وضعیت بالادست گردشگری

مهسا مطهر بیش از ۲۰ سال است که در حوزه گردشگری فعالیت می‌کند و شاهد تلاطمات مختلف در این بازار است. او به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: مطالبه نه تنها راهنمایان گردشگری بلکه مطالبه تمام فعالان این صنعت این است که بتوانند در این بازار دوام آورند و این موضوع جز از راه دیپلماسی محقق نمی‌شود. به گفته این تورلیدر برای سال‌ها بازار هدف اصلی گردشگری ورودی ایران، توریست‌های اروپایی بودند. در دوره‌ای متولی گردشگری اعلام کرد که با یک تغییر جهت، توریست‌های چینی و روس در اولویت قرار دارند. با وجود این سیاستگذاری جدید، شاهدیم که تعداد گردشگران ورودی به ایران از چین و روسیه نیز به‌شدت کاهش داشته است. او اضافه می‌کند: پاک کردن آسمان ایران برای پرواز هواپیماها، باعث لغو تورهای مختلف به کشورمان شد و حتی توریست‌های ایرانی را که به کشورهای اطراف سفر کرده بودند با چالش‌های جدی مواجه کرد. نمونه آن گردشگرانی که برای مراسم مولانا به قونیه رفته بودند و در این کشور به واسطه لغو پروازها گرفتار شدند. در عین حال در همین دوره شاهدیم که روند دریافت خدمات ویزا بسیار دشوار شده و توریست‌ها در یک سردرگمی به سر می‌برند.

مطهر تاکید می‌کند که متولی توریسم باید در رایزنی با سایر وزرا و... اقدامی جدی برای «هشدار سفر نکردن به ایران» که از سوی کشورهای مختلف داده می‌شود، انجام دهند. او می‌گوید: سال‌هاست که این هشدار به شهروندان سایر کشورها داده می‌شود و هنوز شاهد راهکاری عملی برای رفع آن نیستیم. به گفته این تورلیدر، تا زمانی که گردشگری ایران گرفتار در بقا است پرداختن به سایر موضوعات فرعی به نظر می‌رسد. او می‌افزاید: ما در بازار توریسم  فعالیت چندانی نداریم و همین موضوع باعث شده است سایر مسائل به چشم نیاید. اما در همان دوره‌ای که توریست‌های چینی به کشورمان می‌آمدند شاهد بودیم که تمام فرآیندها توسط اتباع این کشور انجام می‌شود و عوایدی آن برای ایران بسیار محدود بود.

او نسبت به خروج راهنمایان گردشگری از این بازار هشدار می‌دهد و می‌گوید: با رکود چندین ساله شاهدیم که بخش عمده‌ای از راهنمایان باسابقه یا مهاجرت کرده یا در حال خروج از این حوزه هستند. تعداد محدودی هم که باقی مانده‌اند با مشکلات اقتصادی روزمره دست و پنجه نرم می‌کنند و دچار فقر اقتصادی شده‌اند.

مطهر اضافه می‌کند: پس از دوران رکود تبعات این خروج مشخص می‌شود، ما افراد باتجربه و کاردان را از دست می‌دهیم و در نتیجه انتقال تجربه صورت نمی‌گیرد و با یک پسرفت جدی مواجه خواهیم بود. البته این موضوع تنها منحصر به راهنمایان گردشگری نیست، بسیاری از آژانس‌ها هم یا تعطیل شده‌اند یا خدمات مرتبط با مهاجرت و... را انجام می‌دهند.

مهاجرت راهنمایان از بازار سفر

مهدی گوهری راهنمای گردشگری که بیشتر در حوزه طبیعت‌گردی فعالیت می‌کند نیز در این باره به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: بیمه راهنمایان گردشگری همچنان وضعیت روشنی ندارد و نمی‌توان به شکل پایدار آن را در نظر گرفت.

او اضافه می‌کند: راهنمای گردشگری یک کار تخصصی است؛ اما به واسطه شرایط کشورمان نمی‌توان آن را به شکل ثابت در نظر گرفت. بازار توریسم با هر تلاطمی دچار آسیب می‌شود و در حال حاضر که خاورمیانه در شرایط تنش قرار دارد، صنعت گردشگری نیز از آن تاثیر گرفته است.

به گفته گوهری، راهنمای گردشگری تنها یک فرد با روحیه اجتماعی برای تعامل با گردشگران نیست. او می‌گوید: تورلیدر برای بهتر شدن کارش باید زمان زیادی برای مطالعه و تحقیق و آموزش بگذارد؛ اما به این دلیل که آورده مناسب اقتصادی در این شغل ندارد، ناچار است چندشغله باشد و همین موضوع کیفیت کار راهنمایان را پایین می‌آورد.

گوهری با اشاره به اینکه راهنما باید توان تفسیر داشته باشد، می‌گوید: شاید همه بتوانند تخت جمشید بروند؛ اما راهنمایان می‌توانند بازدید از این محوطه را معنابخشی کنند. آنها برای این کار نیاز به مطالعه دارند؛ اما در حال حاضر نیازهای معیشتی سبب به حاشیه رفتن این امر می‌شود.

او هم مانند مطهر به مهاجرت تورلیدرها از این حرفه اشاره و اضافه می‌کند: بسیاری از راهنمایان باسابقه یا از کشور مهاجرت کرده یا تغییر شغل داده‌اند و ‌این موضوع باعث افت جامعه راهنمایان شده است؛ در این زمینه باید متولی گردشگری در رایزنی با وزرا و... دلایل این مساله را برطرف کند.