فرشید کریمی / کارشناس ارشد هتلداری و گردشگری

غذا از معیارهای مهم سفر و از اصلی‌ترین مولفه‌های گردشگری است و توجه به آن خواسته یا ناخواسته در طراحی هر برنامه سفر ضرورتی انکارناپذیر به شمار می‌رود. از این‌رو در سال‌های اخیر اهمیت ارتباط میان غذا و گردشگر به‌طور فزاینده‌ای مورد توجه قرار گرفته است. شکل‌گیری مفهومی جدید در گردشگری با عنوان «گردشگری غذا» نیز بیانگر ضرورت توجه به مقوله غذا در سفر و گردشگری است؛ موضوعی که در کشورمان ایران هنوز خیلی جای کار دارد.

سال‌ها است که موضوع جذب گردشگران خارجی به یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان گردشگری کشور در هر دو بخش دولتی و خصوصی تبدیل شده است؛ رویکردی که برای آن برنامه‌ریزی‌های بسیاری شده و می‌شود، بدون توجه به این نکته که شاید استانداردسازی خدمات اولیه در بخش گردشگری بسیار مهم‌تر از آن باشد. غذا یکی از این خدمات است؛ امری که نه‌تنها در بخش غذاهای ملی نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های آن بهره لازم را ببریم، بلکه در حوزه عرضه غذاهای بین‌المللی نیز تاکنون کارنامه موفقی نداشته‌ایم. طی یک دهه گذشته و حتی پیشتر از آن شاهد افزایش چشمگیر فعالیت رستوران‌های ملل همچون رستوران‌های چینی، ژاپنی، ترکیه‌ای، تایلندی، لبنانی، هندی و سایر کشورها در کشورمان بوده‌ایم که بی‌شک و در درجه اول پاسخگویی به نیاز متقاضیان غذاهای سایر ملل به‌ویژه اتباع دیگر کشورهای مقیم ایران، مالکان آنان را به برپایی چنین واحدهای پذیرایی ترغیب کرده است و گردشگران ورودی به ایران نیز قطعا می‌توانند بخشی از بازار هدف این رستوران‌ها باشند.

خوب و بد غذای بین‌المللی در ایران

حال این سوال مطرح می‌شود که گشایش رستوران‌های ملل دیگر در کشورمان تا چه حد توانسته است از نگاه «حفظ اصالت غذا»، در رنگ، طعم، شکل و ترکیبات پاسخگوی نیاز بازار هدف خود باشد. پاسخ روشن است؛ در ایران و در رستوران‌های ملل بیش از آنکه به نوع خوراکی که عرضه می‌‌شود توجه شود، به طراحی فضای رستوران مطابق با فرهنگ کشور مورد نظر پرداخته و «اصالت خوراک»‌‌های ملل در فضاسازی این رستوران‌ها گم می‌شود؛ چراکه بازار عمده متقاضیان خدمات این واحدهای پذیرایی را ایرانیان تشکیل می‌دهند و از آنجا که غذاهای کشورهای دیگر در بیشتر موارد موردپسند شهروندان ایرانی نیستند، از این‌رو طعم و ترکیبات غذا در بیشتر این رستوران‌ها با در نظر گرفتن ذائقه ایرانیان تغییر پیدا می‌کند تا صاحبان رستوران‌ها از این طریق بتوانند عملکرد موفقی در جذب و حفظ مشتریان داخلی خود داشته باشند. این موضوع البته بدون در نظر گرفتن این نکته صورت می‌گیرد که این کار بازار مشتریان خارجی این قسم رستوران‌ها را از رونق خواهد انداخت.

نکته حائز اهمیت اینکه به‌دلیل تعداد کم رستوران‌های ملل در مقایسه با دیگر رستوران‌ها در کشورمان، تغییر در اصالت غذا و نزدیک کردن آن به ذائقه ایرانیان رویکرد صحیحی نیست؛ چراکه از یکسو هر گردشگری که به کشورمان سفر می‌کند علاوه‌بر تجربه غذاهای ایرانی تمایل دارد به خوراک‌های کشور خودش نیز با کیفیت اصلی آن‌ دسترسی داشته باشد و از سوی دیگر برخی از شهروندان ایرانی نیز که یک رستوران خارجی را برای خوردن غذایی خاص انتخاب می‌کنند، تمایل دارند با طعم و ترکیب اصیل آن غذا آشنا شوند، نه طعم و ترکیبی که هیچ اصالت و شناسنامه‌ای در پس آن نیست. این مقدار تفاوت در طعم یک غذا برای افرادی که تجربه حضور در رستوران‌های کشورهای دیگر را در خود آن کشور داشته‌اند و طعم اصیل غذاهای آن کشور را چشیده‌اند، کاملا محسوس است؛ تا جایی‌که بسیاری از منتقدان به این تفاوت نیز همین افراد هستند که پیش از این تجربه چشیدن طعم اصلی غذاهای خاص را داشته‌اند.

حاصل سخن آنکه غذا بخشی از فرآیند گردشگری و لازمه آن است؛ از این‌رو رضایت مشتری و گردشگر در مقوله غذا و خوراک فاکتور بسیار مهمی برای صنعت گردشگری یک کشور به‌شمار می‌رود که در کنار کیفیت خدمات عرضه شده در حوزه اقامت، حمل و نقل و همچنین تامین امنیت، می‌تواند تضمین‌کننده بازگشت دوباره یک گردشگر به یک مقصد باشد. دست‌اندرکاران گردشگری کشورمان نیز برای افزایش شمار گردشگران ورودی و حفظ آنان که مهم‌ترین هدف صنعت گردشگری هر کشوری است، باید از هم‌اکنون به مقوله حفظ اصالت خوراک‌های ملل توجه کرده و در این زمینه نظارت بیشتری بر عملکرد رستوران‌های عرضه‌کننده این نوع غذاها اعمال کنند تا از این طریق شاهد فعالیت هرچه بیشتر رستوران‌هایی با طعم واقعی و اصیل خوراک‌های ملل باشیم.