بررسیها از کمبود ماشین‌آلات کشاورزی خبر می‌دهد
۷۰ هزار کشاورز در صف دریافت تراکتور
عرضه ماشین‌آلات از رده خارج ۴۰ سال پیش در کشور
به گفته کارشناسان حوزه کشاورزی حرکت از کشاورزی سنتی به سمت کشاورزی مدرن با شعار و دستورالعمل و بخشنامه اجرا نمی‌شود و در این راستا باید تلاش‌های متعدد و اقداماتی صورت گیرد که نیاز به قانون و منابع دارد.در این همین راستا علیقلی ایمانی مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران گفت: ۷۰ هزار کشاورز در صف دریافت تراکتور هستند، در حالی‌‌‌که کارخانه تراکتورسازی ۳۵ هزار دستگاه در سال تولید میکند. به گفته وی، در اجرای کشاورزی دقیق و اقتصادی خرد بودن اراضی کشاورزی اولین موضوع است که متاسفانه با توجه به قانون ارث روز به روز اراضی خرد‌تر میشوند که این امر خسرانی برای آینده کشاورزی کشور است. حال اگر به‌دنبال کشاورزی توجیه‌پذیر، علمی و صنعتی هستیم با یک بسته کامل که دارای ضمانت اجرایی است، باید کار را پیش ببریم.
ایمانی ادامه داد: با تزریق یک تراکتور به بخش، کشاورزی دقیق و صنعتی اجرا نخواهد شد، از این رو یکپارچه‌سازی اراضی باید در دستور کار قرار بگیرد. البته این امر نیازمند قانون و حل مسائل شرعی در بحث قانون ارث است. مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران با اشاره به اختلاف چشمگیر مکانیزاسیون کشور ما با دنیا افزود: در کشور ما تراکتورهای از رده خارج ۴۰ سال پیش عرضه میشود و به اصطلاح ناوگان ماشین‌آلات کشاورزی همانند تراکتور کهنه و فرسوده است و برای تعویض ماشین‌آلات ۷۰ هزار کشاورز در صف دریافت تراکتور هستند، درحالی‌که تراکتورسازی سالانه ۳۰ تا ۳۵ هزار دستگاه بیشتر نمی‌‌‌تواند تحویل دهد و از طرفی سال به سال تراکتورهای موجود در بخش هم مستهلک میشوند.
وی با اشاره به لزوم ضرورت واردات ماشین‌آلات کشاورزی گفت: دنیا امروز به جایی رفته است که تراکتورها با برنامه کار میکنند و نیروی انسانی چندان در آنها دخیل نیست. در کشور ما هم باید به این موضوعات بپردازیم که در کشاورزی پیشرفته و دقیق چه عملیات زراعی باید انجام دهیم. در شرایط فعلی تزریق تراکتور، ادوات و ماشین‌آلات کشاورزی کارآمد به منظور کاهش هزینههای تولید و تسریع در سرعت عمل نیازمند واردات است.
کارخانه تراکتورسازی نیمی از نیاز کشور را تامین میکند
مدیرعامل بنیاد ملی گندم‌کاران ادامه داد: با توجه به آنکه ادوات و ماشین‌آلات موجود در بخش کشاورزی هزینههای تولید را کاهش نمی‌‌‌دهد، از این رو با برنامه‌ریزی بلندمدت مبتنی بر علم و دانش و تکنولوژی باید به‌دنبال اجرای کشاورزی صنعتی و دقیق باشیم.
