متانول یکی از مواد پایه صنعت پتروشیمی محسوب می‌شود که از ترکیب متان و اکسیژن به دست می‌‌‌آید. این ماده خام قابلیت تبدیل به محصولات مختلفی را دارد که در صنایع مختلف شیمیایی، پتروشیمیایی و انرژی استفاده می‌شود. از جمله کاربردهای این محلول می‌‌‌توان به اختلاط با بنزین جهت کاهش آلایندگی آن، در تولید حلال، تولید رنگ، ضدیخ و صنعت لاستیک اشاره کرد. چین بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده متانول است که در حال حاضر بیشترین واردات این ماده را به خود اختصاص داده است؛ در نتیجه تحرکات بازار چین برای این صنعت قابل‌توجه است. ایران با تولید ۱۳میلیون تن متانول در جایگاه نخست تولیدکنندگان در منطقه خاورمیانه قراردارد، به طوری‌‌‌که میزان صادرات آن در سال ۱۴۰۱ برابر با ۸میلیون تن و در سال ۱۴۰۲ حدود ۹میلیون و ۳۰۰‌هزار تن بوده است.

دنیای اقتصاد-عباس بیات: مقادیر تولید و فروش شوینده‌سازان در مقیاس سالانه و فصلی با شیب ملایمی در حال افزایش است. با وجود این، در مقیاس ماهانه، تناژ تولید و فروش این شرکت‌ها با افت زیادی همراه بوده و طی تیرماه امسال کاهش ۲۴ و ۱۹درصدی را تجربه کرده است. عامل کلیدی در کاهش تناژ تولید و فروش شوینده‌سازان را می‌‌‌توان بحث قیمت دستوری دانست که موجب شده است با وجود رشد هزینه حاصل از واردات مواداولیه، این شرکت‌ها نتوانند نرخ محصولات خود را افزایش دهند و درنتیجه کمبود نقدینگی برقرار شود و نتوانند تولیدات خود را به‌خوبی رشد دهند.

رئیس سازمان بورس به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی این سازمان، کلیه اختیارات لازم برای اداره امور بورس را برعهده دارد. انتخاب رئیس جدید سازمان بورس در شرایط کنونی بازار سرمایه که دارای کدهای بسیار زیاد ذی‌نفع است و اعتماد مالکان حقیقی و حقوقی این کد‌ها به‌عنوان سهامداران و سرمایه‌گذاران بورس، ترمیم نشده است، بسیار حساس است. بورس ایران در میان دیگر بازارهای مالی رقابتی، مکان ایمنی برای حمایت از تولیدکننده، معیشت مردم و اقتصاد کشور است.

ریاست سازمان بورس و اوراق‌بهادار، اگرچه تصمیم‌گیر نهایی در حوزه‌های کلان اقتصادی نیست و بیشتر نقش یک مدیر اجرایی را ایفا می‌کند، اما می‌تواند تاثیر شگرفی بر بازار سرمایه و حتی اقتصاد کلان داشته‌باشد. واقعیت‌های اقتصادی، بی‌‌‌‌‌‌‌‌شک عامل اصلی نوسانات بازار هستند؛ اما رفتار، منش و رویکرد رئیس سازمان نیز می‌تواند بر اعتماد سرمایه‌گذاران و در نتیجه بر روند بازار اثرگذار باشد.

صنایع بورسی طی مردادماه به‌رغم محدودیت‌های مربوط به انرژی، موفق شدند درآمد خود را در مقایسه با تیرماه بدون تغییر نگه دارند. درحالی مجموع درآمد ۳۸۲نماد تولیدی بورس تهران از ۲۶۸همت عبور کرده که این میزان نسبت به مردادماه سال قبل رشد ۲۵درصدی داشته است. دلار نیما به‌طور میانگین در مردادماه سال‌جاری نسبت به مرداد سال قبل، رشد ۱۵درصدی را تجربه کرده است. به عبارت دیگر، رشد درآمد دلاری پنجمین ماه از سال‌جاری نسبت به سال قبل، ۵درصد بهبود یافته است. همچنین درآمد پنج‌ماه اخیر به‌ هزار و ۳۱۷هزار میلیارد تومان رسیده است که ۲۱درصد افزایش نشان می‌دهد. ضمن آنکه درآمد دلاری صنایع طی مدت مذکور، ۳۱میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۸درصد بهبود را تجربه کرده است. در این میان، رکوردزنی درآمد صنعت پتروشیمی، طی مردادماه، فروش این صنعت را به ۵۷هزار میلیارد تومان رسانده است. در کنار پتروشیمی‏‏‌ها، صنایع کوچک‌تر که کمتر مورد توجه بازار قرار می‌گیرند، در مردادماه خوش درخشیدند. صنایع ماشین‌آلات، خرده‌فروشی، کشتیرانی، مخابرات، هتل و نساجی موفق شدند رکورد درآمدی خود را در مردادماه بشکنند. به نظر می‌رسد با رشد دلار نیما و حاشیه سودی که در انتظار صنایع است، تابستان بهتری نسبت به سال گذشته، پیش‏‏‌روی بورس باشد.

