استان اصفهان برای تامین خوراک توریستهای مسلمان چه اقداماتی انجام داد؟
سهم «نصف جهان» از غذای حلال
برندی که تا پیش از این تصور می‌‌‌شد به مواد غذایی مانند گوشت و مرغ و به‌‌‌طور خاص به روش کشتار آنها اطلاق می‌شود؛ اما غذای حلال شامل غذاهای غیرگوشتی مانند لبنیات، محصولات پخته‌‌‌شده، تنقلات، شیرینی‌‌‌ها، غذاهای آماده و سایر محصولات غذایی و آشامیدنی فرآوری‌شده است که اصول اسلامی در آن رعایت می‌شود. ضمن آنکه اخیرا مباحث مرتبط با برند حلال از غذا فراتر رفته و کالاهای دیگری مانند هنر و صنایع اسلامی، فرآورده‌‌‌های دارویی و توریسم سلامت را هم تحت پوشش قرار داده است. گفتنی است که نخستین بار محصولات غذایی حلال در مالزی به وجود آمد و در این سال‌ها این علامت تجاری غذایی به‌‌‌صورت یک علامت جهانی از طرف کشورهای اسلامی در دنیا معرفی شده است.
حالا شرایط به نحوی است که برند حلال در جهان، رو به توسعه است و حتی کشورهای غیرمسلمان هم تمایل زیادی برای ورود به عرصه تجارت محصولات حلال پیدا کرده‌‌‌اند. جالب آنکه محصولات حلال در بازارهای اروپا نسبت به سایر محصولات ۱۵ تا ۳۰درصد گران‌‌‌تر عرضه می‌شود. اما ایران، کشوری است که قریب به اتفاق شهروندانش را مسلمانان تشکیل می‌دهند، مسوولانش از توجه به توسعه برند ملی حلال حرف می‌‌‌زنند و در همان حال سال‌هاست دیگر کشورهای دنیا حتی غیرمسلمانان در این حوزه فعالیت‌‌‌های چشمگیری انجام می‌دهند. طبق آمارهای ارائه‌‌‌شده بازار جهانی غذای حلال از ۷۱۵میلیارد به ۱۰۲۳ میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود اندازه این بازار تا سال ۲۰۲۷ به ۲هزار و ۴۳ میلیارد دلار برسد. در این میان ایران به‌‌‌عنوان یک کشور اسلامی پرجمعیت و مطرح، در زمینه محصولات حلال می‌تواند سهم زیادی از این بازار را از آن خود کند حال‌‌‌آنکه نه‌‌‌تنها ایران بلکه تقریبا هیچ کشور مسلمانی در فهرست ۱۰ صادرکننده برتر محصولات حلال قرار نگرفته است.
قابل‌‌‌تامل آنکه قرارگیری کشورهای غیرمسلمان در صدر جدول صادرکنندگان محصولات حلال، هشداری است برای مسلمان‌‌‌نشین‌هایی که افزون بر ۲ میلیارد از جمعیت جهان را در خود جای داده‌‌‌اند و تقریبا مصرف‌کننده کامل غذای حلال هستند اما مساله آن است که هیچ نام تجاری مهمی ندارند و صادرکننده برتر به شمار نمی‌‌‌روند. به‌‌‌گونه‌‌‌ای که تقریبا ۸۵درصد از غذای حلال که توسط مسلمانان سراسر جهان مصرف می‌شود، در کشورهایی با اقلیت مسلمان تولید می‌شود. این نشان می‌تواند با توجه به آمار در حال گسترش جمعیت مسلمانان جهان، از پردرآمدترین نمانام (برند)های گردشگری هم باشد زیرا تنها برندی که در ایران توسط آن از گردشگران پذیرایی می‌شود، برند حلال است. در کشوری که غذاهای غیراسلامی، خدمات غیراسلامی و به‌‌‌طورکلی گردشگری غیراسلامی وجود ندارد در زمینه برند حلال، دارای سهم یک‌‌‌درصدی است که جای تعجب دارد.
و حالا به استانی می‌‌‌پردازیم که با وجود صنایع غذایی بنام و فراوان و همچنین گردشگر‌پذیر بودنش می‌تواند از طریق برند حلال درآمدزایی قابل‌‌‌توجهی را نصیب خود کند. اصفهان اگرچه در شرایط کنونی با گردشگران زیادی روبه‌رو نیست، اما درگذشته‌‌‌ای نه‌‌‌چندان دور، می‌توانست از طریق گردشگران خارجی برای برند حلال خود، تبلیغات مناسب و درآمدزایی بالایی فراهم کند که از این فرصت، غفلت کرد.
اکنون نیز با صادرات محصولات حلال می‌تواند ارزآوری خوبی را به دست آورد. قطعا صدور ۷۰ نشان «حَلال» برای محصولات غذایی استان که از ابتدای امسال تاکنون انجام گرفته است در مقایسه با ۱۵نشانی که در سال گذشته صادر شده بود رقم قابل‌‌‌تاملی به نظر می‌‌‌آید اما باوجود فعالیت صنایع غذایی بسیار فراوان و خوش‌‌‌آوازه در این استان به‌‌‌علاوه قابلیت‌‌‌های بالای تولید، این میزان از صدور نشان حلال برای چنین استانی بسیار اندک و تا جایگاه واقعی هنوز فاصله زیادی است.