وی با بیان اینکه کارخانه تراکتورسازی قابلیت تامین تنها نیمی از تراکتور موردنیاز کشور را دارد، گفت: بنابر آمار سالانه میزان تقاضا برای خرید تراکتور و ادوات کشاورزی به‌دلیل مستهلک شدن افزایش می‌‌‌یابد و از طرفی به‌دلیل بالابودن قیمت تراکتور باید تسهیلات لازم در اختیار بهره‌برداران قرار بگیرد، چراکه درآمد کشاورزان جوابگوی خرید نقدی ماشین‌آلات کشاورزی نیست. به عنوان مثال قیمت یک دستگاه تراکتور نقدی حداقل یک میلیارد تومان است که خرید آن از عهده اکثر کشاورزان خارج است، بنابراین کشاورزی که می‌‌‌خواهد تسهیلات بانکی برای خرید دریافت کند، باید در صف دریافت تسهیلات قرار بگیرد، ضمن آنکه با چالش‌‌‌های دیگری همچون تخصیص منابع به بانک عامل یا تایید و عدم تایید معرفی از سوی وزارت جهاد به بانک روبه‌روست. درحالی‌که برای توسعه مکانیزاسیون در بخش کشاورزی و برون‌رفت از کشاورزی سنتی باید حمایت همه‌جانبه از این بخش صورت بگیرد.
اهمیت توسعه مکانیزاسیون کشاورزی
همچنین زهرا سبحانی کارشناس کشاورزی اظهار کرد: برداشت محصولات زراعی در بیشتر استانها کمتر از یک ماه دیگر آغاز میشود و این درحالی است که حدود ۵۰ درصد کمباین‌‌‌هایی که در امر برداشت محصولات فعالند، فرسوده‌‌‌اند و تولیدات کشاورزی را به هدر می‌‌‌دهند. وی افزود: مکانیزاسیون کشاورزی به ویژه نوسازی کمباین به‌‌‌عنوان یک رویکرد اساسی در تولید محصولات کشاورزی مطرح است و اهدافی نظیر انجام به‌‌‌موقع عملیات کشاورزی، کاهش هزینههای تولید، کاهش سختی کار، مدیریت مصرف نهاده‌‌‌های کشاورزی، ایجاد جذابیت در فعالیت‌‌‌های کشاورزی، جلوگیری از هدررفت محصولات کشاورزی و ارتقای کمی و کیفی تولید را محقق کرده و اصولا موجبات اقتصادی کردن تولید انبوه محصولات کشاورزی را هم فراهم می‌‌‌سازد.
سبحانی با بیان اینکه هر سال سطح زیر کشت غلات افزایش می‌‌‌یابد اما دغدغه کشاورزان در هنگام برداشت به دلیل کمبود و فرسودگی کمباین‌‌‌ها هر سال بیشتر میشود، تصریح کرد: کمباین‌‌‌های فرسوده در افزایش هدررفت تولید در تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت تأثیر بسزایی دارد که بدین ترتیب باید به سمت‌‌‌وسوی تجهیز ابزارآلات کشاورزی و صنعتی کردن کشاورزی حرکت کرد تا در آینده بخش کشاورزی محتاج سرمایه‌‌‌گذاری نباشد.
در مسیر تحقق مکانیزاسیون کشاورزی
در همین راستا چندی پیش حشمت عزیزان رئیس سازمان جهادکشاورزی ایلام به بازار اظهار کرده بود: کمباین‌‌‌های امروزی ماشین‌‌‌هایی هستند که در شرایط مختلف محصول و مزرعه به منظور برداشت، کوبیدن، جدا کردن و تمیز کردن دانه‌‌‌ها به کار برده میشوند و برای کشاورزان از اهمیت بالایی برخوردارند. حال وی می گوید: سال گذشته ۶۳۳ میلیارد ریال تسهیلات برای خرید مکانیزاسیون کشاورزی در ایلام پرداخت شده است که در راستای پرداخت اعتبارات مذکور، تعداد ۳۲۵ دستگاه انواع ماشین‌‌‌ها، ادوات و تجهیزات در زیربخش‌‌‌های مختلف کشاورزی توسط کشاورزان استان خریداری شده است.