دنیای اقتصاد-عباس بیات: یکی از اقدامات مثبت دولت برای شرکت‌های سیمانی طی سال‌های اخیر، عرضه محصولات این صنعت در بورس‌کالا بوده است. از زمانی که محصولات سیمانی‌‌‌ها در بورس‌کالا عرضه شد، وضعیت متغیرهای مالی این صنعت بهبود چشمگیری یافت. مجموع تولیدات سیمانی‌‌‌ها در پنج‌ماه نخست امسال ۲۶میلیون و ۹۱۳هزار تن به‌‌‌ثبت رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش ۹درصدی را تجربه کرد. در این بین، تناژ فروش سیمانی‌‌‌ها نیز در این مدت ۱۹میلیون و ۴۷۶هزار تن بوده که این میزان فروش در قیاس با سال ۱۴۰۲ نزول ۶درصدی را به ثبت رسانده است.

دنیای اقتصاد: شاخص‌کل بورس در هفته آغازین شهریور بازدهی ۱.۹۲درصد را تجربه کرد. از میان ۵۰گروه بازار سرمایه، در هفته‌ای که گذشت صنایع کوچک تحت‌تاثیر دامنه نوسان محدود و ارزش‌معاملات پایین گوی سبقت بازدهی را ربودند. همچنین خودروسازان پس از چند دوره بازدهی منفی، تحت تاثیر گزارش‌های مالی قوی دو خودروساز بزرگ، در زمره ۵صنعت برتر هفته قرار گرفتند.

دنیای اقتصاد-عباس بیات: از سال ۹۹ و ریزش بی‌‌‌سابقه بازار سرمایه، مردادماه به یک‌ماه پرهیاهو تبدیل شده است که همواره با مرور آن خاطرات ناخوشایندی برای تمامی فعالان بازار زنده می‌شود. امسال نیز مردادماه سختی برای فعالان بازار رقم خورد و یک‌بار دیگر به‌رغم ارزندگی نسبی متغیرهای بنیادین، بازار در این ماه سرخ‌پوش شد. در مرداد ۱۴۰۳ تنها سه‌گروه اوره، تامین سرمایه و بنادر و کشتیرانی توانستند بازدهی مثبت هرچند اندکی را تجربه کنند و تمامی ۴۸گروه دیگر بورسی نزول قیمتی را تجربه کردند.

با وجود اینکه همه اقتصادها تا اندازه‌ای قابل پیش‌بینی هستند، این امر به این معنی نیست که اندازه همه متغیرهای اقتصادی دقیقا قابل پیش‌بینی باشد؛ زیرا متغیرهای غیرقابل پیش‌بینی زیادی بر رفتار عاملان اقتصادی تاثیر می‌گذارد و مانع تحقق پیش‌بینی‌ها می‌شود. روند تغییرات بسیاری از متغیرهای اقتصادی با توجه به روابطی که این متغیرها با سایر متغیرها و از جمله متغیرهای سیاستگذاری دارند قابل پیش‌بینی است. اما بازارهای مالی می‌توانند روند و تاثیرپذیری متفاوتی از متغیرهای متفاوت بگیرند. بازار سرمایه در سراسر جهان به دماسنج اقتصاد آن کشور معروف است. البته این نام‌گذاری اشتباه است، اما از این زاویه به این تشبیه می‌توان استفاده کرد و گفت که سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه به دنبال کسب سود و رشد ثروت هستند؛ به همین دلیل با تحلیل بنیادی به شناسایی شرکت‌های ارزنده از طریق بررسی صورت مالی اقدام می‌کنند. حال پرسشی که مطرح می‌شود این است که این شرکت‌ها در چه زمانی سود عملیاتی مستمر و در حال رشد می‌سازند؟

