خلأ آمار سفر چه مشکلاتی برای بازار هتل ایجاد کرده است؟
تابلوی خاموش مقابل سرمایه‌گذاران گردشگری
جمشید حمزهزاده، رئیس جامعه حرفه‌‌‌ای هتلداران ایران به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: ما در ایران یک مکانیزم آماری مشخص درباره ضریب اشغال هتلها نداریم و همین امر باعث شده آماری که در این زمینه بیان می‌شود به شکل حدودی باشد و عدد و رقم دقیق بیان نشود. او با اشاره به اینکه در هتلها لیست ثبت‌‌‌‌شده‌‌‌ای از مسافران وجود دارد که همین حدود را از دیگر آمار گردشگری دقیق‌‌‌تر می‌کند، اضافه می‌کند: با این حال عموما آمارها به شکل عمومی منتشر نمی‌شود هر چند کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در این حوزه را داشته باشند می‌توانند با جامعه هتلداران در تماس باشند که به شکل رایگان و افتخاری داده‌‌‌ها و اطلاعات مرتبط را در اختیارشان می‌‌‌گذارد تا با چشم باز وارد این حوزه شوند.
رئیس جامعه حرفه‌‌‌ای هتلداران ایران در این باره که چرا این آمار از سوی متولی گردشگری اعلام نمی‌شود، میگوید: لازمه این امر تعامل میان وزارت میراث فرهنگی و گردشگری با جامعه هتلداران است که متاسفانه در این زمینه تعاملات چندان کامل و گسترده نیست که بتوانیم به زبان مشترک برسیم. او درباره وضعیت کنونی هتلداران اضافه می‌کند: اوضاع این صنعت به شدت آشفته است، ضریب اشغال هتلها به شکل محسوسی پایین آمده است و اگر وضعیت به همین شکل ادامه پیدا کند بسیاری از هتلها یا تعطیل خواهند شد یا مشابه زمان کرونا به سمت تعدیل نیروهای ثابت خود می‌‌‌روند. متاسفانه متولی گردشگری هم علاقه‌‌‌ای برای رفع این مشکل ندارد و مجموعه‌‌‌ای از اقدامات پراکنده و غیر‌هدفمند را در این زمینه انجام داده است.
حمزهزاده از کنسلی ۸۵درصد از رزرو هتلها برای توریستهای خارجی و بالای ۵۰درصد برای گردشگران داخلی خبر می‌دهد و میگوید: شرایط اخیر کشور باعث انصراف توریستهای خارجی از سفر به ایران شده و از سوی دیگر تورم و بالا رفتن قیمت‌ها سفر را از سبد گروهی از خانوارهای ایرانی حذف کرده است، ضمن اینکه اتفاقات اخیر هم در بی‌‌علاقگی مردم به سفر تاثیرگذار بوده است.
آیا حراجی سفر به عنوان برنامه‌‌‌ای که متولی گردشگری برای رونق سفر در نیمه دی ماه و بهمن قرار است اجرا کند، می‌تواند رکود حاکم بر هتل‌‌‌های کشور را جبران کند؟ رئیس جامعه حرفه‌‌‌ای هتلداران ایران پاسخ می‌دهد: حراجی سفر اثرگذار نخواهد بود زیرا روی آن کار علمی و مطالعاتی انجام نشده است، در کنار آن ما شاهد هماهنگی با هتلها هم نیستیم. اگر در نظر بگیرید یکی از هزینه‌‌‌های عمده سفر اقامت و به معنای دیگر هتل است، چطور می‌توانیم سفر ارزان را طراحی کنیم و در آن هتلها نقشی نداشته باشند؟ متاسفانه آنچه می‌‌‌بینیم این است که گروهی بدون در نظر گرفتن فعالان اصلی صنعت توریسم برنامه‌‌‌ای می‌‌‌ریزند که وجه تبلیغاتی آن غالب است.
