قیمت آزاد، سودآوری فرآورده‏‏‌های نسوز را با وجود نزول متغیرهای مالی افزایشی کرد

حفظ سودآوری در اوج ناکامی‏‏‌ها

دنیای اقتصاد-عباس بیات : فرآورده‌‌‌های نسوز زیرشاخه‌‌‌ای از صنعت کانی غیرفلزی بازار سرمایه محسوب می‌‌‌شوند. کاربرد اصلی نسوزها در کارخانه‌‌‌های تولیدی فولاد، سیمان و پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاست که با حرارت بالا و مواد مذاب سر و کار دارند. ارزیابی متغیرهای مالی شش‌شرکت فعال در این گروه نشان می‌دهد که مقادیر تولید، فروش و درآمد نسوزها در دوره‌‌‌های گذشته نزولی بوده است. عامل اصلی این نزول را می‌‌‌توان بحث فزونی عرضه بر تقاضای محصولات نسوز و همچنین وارداتی بودن عمده مواداولیه این صنعت دانست.

در مقیاس سالانه طی سال 1402 متغیرهای تولید و فروش شرکت‌های نسوز به‌‌‌ترتیب افت 37 و 24درصدی را تجربه کردند. درآمد فروش این صنعت در سال گذشته تنها 5درصد رشد داشت که به‌‌‌معنای نزول شتاب درآمدی 28درصدی نسبت به میانگین سالانه است. با این حال ارزیابی حاشیه سود این صنعت نشان می‌دهد که به‌رغم نزول مقادیر تولید، فروش و شتاب درآمدی، سودآوری بهبود خوبی را تجربه کرده است. بر این اساس متوسط حاشیه سود محصولات نسوز در سال 1402 به‌‌‌میزان 28درصد و در بهار امسال 27درصد بوده که در قیاس با متوسط دوره‌های گذشته، افزایش 6درصدی داشته است. عامل کلیدی واگرایی در متغیرهای تولید و فروش با سودآوری را می‌‌‌توان حذف ‌قیمت‌گذاری دستوری دانست. قیمت آزاد موجب شده است شرکت‌ها بتوانند نرخ فروش محصولات خود را همگام با افزایش هزینه، رشد دهند و از این منظر زیان‌آور نشوند.

دو عامل نزول تولید و فروش

میزان تولید و فروش شرکت‌های تولیدکننده فرآورده‌‌‌های نسوز بازار سرمایه طی سال 1402 نزولی بوده است. در مقیاس سالانه، به‌طور متوسط هر سال 165هزار تن انواع فرآورده‌‌‌های نسوز توسط شش‌شرکت فعال بورسی این صنعت تولید شده است. با این حال با توجه به رکود تولید این صنعت، به‌طور متوسط هر سال تولیدات نسوزها یک‌درصد کاهش یافته است. این افت تا جایی ادامه یافته که طی سال 1402 مجموع تولیدات این صنعت با نزول 37درصدی نسبت به سال ماقبل 124هزار تن بوده است. نزول تناژ تولیدی این صنعت در مقیاس فصلی نیز ادامه داشته است. طی بهار امسال مجموع تولیدات فرآورده‌‌‌‌‌‌های نسوز 30هزار و 192تن بوده که در مقایسه با بهار 1402 به‌‌‌میزان 6درصد کاهش یافته است.

تجمیع تولیدات این صنعت در پنج‌ماه نخست امسال 43هزار و 875تن بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته افت 20درصدی را تجربه کرده است. این کاهش در مقیاس ماهانه نیز تکرار شده و در پنجمین ماه از سال‌جاری میزان تولید نسوزها با 43درصد کاهش به 6هزار و 206تن تنزل یافته است. عامل اصلی در کاهش همه‌جانبه مقادیر تولید این صنعت را می‌‌‌توان چالش تامین ماده‌‌‌اولیه عنوان کرد. از آنجا که بخش عمده‌‌‌ای از ماده‎‌‌‌اولیه این صنعت از طریق واردات تامین می‌شود، با افزایش نرخ ارز، هزینه تامین ماده‌‌‌اولیه این صنعت افزایش یافته که این امر شرکت‌های تولیدی را با چالش تامین ماده‌‌‌اولیه مواجه می‌کند. در میان شش‌تولیدکننده بورسی فرآورده نسوز، شرکت «کایزد» در سال‌جاری با تولید 3هزار و 746تن محصول و رشد 23درصدی تولید خود نسبت به پنج‌ماه نخست 1402، برترین شرکت این گروه از منظر تولیدات بوده است.

