فزونی عرضه بر تقاضای کاشیسازان
عرضه و تقاضای کاشیوسرامیک
ظرفیت تولید کاشی و سرامیک در ایران بیش از 750میلیون مترمربع است. با توجه به رکود بازار ساخت‌وساز و مازاد عرضه، تنها حدود 200میلیون مترمربع از این ظرفیت در داخل کشور مصرف و مابقی تولیدات به صورت محدود به عراق صادر می‌شود. به دلیل تحریم‌‌‌های موجود در سیستم‌های پرداخت و بی‌‌‌ثباتی اقتصادی، تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند کمتر از ظرفیت اسمی و سالانه حدود 500میلیون مترمربع از محصولات کاشی و سرامیک را تولید کنند. این درحالی است که ایران به‌واسطه دارا بودن معادن غنی خاک و سیلیس که ماده اولیه اصلی تولید کاشی به شمار می‌روند، مزیت اقتصادی را نسبت به همسایگان خود جهت تولید محصولاتی با بهای تمام‌شده کمتر در اختیار دارد. تولید عمده کاشی در ایران در شهرهای یزد، کرمان، مشهد، اصفهان، تهران و قزوین متمرکز است.
به دلیل رکود در اجرای پروژه‌‌‌های عمرانی و ساختمانی، صنعت کاشیوسرامیک با چالش‌‌‌های بسیاری روبه‌رو شده و میتوان گفت این صنعت در ایران به حالت اشباع رسیده است. بنابراین، شرکت‌های فعال در این حوزه باید برای توسعه و سرمایه‌گذاری به بازارهای خارجی روی آورند. ایران از لحاظ صادرات کاشی در رتبه پنجم جهان قرار دارد و به دلیل داشتن معادن غنی برای تامین مواد اولیه، به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان کاشیوسرامیک در جهان تبدیل شده است؛ به‌طوری که برخی از کشورهای منطقه نیز مواد اولیه موردنیاز برای تولید کاشیوسرامیک خود را از ایران وارد می‌کنند. با وجود چالش‌‌‌های موجود، صنعت کاشیوسرامیک ایران به دلیل ظرفیت بالای تولید و منابع غنی مواد اولیه، توانسته است جایگاه ویژه‌‌‌ای در بازارهای بین‌المللی به دست آورد. انتظار می‌رود با بهبود شرایط اقتصادی و افزایش رونق بازار ساخت‌وساز، تولید و صادرات این محصولات نیز افزایش یابد.
شرکت‌های تولیدکننده بورسی کاشی و سرامیک
شش‌شرکت بورسی تولیدکننده محصولات کاشیوسرامیک در بازار سرمایه حضور دارند. در بین این تولیدکنندگان، «کحافظ» با فروش بیش از 1.65همت، بزرگ‌ترین شرکت از منظر فروش ریالی در سال 1402 بوده و «کساوه» با فروش 1.6هزار میلیارد تومان (همت) در رتبه دوم و «کپارس» با فروش یک‌همتی در رتبه سوم قرار دارد. بالاترین سهم فروش صادراتی به «کساوه» با سهم 58درصدی و «کپارس» با سهم 46درصدی تعلق دارد. «کترام» و «کلوند» عمده محصولات خود را در بازار داخلی به فروش می‌رسانند و کمترین سهم صادراتی را در این صنعت به خود اختصاص داده‌‌‌اند. باید توجه کرد که «کساوه»، سهامدار راهبردی شرکت کاشی پارس (کپارس) است؛ در نتیجه سیاست فروش مشابه هر دو شرکت را میتوان به این مورد تعمیم داد. میانگین حاشیه سود ناخالص این صنعت در سال 1402، 33درصد گزارش شده است که بیشترین حاشیه سود ناخالص را «کحافظ» با 39درصد و کمترین حاشیه سود ناخالص را «کساوه» با 25درصد به خود اختصاص داده‌‌‌اند.