بنا به گفته مسوولان نمایشگاهی این استان، شرکت‌های صنایع غذایی اصفهان، رغبت چندانی برای حضور در رویدادهای نمایشگاهی غذای حلال خارج از کشور از خود نشان نمی‌‌‌دهند. به‌‌‌طوری که در طول این سال‌ها اصفهان نسبت به استان‌‌‌های دیگر، کمترین حضور را در نمایشگاه‌‌‌های حلال مالزی داشته است. موضوعی که به عدم‌‌‌حمایت سازمان‌هایی مانند اتاق بازرگانی و رویکرد شرکت‌های این استان به حضور در نمایشگاه‌‌‌ها بازمی‌گردد.
در ارتباط با تولیدات حلال در اصفهان، علی سرشوقی، رئیس هیات‌‌‌مدیره انجمن صنایع غذایی اصفهان با اشاره به فعالیت خوب شرکت‌های غذایی استان در تولید برند حلال می‌‌‌گوید: نشان حلال در میان تولیدکننده‌‌‌های اصفهان از جایگاه خوبی برخوردار است و بیشتر صنایع غذایی از آن استفاده می‌‌‌برند، اما مهم آن است این محصولات تا چه میزان در بازارهای هدف مورد قبول واقع شود. وی تصریح می‌کند: برای آنکه مشخص شود یک محصول غذایی از فرآورده گوشتی تا ژلاتین مبدأ حلال دارد، روی آن نشان حلال درج می‌شود؛ در واقع مشخصه‌‌‌ای برای محصول است و در برابر مشتریان قرار می‌گیرد که برای این برند ارزش‌‌‌گذاری کنند.
این مسوول اظهار می‌کند: البته استفاده از این برند فقط محدود به کشورهای اسلامی نیست، بلکه به دلیل استقبال زیاد از محصولات حلال، یکسری از کارخانه‌‌‌ها در کشورهای اروپایی هم این مجوز را برای محصولات خود می‌‌‌گیرند. به عبارتی تولید یک محصول با نشان حلال ارجحیت بالاتری نسبت به دیگر محصولات مشابه دارد؛ حتی این ارجحیت برای ادیان دیگر هم به وجود آمده است. وی اظهار می‌کند: اما در ایران به‌‌‌رغم اینکه کشوری اسلامی است، هنوز متولی مشخصی برای حمایت از برند حلال وجود ندارد. سرشوقی می‌‌‌افزاید: هر بار سازمانی اعلام می‌کند که حامی برند حلال است درزمانی معاونت غذا و دارو و در زمان دیگر، سازمان استاندارد متولی آن می‌شود. این مسوول بیان می‌کند: اکنون نیز طبق گفته سازمان استاندارد همه شرکت‌ها برای دریافت نشان حلال، باید به این مبدأ مراجعه کنند اما در این میان یکسری محصولات هم تولید می‌شود که شامل استاندارد اجباری نیست و مشخص نشده که تکلیف برند حلال این محصولات چه می‌شود.
سرشوقی تصریح می‌کند: براین اساس چنین محصولاتی که مشمول استاندارد اجباری نمی‌‌‌شوند باید از سازمان غذا و دارو نشان خود را دریافت کنند که این موضوع یک سردرگمی و بلاتکلیفی را در میان تولیدکنندگان به وجود آورده است. وی تاکید می‌کند: بااین‌‌‌حال صنایع غذایی سعی دارند این برند را روی تولیدات خود درج کنند زیرا این علامت به‌‌‌عنوان یک مزیت برای محصول شناخته می‌شود؛ اما موضوع مهم آن است که این محصول حلال در کشور مقصد هم مورد قبول واقع شود. با توجه به اهمیت برند حلال و توجه همه کشورها به این نشان چه باید کرد تا برند حلال ایران و استان اصفهان در جایگاه واقعی خود قرار گیرد؟
عده‌‌‌ای تبلیغات و بازاریابی را عامل اصلی موفقیت در این مسیر می‌‌‌دانند. طبق مطالعات انجام شده، غذای حلال امن‌‌‌ترین غذا برای مصرف است و حتی غیرمسلمانان هم نسبت به این امر، آگاه شده‌‌‌اند. بنابراین اکنون‌‌‌که این غذا شناخته‌‌‌شده و علاقه‌‌‌مندان فراوانی هم دارد به نظر می‌رسد نخستین قدمی که ایران باید در حوزه افزایش سهم جهانی خود از برند حلال بردارد، تبلیغات و بازاریابی است. به‌‌‌طوری که غذای حلال ایران از طریق گردشگران و نمایشگاه‌‌‌های خارجی به کشورهای دیگر معرفی شود. اقدام دیگر که در واقع پیش‌‌‌نیازی برای بازاریابی این محصولات است توسعه استانداردهای لازم برای محصولات حلال، در جهت تقویت صادرات است. چه‌‌‌بسا با ترویج صادرات محصولات حلال ضمن درآمدزایی ارزی، همچنین فرصت‌‌‌های اقتصادی و اشتغال جدیدی نیز به وجود می‌‌‌آید.