عملکرد شرکت‌های نسوز از لحاظ مقادیر فروش وضعیت بحرانی‌‌‌تری را نسبت به تولیدات تجربه کرده است. در مقیاس سالانه، به‌طور متوسط هر سال 149هزار تن انواع فرآورده نسوز توسط این صنعت به فروش رسیده و هر سال به‌صورت میانگین 2درصد از مجموع فروش این صنعت کاسته شده است. از سال 1400 روند رشد مقدار فروش این صنعت متوقف شد؛ تا جایی که طی سال 1402 تناژ فروش نسوزها با 24درصد کاهش به 115هزار تن رسید. در مقیاس فصلی طی بهار امسال میزان فروش این صنعت 28هزار و 577تن بوده که در مقایسه با بهار 1402 نزول یک‌درصدی را تجربه کرده است.

تجمیع مقدار فروش نسوزها در سال‌جاری به‌‌‌میزان 39هزار و 565تن بوده که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 18درصد کاهش یافته است. این کاهش در مقیاس ماهانه تشدید شده و طی مرداد امسال با افت 39درصدی مجموع فروش این صنعت به 5هزار و 298تن رسیده است. ارزیابی میزان عرضه و تقاضا در صنعت فرآورده نسوز نشان می‌دهد که همواره فزونی عرضه بر تقاضا در این صنعت برقرار بوده است. ظرفیت تولید نسوز در ایران 210هزار تن و مصرف کشور 120هزار تن است که این مازاد موجب رقابت شدید تولیدکنندگان می‌شود. این موضوع را می‌‌‌توان عامل اصلی در کاهش تقاضای محصولات تولیدی این صنعت و افت تناژ فروش آن عنوان کرد. همان‌طور که شرکت «کایزد» به‌لحاظ رشد مقادیر تولیدی عملکرد خوبی از خود به نمایش گذاشت، در رشد تناژ فروش نیز برترین شرکت در گروه فرآورده‌های نسوز بوده است. مجموع فروش شرکت نام‌برده طی پنج‌ماه نخست امسال 3هزار و 454تن بوده که این میزان فروش در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 27درصد افزایش را تجربه کرده است.

رتبه اولی «کفرا»

بررسی نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های تولیدکننده فرآورده نسوز نشان می‌دهد که طی پنج‌ماه نخست امسال، به‌طور متوسط 15درصد به نرخ فروش محصولات اصلی این صنعت در قیاس با مدت مشابه افزوده شده است. در این مقیاس، شرکت «کفرا» محصول اصلی خود یعنی آجرهای قلیایی را با 28درصد افزایش نسبت به پنج‌ماه نخست 1402 به فروش رسانده و بیشترین رشد نرخ فروش در این مقیاس مربوط به این شرکت بوده است. طی پنجمین ماه از سال‌جاری، میانگین افزایش نرخ فروش محصول اصلی این صنعت در قیاس با مرداد سال گذشته 7درصد بوده است. در مقیاس نقطه به نقطه شرکت «کفرا» با رشد 29درصدی آجرهای قلیایی خود نسبت به مرداد 1402 برترین عملکرد این صنعت را از آن خود کرده است. نرخ فروش محصول اصلی این صنعت در مردادماه 16درصد نسبت به متوسط سال‌جاری افزایش یافته است. شرکت «کتوکا» در این مقیاس با رشد 36درصدی نرخ فروش محصول جرم خود بهترین عملکرد را در این مقیاس از آن خود کرده است.