او از خلأهای آماری دیگر گردشگری در کشور به نبود آمار مشخص توریستهای داخلی و خارجی به تفکیک سخن میگوید و اضافه می‌کند: آماری که درباره گردشگران خارجی مطرح می‌شود، از مبادی ورودی کشور به دست آمده است، در این زمینه هر فردی که با هر انگیزه‌‌‌ای وارد ایران شده باشد به عنوان توریست ورودی لحاظ می‌شود. حمزهزاده با تاکید بر اینکه ما باید در کشور یک مکانیزم آماری برایکسب تعداد دقیق گردشگران چه داخلی و چه خارجی داشته باشیم، میگوید: سیاستگذاری‌‌‌ها زمانی به اهداف خود دست می‌‌‌یابند که بر مبنای آمار و اطلاعات صحیح انجام شوند، همچنین سرمایه‌گذاران با استفاده از این آمار می‌توانند بررسی کنند در کجا می‌توانند بازگشت سرمایه داشته باشند و خلأهای موجود را پر کنند. سید‌حسن سیادتان رئیس جامعه هتلداران استان فارس هم در این باره به «دنیای‌اقتصاد» میگوید: از آنجا که هتلها زیر نظر اداره اماکن فعالیت می‌کنند باید ورود هر مسافری را در سامانه ثنا ثبت کنند. بنابراین آمار دقیق مسافران را می‌توان از اداره اماکن استان‌‌‌ها دریافت کرد.
او در این باره که کسانی که قصد سرمایه‌گذاری یا پژوهش درباره وضعیت هتلها را دارند برای اطلاع از وضعیت ضریب اشغال هتلها باید به‌چه نهادی مراجعه کنند، از بخش سرمایه‌گذاری اداره کل‌‌‌های میراث فرهنگی و گردشگری استان‌‌‌ها یاد و اضافه می‌کند: در وزارت میراث فرهنگی و گردشگری هم این داده‌‌‌ها در اختیار کسانی که قصد سرمایه‌گذاری دارند، قرار می‌گیرد. علاوه بر آن در سامانه جامع نظارت، آمار و اطلاعات تاسیسات گردشگری(جانا) نیز آمارهای مرتبط با هتلها توسط گردانندگان این مجموعه‌‌‌ها به‌روز می‌شود.
گفته‌‌‌های این فعالان بخش هتلداری کشور نشان می‌دهد گرچه آمارها در مراجع مختلف وجود دارد اما همان‌گونه که جمشید حمزهزاده شرح داده است، یک مکانیزم مشخص برای جمع‌‌‌آوری و نمایش آن برای عموم کسانی که علاقه‌‌‌مند به تحلیل آنها هستند وجود ندارد، بنابراین پژوهشگر یا سرمایه‌گذار ناچار می‌شود به اخبار بسنده کرده یا خود را در گیر و دار بوروکراسی اداری بیندازد تا بتواند دریابد کدام مناطق در حال خیز برداشتن برای تبدیل شدن به مقاصد گردشگری آینده هستند و در مقابل در کدام مناطق اضافه ظرفیت چنین مجموعه‌‌‌هایی وجود دارد.
همچنان که در روزهای اخیر اسماعیل قادری، استاد مدیریت گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی به «دنیای‌اقتصاد» گفته بود: ما در ایران نه تنها درباره گردشگری داخلی‌‌‌مان به آمار دسترسی نداریم، بلکه نرخ اشغال هتلها هم مشخص نیست که یکی از بزرگ‌ترین خلأهای آماری به حساب می‌‌‌آید. اگر قرار باشد فردی در یک مقصد سرمایه‌گذاری کند، باید برآوردی از نرخ اشغال هتلها و اقامتگاه‌‌‌های آن مقصد در کنار تعداد تخت و هتل داده شود. متاسفانه معمولا درباره تعداد تخت‌‌‌های هتل روال این است که تعداد اتاق‌‌‌ها را در عدد دو ضرب می‌کنند، همین امر باعث می‌شود آمار دقیقی در این زمینه وجود نداشته باشد. بنابراین یک سرمایه‌گذار نه برآوردی از ضریب اشغال دارد و نه تعداد تخت‌‌‌های هتل در منطقه‌‌‌ای را که قصد سرمایه‌گذاری در آن دارد.
