گچ‌‌‌بری شامل گل و برگ است که به شکل بی‌‌‌نظیری کنار هم کارشده است. این بنا دارای یک محراب هم هست که به قول راهنما، مشابه آن در گنبد سلطانیه‌‌ زنجان، گنبد حیدریه‌‌ قزوین و محراب اولجایتو در اصفهان است. روی سنگ‌‌‌های این محراب بخش‌‌‌هایی از آیت‌‌‌الکرسی به شکل برجسته و البته ظریف کارشده است. به قول راهنما، محاسبه‌‌ اندازه و فاصله‌‌ کلمات بی‌‌‌نظیر بود. «لانه‌‌ زنبوری» به شکل برجسته و قرینه‌‌‌ای هم بر بالای محراب کارشده است. راهنما می‌‌‌گفت، این لانه‌‌ زنبوری انعکاس صدا را می‌گیرد و صدا صاف شنیده می‌شود. استادکار این بنا ۹ قرن پیش و با امکانات آن زمان چنین نبوغی به خرج داده است. اگر در مسجد شیخ لطف‌‌‌الله در اصفهان صدا انعکاس می‌‌‌یابد و به‌‌‌قول‌‌‌معروف «اکو» می‌شود اما در اینجا صدا انعکاس ندارد و صاف شنیده می‌شود. البته برخی قسمت‌‌‌های این بنا به‌‌‌مرور فروریخته است. در قسمت‌‌‌هایی آجرهای امروزی دیده می‌شد که توی ذوق می‌‌‌زد و وقتی از راهنما پرسیدم گفت، به‌‌‌مرور برخی قسمت‌‌‌ها ریخته و آجرهای امروزی کار گذاشته‌‌‌اند و قرار است استادکاران آن را ترمیم کنند. احتمالا این ترمیم سال‌ها طول خواهد کشید و تا آن زمان، بی‌‌‌تردید بخش‌‌‌های دیگری از این بنای زیبا باز هم آسیب خواهد دید.

با نهایت تأسف، در قسمت‌‌‌هایی از بنا شاهد بودم که برخی هموطنان با تیغ نام خود را حک کرده و تاریخ این کار کثیف و افتضاح خود را هم حک کرده‌‌‌اند. آسیب به بناهای تاریخی که در حکم شناسنامه‌‌ ما هستند امری است نابخردانه که گویی فقط از ایرانیان برمی‌‌‌آید. دلیل آن هم نبود مراقبت‌‌‌های دقیق از بناهای تاریخی است. حاج سیاح در کتاب خود چه زیبا نوشته است که: «در ممالک دیگر جزئی آثاری از کسی غیر‌معروف را با کمال اهتمام حفظ می‌‌‌نمایند سهل است، آثار قدیمه ممالک دنیا را با زحمت‌‌‌ها و خرج‌‌‌های زیاد از کوه‌‌‌ها و چند ذرع زیرخاک‌‌‌ها و خرابه‌‌‌ها درآورده با خرج‌‌‌های بسیار به ممالک خود حمل می‌کنند و تاریخ آن آثار و صاحبان آنها را با دقایق محیرالعقول کشف و ثبت می‌کنند. عجبا شهری مثل اصفهان با آن... آثار قدیمه و عظمت و شهرت روزبه‌‌‌روز خراب‌‌‌تر می‌شود و بدتر این است که بسیاری را دستی خراب می‌کنند.» این «دستی خراب کردن» اشاره‌‌ مستقیمی است به نوشتن نام و تاریخ و چیزهایی از این قبیل. در کنج محراب، چند پله‌‌ بلند و حفره‌‌‌ای به‌‌‌اندازه‌‌ عبور یک نفر بود که به طبقه‌‌ زیرین می‌‌‌رفت. در اینجا قبری با کاشی‌‌‌های فیروزه‌‌‌ای‌‌‌رنگ دیده می‌شود. در اطراف این قبر چیزی شبیه به پنج اتاقک تعبیه‌‌‌شده بود که دو اتاقک آن نقش «هواکش» را داشت که اکنون آن را پُر کرده‌‌‌اند.

اخبار مرتبط