رکود درآمدی

بررسی مقادیر تولید و فروش فرآورده‌‌‌های نسوز نشان می‌دهد که در سال‌های گذشته، این صنعت همواره با نزول مقادیر تولید و فروش همراه بوده است. رکود تولید در این صنعت اثر خود را در درآمد فروش نیز نمایان کرده است. در مقیاس سالانه به‌طور متوسط هر سال 33درصد به درآمد این صنعت افزوده شده است. با این حال طی سال 1402 به‌‌‌دلیل نزول شدید در مقادیر تولید و فروش، درآمد این صنعت 3هزار و 275میلیارد تومان به ثبت رسید که در مقایسه با سال ماقبل تنها 5درصد افزایش داشت. این موضوع به‌‌‌معنای نزول 28درصدی شتاب رشد درآمدی این صنعت نسبت به میانگین سالانه است.

در بهار امسال رشد خوبی در فروش فرآورده‌‌‌های نسوز رقم خورده است. درآمد بهار نسوزها یک‌هزار و 21میلیارد تومان بوده که در مقایسه با بهار سال گذشته 46درصد رشد داشته است. با این حال رشد درآمدی بهار فرآورده‌‌‌های نسوز تداوم نداشته و طی ماه‌های تیر و مرداد دوباره کاهش فروش در این صنعت رقم خورده است. مجموع فروش پنج‌ماه نخست این صنعت یک‌هزار و 485میلیارد تومان بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد 21درصدی داشته است. در تیر و مرداد به‌‌‌ترتیب افت 17درصدی و 7درصدی در درآمد فروش این صنعت نسبت به مدت مشابه رقم خورده است. شرکت «کایزد» که سردمدار رشد مقادیر تولید و فروش صنعت فرآورده‌های نسوز بود، در رشد درآمدی نیز یکه‌تاز بوده است. درآمد پنج‌ماه امسال این شرکت 174میلیارد تومان بوده که در مقایسه با مدت مشابه 59درصد رشد داشته است.

بهبود سودآوری با وجود نزول متغیرها

سه متغیر حاشیه سود ناخالص، حاشیه سود عملیاتی و حاشیه سود خالص فرآورده‌‌‌های نسوز در بازه سالانه طی 13سال گذشته به‌‌‌ترتیب 28، 22 و 17درصد بوده است. روند حاشیه سود این صنعت افزایشی بوده و در سال 1402 متوسط حاشیه سود فرآورده‌‌‌های نسوز 28درصد به ثبت رسیده که در قیاس با متوسط سالانه 6درصد بهبود یافته است. در مقیاس فصلی نیز بهبود سودآوری در صنعت فرآورده‌های نسوز کاملا مشهود است. طی 17فصل گذشته، متوسط حاشیه سود این صنعت 23درصد بوده است. در بهار امسال متوسط حاشیه سود فرآورده‌‌‌های نسوز به 27درصد افزایش یافته که به‌‌‌معنای بهبود 4درصدی متغیرهای سودآوری صنعت مذکور است.

همان‌طور که بررسی شد، متغیرهایی تولید، فروش و درآمد فرآورده‌‌‌های نسوز در بازه‌‌‌های سالانه، فصلی و ماهانه با نزول همراه بوده است. با این حال حذف قیمت‌گذاری دستوری در این صنعت عاملی بوده تا با وجود نزول متغیرهای مالی، حاشیه سود در سطح بالا ماندگار شود. در میان شرکت‌های تولیدکننده محصولات نسوز، شرکت «کباده» که به‌لحاظ ارزش بازار و ابعاد، کوچک‌ترین شرکت تولیدکننده این صنعت است بیشترین میزان سودآوری را تجربه کرده است. متوسط حاشیه سودهای ناخالص، عملیاتی و خالص شرکت مذکور در سال 1402 و بهار امسال به‌‌‌ترتیب 65 و 63درصد بوده است.