دنیای اقتصاد-عباس بیات: ارزیابی وضعیت بنیادین سه‌شرکت آشامیدنی بازار سرمایه نشان می‌دهد که به‌رغم کاهش مقادیر تولید و فروش، درآمد و سود این صنعت با افزایش خوبی همراه شده است. مهم‌ترین عامل این موضوع را می‌‌‌توان حذف قیمت دستوری بخشی از محصولات تولیدی آشامیدنی‌‌‌ها دانست که موجب شده است قیمت این محصولات افزایش و به‌‌‌دنبال آن قدرت خرید و تقاضای این محصولات نزول نسبی یابد. با این حال وضعیت متغیرهای درآمد و سودآوری‌این صنعت تقویت چشمگیری داشته است. طی چهارماه آغازین سال‌جاری، درآمد فروش آشامیدنی‌‌‌ها در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد ۳۵درصدی را تجربه کرده است. متوسط حاشیه سود بهار ۱۴۰۳ نیز با رشد ۳واحددرصدی به ۱۹درصد صعود کرده است. با وجود این، همان‌طور که عنوان شد، مقادیر تولید و فروش نوشیدنی‌‌‌ها در سال‌جاری به‌ترتیب افت ۱۳درصدی و ۳ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کردند که عامل اصلی آن همان کاهش تقاضای محصولات بوده است.

پس از اینکه شاخص‌کل بورس به سطح زیر ۲میلیون واحد کاهش پیدا کرد، با واکنش‌‌‌‌‌ها و انتقادات متعددی همراه شد. یکی از این واکنش‌‌‌‌‌ها، تشکیل جلسه شورای‌عالی بورس بود و تصمیمات مهمی اتخاذ شد و ریاست‌کل بانک‌مرکزی که به‌ندرت در جلسات شرکت می‌کرد، حضور داشت و به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین برنامه بانک‌مرکزی، تزریق ۵همتی از طریق سیستم بانکی برای خرید سهام و خطوط اعتباری برای شرکت‌هاست. عدد ۵‌همت برای بانک‌ها رقم بسیار پایینی است و کمتر از ‌عددی است که آنها در یک روز خلق می‌کنند و انتظار می‌رود بانک‌ها در روزهای آتی بتوانند این مبلغ را تزریق کنند تا حجم معاملات افزایش پیدا کند. باید درنظر بگیریم که بازار از نظر P/E در یکی از پایین‌ترین سطوح قرار دارد.

دنیای اقتصاد-عباس بیات: ارزیابی سه‌شرکت دوده‌‌‌ساز بورسی نشان می‌دهد که این صنعت به‌رغم رکود در بسیاری از صنایع، عملکرد خوبی به لحاظ رشد متغیرهای بنیادین داشته است. مجموع تناژ تولید و فروش این صنعت در سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل به‌‌‌ترتیب رشد ۷ و ۵درصدی داشته است. به لحاظ درآمدی فروش دوده‌‌‌ای‌ها طی چهارماه آغازین سال‌جاری ۲هزار و ۶۶۷میلیارد تومان به ثبت رسیده که در مقایسه با سال مدت مشابه سال گذشته ۴۳درصد رشد داشته است. عامل اصلی در مثبت شدن متغیرهای دوده‌‌‌سازان را می‌‌‌توان رونق تایرسازان دانست. در سال ۱۴۰۲ و طی سال‌جاری تایرسازان جزو بهترین صنایع بورسی به لحاظ رشد درآمد و تولیدات بوده‌اند و این موضوع موجب شده است تا تقاضا برای دوده به‌عنوان ماده‌‌‌اولیه اصلی تایر افزایش یابد و در نتیجه تولیدات دوده رشد کند. به‌‌‌دنبال این موضوع، حاشیه سود دوده‌‌‌سازان نیز با افزایش خوبی طی دوره‌‌‌های اخیر همراه شده است. طی سال ۱۴۰۲ و بهار امسال به‌‌‌ترتیب میانگین سه‌حاشیه سود اصلی دوده‌‌‌ای‌ها ۱۲ و ۷درصد در مقایسه با متوسط زمانی رشد یافته است.

در اردیبهشت سال ۱۴۰۲ دولت با تغییر نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها از ۵هزار تومان به ۷هزار تومان و گاز سوخت از ۲هزار تومان به ۴هزار تومان همزمان با پایین آمدن قیمت جهانی اوره، سبب شد میانگین حاشیه سود ناخالص شرکت‌های اوره‌ساز از ۶۵درصد در سال ۱۴۰۱ به ۴۸درصد در سال ۱۴۰۲ تقلیل یابد. این موضوع ریسک بزرگی را به بازار سرمایه کشور وارد کرد. هرچند در سال ۱۴۰۰و ۱۴۰۱ نیز با افزایش نرخ گاز، قیمت تمام شده اوره تولیدی برای شرکت‌های اوره‌ساز افزایش یافت. با وجود این در زمانی که قیمت گاز با افزایش زیادی همراه شد، قیمت اوره جهانی به دلیل ریکاوری پس از کرونا و جنگ روسیه- اوکراین با افزایش همراه شد و به این ترتیب میانگین حاشیه سود ناخالص اوره‌سازها بالای ۶۰‌درصد باقی ماند.