عزیزان تصریح کرد: در حال حاضر ۳۰۰ دستگاه کمباین در استان مشغول برداشت محصول گندم کشاورزان بوده و تا پایان مردادماه تعداد کمباین‌‌‌های مستقر در استان به تدریج به ۷۰۰ تا ۷۵۰ دستگاه افزایش خواهد یافت. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام در پایان بیان کرد: کمباین‌‌‌ها متعلق به بخش خصوصی است و کمباین‌داران باتوجه به هزینههای بالای برداشت، صرفه‌‌‌های اقتصادی حضور در مناطق مختلف را می‌‌‌سنجند و در صورت صرفه اقتصادی، در مناطق مورد نظر حضور می‌‌‌یابند. بخش کشاورزی در توسعه اقتصادی و همه‌جانبه کشورنقش مهمی را ایفا میکند، با این حال در سایه بی‌توجهی‌‌‌ها به این بخش؛ کشاورزان با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند و این خود باعث کاهش عملکرد سالانه و تولید محصول میشود، از این رو باید تجهیز و افزایش کمباین‌‌‌ها و سایر ابزارآلات کشاورزی به طور ویژه در دستورکار مسوولان مربوطه قرار گیرد.
نرخ ۷۰ تا ۳۰۰ میلیون تومانی ماشین‌آلات کشاورزی و نبود نقدینگی کشاورزان
در ادامه همین مبحث کاوه سیادت مدیر فروش یک مجموعه سازنده ماشین‌آلات و دستگاه های کاربردی در کشاورزی حفاظتی در خصوص وضعیت تولید و بازار این صنف چندی پیش گفته بود: در حال حاضر تولید روان و برقرار است و بر اساس سیاست‌هایی که مطابق با تخصص کار کشاورزی حفاظتی و ماشین‌آلات مربوطه است فعالیت می‌کنیم. در واقع بحث جهش تولید از منظر تسهیلاتی که داده‌اند برای ما کارساز بوده است و با توجه به اینکه ادوات ما ادوات مربوط به جهش تولید است به اصطلاح ماشین‌های کشاورزی حفاظتی تولید می کنیم و لذا شرایط تولید ماشین‌آلات ما با دیگر سازنده‌ها فرق میکند.
در عین حال سیادت می‌افزاید: درواقع ما تولید انواع کشت مستقیم‌ها و خاک‌ورزهای مستقیم را داریم که مربوط به ماشین‌آلات و تجهیزاتی است که در طرح جهش تولید گنجانده شده است. بنابراین شرایط تولید و بازار خوب است. این سازنده ماشین‌آلات و تجهیزات کشاورزی حفاظتی در پاسخ به این سوال که چند درصد ماشین‌آلات از طریق تسهیلات بانکی فروخته میشود، گفت: به دلیل اینکه قیمت ادوات بالا رفته و کشاورزان قدرت خرید ندارند، همه تولید‌کنندگان ماشین‌آلات کشاورزی بین ۹۵ تا ۱۰۰ درصد وابسته به تسهیلات دولتی یارانه‌دار و حتی بدون یارانه هستند. چون کشاورز قدرت نقدینگی ندارد آن هم در شرایطی که دستگاه‌های روتین بین ۷۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان قیمت دارد. وی ادامه داد: با وجود این متاسفانه در این دامنه قیمتی به جز کشاورزان و زمین‌داران بزرگ هیچ کشاورزی قدرت خرید ندارد. در نتیجه ۹۵ تا ۱۰۰ درصد کشاورزان وابسته به تسهیلات دولتی هستند.
به گفته سازنده ماشین‌آلات کشاورزی حفاظتی، کشاورزی حفاظتی در یک‌ششم زمان کشاورزی مرسوم کلیه عملیات‌ها را انجام می‌دهد در نتیجه تا ۸۵ درصد هزینه‌ها را صرفه‌جویی میکند. وی همچنین در پاسخ به این سوال که ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی حوزه کشاورزی حفاظتی چند درصد بهره‌وری‌ها را بالا می‌برد و ضایعات را کاهش می‌دهد گفت: ضایعات یا خسارت‌های مالی و اقتصادی که به کشاورزی وارد میشود، تا ۸۵درصد این ضررها در کشاورزی حفاظتی جبران میشود یعنی در هزینههای شخم، دیسک زدن، هزینههای سوخت تراکتور، فرسودگی تراکتور، در وقت و زمان و ... صرفه‌جویی میکند. به عبارت دیگر کشاورزی حفاظتی در یک‌ششم زمان کشاورزی مرسوم کلیه عملیات‌ها را انجام می‌دهد در نتیجه تا ۸۵ درصد هزینه‌ها را صرفه جویی می کند.
