موقعیت ایران در بازار پلی‌‌اتیلن تا ۲۰۳۰
وضعیت فعلی بازار جهانی پلی‌‌اتیلن
بازار جهانی پلی‌‌اتیلن در سال‌های اخیر با رشد تقاضا در کشورهای در حال توسعه به‌ویژه در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین مواجه بوده است. چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده و واردکننده پلی‌‌اتیلن، سهم عمده‌‌ای از این بازار را به خود اختصاص داده است. از سوی دیگر، تولیدکنندگان بزرگ مانند ایالات متحده، خاورمیانه (شامل ایران، عربستان سعودی و امارات) و روسیه نقش کلیدی در تامین این نیاز ایفا می‌کنند. در تجارت جهانی پلی‌‌اتیلن روندهای کلیدی مشخصی وجود دارد که به این شرح هستند:
توسعه ظرفیت تولید: کشورهای پیشرو در حال افزایش ظرفیت تولید واحدهای پتروشیمی خود هستند. ایالات متحده با استفاده از منابع گاز شیل و عربستان با سرمایه‌گذاری در واحدهای پیشرفته، از بازیگران اصلی در این عرصه محسوب می‌‌شوند.
رشد تقاضا در آسیا: رشد طبقه متوسط و توسعه زیرساخت‌‌ها در کشورهای آسیایی، به‌ویژه هند و چین، تقاضای بالایی برای پلی‌‌اتیلن ایجاد کرده است.
تمرکز بر پایداری محیط‌زیست: با توجه به نگرانی‌های زیست‌‌محیطی، تولیدکنندگان به سمت تولید پلی‌‌اتیلن‌‌های بازیافتی و محصولات زیست‌‌تخریب‌‌پذیر حرکت کرده‌‌اند.
تحولات ژئوپلیتیکی و اثرات آن بر زنجیره تامین: جنگ روسیه و اوکراین و تحریم‌‌های اقتصادی تاثیر قابلتوجهی بر دسترسی به مواد اولیه و توزیع محصولات پتروشیمی در جهان داشته است.
موقعیت ایران در بازار جهانی پلی‌‌اتیلن
ایران با دسترسی به منابع عظیم نفت و گاز طبیعی، یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود. در این راستا، مزایای رقابتی ایران عبارتند از: دسترسی به مواد اولیه ارزان‌قیمت، موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به بازارهای بزرگ مصرف‌کننده در آسیا و اروپا در کنار سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌‌ها.
چالش‌‌های پیش‌‌روی ایران
۱-تحریم‌‌های اقتصادی: تحریم‌‌های بین‌المللی، صادرات محصولات پتروشیمی ایران را محدود کرده و دسترسی به بازارهای جهانی را دشوار کرده است.
۲-نیاز به فناوری‌‌های پیشرفته: رقابت در بازار جهانی مستلزم بهره‌‌گیری از فناوری‌‌های پیشرفته برای کاهش هزینه و بهبود کیفیت است. ایران در این حوزه همچنان نیاز به توسعه دارد.
۳- رقابت منطقه‌‌ای: کشورهای منطقه مانند عربستان سعودی و قطر با سرمایه‌گذاری‌‌های گسترده، رقابت شدیدی با ایران در بازار پلی‌‌اتیلن دارند.
چشم‌‌انداز ایران تا سال ۲۰۳۰
با توجه به روندهای جهانی و مزایا و چالش‌‌های ایران، می‌توان پیش‌بینی کرد که موقعیت ایران در تجارت جهانی پلی‌‌اتیلن تا سال ۲۰۳۰ به عوامل زیر وابسته خواهد بود که شامل رفع یا کاهش تحریم‌‌ها، سرمایه‌گذاری در نوآوری و فناوری، و تنوع‌‌بخشی به بازارهای صادراتی از جمله تمرکز بر بازارهای در حال رشد مانند آفریقا و آمریکای لاتین است. تجارت جهانی پلی‌‌اتیلن با روندهای نوظهوری مانند رشد تقاضا در آسیا، توسعه ظرفیت تولید و تمرکز بر پایداری محیط‌زیست مواجه است. ایران به عنوان یکی از تولیدکنندگان عمده در خاورمیانه، از مزایای طبیعی و جغرافیایی قابلتوجهی برخوردار است. با این حال، رفع چالش‌‌های موجود مانند تحریم‌‌ها و کمبود فناوری پیشرفته، نقش تعیین‌‌کننده‌‌ای در بهره‌‌برداری از این فرصت‌‌ها خواهد داشت. در صورت مدیریت مناسب، ایران می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ جایگاه خود را در بازار جهانی تقویت کرده و به یکی از بازیگران کلیدی در تجارت پلی‌‌اتیلن تبدیل شود.
* مشاور عالی بازرگانی و توسعه بازار صنعت نفت، گاز و پتروشیمی