قیمت‌گذاری محصولات
صنعت کاشی و سرامیک خوشبختانه از دخالت‌های دولت در قیمت‌گذاری محصولات خود مصون است و نرخ فروش محصولات در این صنعت توسط هیات‌مدیره شرکت‌ها با هماهنگی انجمن صنفی تولیدکنندگان کاشی صورت می‌گیرد. این نرخ براساس شرایط بازار و میزان عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. قیمت‌گذاری محصولات صادراتی باید به گونه‌ای باشد که فعالان این صنعت از جمله عاملان توزیع به احتکار و آربیتراژ محصولات ترغیب نشوند.
بنابراین هیات‌مدیره همواره باید چنین مواردی را در قیمت‌گذاری درنظر بگیرد. محصولات کاشیوسرامیک با برندهای مختلفی توسط شرکت‌ها به بازار عرضه میشوند و کانال توزیع و فروش آنها عمدتا از طریق نمایندگان و عاملان پخش است. شرایط نامساعد اقتصاد داخلی و بین‌المللی، تولیدکنندگان را ناگزیر کرده است تا کیفیت محصولات خود را براساس تقاضای مصرف‌کنندگان تغییر دهند. در حالی که تکنولوژی تولید محصولات کاشیوسرامیک در کشور از وضعیت مناسبی برخوردار است، این شرایط باعث فشار بر تولیدکنندگان شده است. در حال حاضر، محصولات پرسلانی در ابعاد بزرگ بیشترین ارزش‌افزوده را برای تولیدکنندگان به همراه دارد.
گره فروش کاشی با تعداد پروانه‌های ساختمانی
میزان تقاضای کاشی تابع مستقیمی از ساخت‌وساز است؛ به‌طوری که با بررسی روند فروش یکی از تولیدکنندگان بورسی (کسعدی) و تعداد پروانه‌های ساختمانی شهری صادرشده طی سال‌های اخیر رابطه مستقیم و همبستگی بالای این دو متغیر را میتوان به‌وضوح مشاهده کرد. در شرایط فعلی که رکود در بازار مسکن وجود دارد، تولیدکنندگان استراتژی فروش خود را عمدتا به سمت صادرات محصولات خود سوق داده‌‌‌اند تا از افزایش نرخ ارز منتفع و از مزیت بهای تمام‌شده ریالی و فروش دلاری بهره‌‌‌مند شوند. با این حال، در صورت بازگشت رونق به بازار ساخت‌وساز، میتوان انتظار افزایش تولید و تغییر مجدد استراتژی فروش به سمت بازار داخلی را با حفظ مشتریان خارجی داشت.
چشم‌انداز تولیدکنندگان کاشی
به‌واسطه وجود مازاد عرضه در کشور و سرمایه‌بر بودن طرح‌های توسعه‌‌‌ای، در حال حاضر تولیدکنندگان رغبتی به افزایش ظرفیت تولید خود ندارند. بنابراین برای سال 1403 انتظار نمی‌رود که افزایش مقداری قابل‌توجهی در تولیدات رقم بخورد. همچنین پیش‌بینی می‌شود برای سال 1403 نرخ فروش محصولات کاشیوسرامیک به طور میانگین 30درصد افزایش داشته باشد. با نگاهی به گزارش‌های فصل بهار 1403 در این صنعت، مشاهده می‌شود که نمادهای «کحافظ» و «کلوند» به ترتیب با رشد 34درصدی و 33درصدی در میزان فروش ریالی نسبت به دوره مشابه قبلی که عمدتا ناشی از افزایش نرخ فروش بوده است چشم‌انداز مثبت از این صنعت را نمایان می‌کنند. هرچند با مفروضات درنظر گرفته‌شده؛ در شرایط فعلی «کحافظ» ارزنده‌ترین نماد در این گروه با نسبت قیمت به درآمد 3.95واحدی است و پس از آن نمادهای «کساوه» و «کپارس» در رتبه‌های بعدی قرار می‌‌‌گیرند.