در کل ایران کمتر از ۵درصد از ماشین‌آلات کشاورزی حفاظتی استفاده میکنند
این فعال صنعت ماشین‌آلات کشاورزی همچنین در پاسخ به این سوال که چند درصد کشور مجهز به ماشین‌آلات مربوط به کشاورزی حفاظتی است، گفت: در سطح کل ایران کمتر از ۵ درصد از ماشین‌آلات کشاورزی حفاظتی استفاده میکنند و استان فارس نیز در این حوزه پیشرو است. وی ادامه داد: در واقع این یکی از دلایلی است که وارد بازار صادرات نشده‌ایم و تمرکز اصلی ما روی مناطق مختلف ایران است و استان به استان پیش می‌رویم. به طوری که تا الان استان فارس پیشرو در استفاده از کشاورزی حفاظتی عمل کرده‌اند و پس از آن استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، تا حدودی هم استان گلستان هستند. به این ترتیب در مناطق وسیعی از ایران کار نشده است.
ارزش ۵۸۹ میلیارد دلاری بازار جهانی ماشین‌آلات صنعتی تا ۲۰۲۴
با تمامی این اوصاف با وجود این گزارش‌های جهانی بیانگر این است که اندازه بازار ماشین‌آلات صنعتی در سال‌های اخیر به شدت رشد کرده است. به طوری که داده‌های آماری منتشر‌شده از سوی سایت آماری تحلیلی استاتیستا نشان می‌دهد: از ۵۴۶.۷۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ به ۵۸۹.۳۴ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) ۷.۸درصد خواهد رسید و به این ترتیب تحلیلگران معتقدند رشد در دوره تاریخی را می‌توان به رشد صنعت تولیدی و رشد اقتصادی نسبت داد.
در حالی که پیش‌بینی میشود ارزش افزوده در بازار ماشین‌آلات و تجهیزات به ۰.۸۵ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۴ برسد، برآورد میشود تعداد شرکت‌های فعال در بازار ماشین‌آلات و تجهیزات تا پایان سال ۲۰۲۴ در سراسر دنیا به ۰.۳۹ میلیون برسد. از سوی دیگر بر اساس این گزارش و به گفته کارشناسان و تحلیلگران در حالی که روند بازار جهانی ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی رو به رشد است انتظار می‌رود که بخش کشاورزی به دلیل افزایش تقاضا برای تجهیزات کشاورزی پیشرفته، بیشترین رشد را بین سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۳۲ شاهد باشد.
ارزش بازار جهانی ماشین‌آلات کشاورزی تا ۲۰۳۰ از ۱۸۹ میلیارد دلار فراتر می‌رود
در واقع همه‌‌‌گیری ویروس کرونا و اختلالات زنجیره تامین در سراسر جهان بر بازار جهانی تجهیزات کشاورزی تأثیر گذاشته است که در سال ۲۰۲۱ بیش از ۱۰۳.۶ میلیارد دلار ارزش داشت. این در حالی است که ارزش بازار در سال ۲۰۲۳ به میزان ۱۰۶.۸ میلیارد دلار بوده و انتظار می‌رود در سال جاری میلادی نیز به حدود ۱۱۶ میلیارد دلار برسد. طبق این داده‌های آماری همچنین انتظار می‌رود ارزش بازار جهانی تجهیزات کشاورزی در سال ۲۰۳۰ به بیش از ۱۸۹.۴ میلیارد دلار برسد. در بخش دیگری از این گزارش آمده است: در سال ۲۰۲۱ حدود ۳.۳میلیون واحد از تجهیزات کشاورزی در سراسر جهان فروخته شد که منطقه آسیا و اقیانوسیه بیشترین فروش را در آن سال به خود اختصاص داد. پیش‌بینی می شود که بازار بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۸ رشد کند و در سال ۲۰۲۸ به بیش از ۳.۹ میلیون واحد برسد.
