و افزایش تعطیلات در این کشور، لبنانی‌ها به‌طور میانگین به‌جای ۳۳ ساعت در هفته ۳۵ ساعت کار می‌کنند.
اما در ایران یک مانع برای ساماندهی تعطیلات و ۲روزه شدن تعطیلات پایان هفته، این باور غلط در اذهان عمومی است که به‌موجب آن تصور می‌شود تعداد روزهای تعطیل در ایران زیاد است. این در حالی است که تنها با یک نگاه به وضعیت تعطیلات در سایر کشورهای جهان نادرست بودن این ادعا به‌روشنی مشخص می‌شود. واقعیت این است که حجم تعطیلات در ایران زیاد نیست، بلکه تقویم رسمی کشور نسبت به میانگین جهانی، حدود ۴۰ روز تعطیلات کمتری دارد! از طرف دیگر، ایران در میان کشورهای جهان بیشترین تعطیلات مناسبتی را دارد که احتمالا همین موضوع باعث شکل‌گیری باور غلط «زیاد بودن تعطیلات در ایران» شده است؛ بنابراین باید اصلی‌ترین دلیل این اختلاف شگرف با میانگین جهانی را یک روزه بودن تعطیلات پایان هفته در کشور دانست. مضاف بر این مساله، تعطیلات در تقویم رسمی کشور دچار بی‌نظمی‌هایی است که برای ساماندهی آن تاکنون قانونی تصویب نشده است.
در ایران تعطیلات بر مبنای دو تقویم هجری شمسی و هجری قمری تعیین می‌شود. تقویم هجری شمسی، تقویم رسمی کشور است اما به‌دلیل ماهیت چرخشی تقویم قمری، تعطیلاتی که بر این مبنا مشخص می‌شود هر سال و در طول ایام سال در حال چرخش هستند و این مساله وضعیت تعطیلات را قدری مبهم می‌کند. یکی از مهم‌ترین عوارض نیز شکل‌گیری ناگهانی تعطیلاتی بعضا بلند است که به مدد برخی بین‌التعطیلین‌ها بر ابهام موجود نیز افزوده می‌شود و بعضا کشور را به مدت یک هفته، بدون داشتن آمادگی لازم، دچار تعطیلی می‌کند. این مساله علاوه‌بر آنکه باعث بروز عوارضی می‌شود که ذکرشان رفت، امکان برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت را از بنگاه‌های اقتصادی موجود در کشور سلب می‌کند و موجب اختلال در کسب‌وکار آنان می‌شود.
بنابراین و برای حل معضلات موجود، باید طرح جامعی برای ساماندهی تعطیلات در کشور تدوین شود که گام نخست آن با ۲ روزه شدن تعطیلات آخر هفته برداشته شود. در گام بعدی نیز با مطالعه‌ای همه‌جانبه و سنجیدن تمام جوانب، باید تعطیلات موجود در تقویم رسمی کشور ساماندهی شود و در صورت لزوم تعداد آنها کاهش پیدا کند و با الگوبرداری از تجربیات موفق جهانی طرح آخرهفته‌های بلند جایگزین شود. تنها پس از انجام چنین اصلاحاتی است که می‌توان به طرح‌هایی همچون تعطیلات زمستانی فکر کرد؛ در غیر این صورت این تعطیلات که در ذات خود منجر به توزیع مکانی و زمانی تعطیلات نمی‌شود، عوارضی مانند سایر تعطیلات کنونی خواهد داشت.
ارسال نظر