راز رکود بهارانه بورس

Untitled-1 copy

Untitled-2 copy

علی قاسمی : صنایع بورسی برخلاف آنچه انتظار می‌‌‌رفت، بهار پررونقی را پشت سر نگذاشتند؛ به طوری که مجموع سود خالص صنایع بازار سهام (شامل 382نماد) در اولین فصل از سال، با کاهش 7درصدی نسبت به بهار سال قبل، به 149همت رسید. این درحالی است که کل سود سال قبل، 642همت گزارش شده است. همچنین شرکت‌های بورسی نسبت به زمستان سال قبل افت 24درصدی سودآوری را تجربه کرده‌‌‌اند. صنایع فعال در بازار سرمایه، در مدت مذکور به لحاظ ارزی، سود 3.4میلیارد دلاری را برای بورس حاصل کردند که نسبت به بهار سال قبل، 15درصد کاهش یافته است. حاشیه سود شرکت‌های بورسی نیز از 16درصد در زمستان گذشته به 13درصد در بهار سال‌جاری رسیده است. یکی از دلایل اصلی وضعیت فاجعه‌‌‌بار گزارش‌‌‌ها، عدم‌رشد دلار نیما مطابق با دلار آزاد و هزینه‌‌‌های تورمی شرکت‌هاست. در بهار سال‌جاری نرخ نیما به طور میانگین 41هزار و 500تومان بوده؛ این درحالی است که با نرخ 37هزار تومانی بهار سال قبل، اختلاف 9درصدی داشته است. علاوه بر این، اختلاف نرخ صادراتی و داخلی برخی از صنایع بزرگ به دلیل سرکوب نرخ دلار نیمایی، ضربه‌‌‌ای بر پیکره بازار سهام وارد آورده است.

ضربه خوردن صنایع بزرگ از رانت نیمایی

صنایع بزرگ بورسی، در روزهایی که دلار نیما و آزاد اختلاف نسبتا بالایی به لحاظ قیمت دارند، کارنامه ضعیفی را از خود ارائه دادند. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد، درحالی میانگین دلار نیما، در بهار سال‌جاری از 41هزار تومان عبور کرده که دلار بازار آزاد طی این مدت، به‌طور متوسط، 61هزار تومان مورد دادوستد قرار گرفته است. علاوه بر این، دلار 41هزار تومانی سامانه نیما، با نرخ 37هزار تومانی بهار سال قبل تنها اختلاف 9درصدی دارد. این درحالی است که هزینه شرکت‌ها حداقل به اندازه تورم یعنی حدود 30درصد افزایش یافته است. البته در برخی از صنایع، هزینه‌‌‌های سرسام‌‌‌آور حمل‌ونقل و انرژی و رشد فراتورمی آن، باعث کاهش شدید سودآوری شده است. صنعت فولاد، به‌عنوان صنعتی تاثیرگذار بر روند بازار سرمایه، هرچند گزارش درآمدی خوبی را از خود ارائه داد، اما گزارش سودآوری این صنعت اصلا جذاب نیست. این درحالی است که فولادی‌‌‌ها به دلیل فروش قابل‌توجه در بورس‌کالا با نرخ‌های معاملاتی بالا، بخش بزرگی از دادوستدهای خود را با دلار حوالی 50هزار تومان انجام دادند.

این صنعت در بهار سال‌جاری حدود 40همت سود ساخته که نسبت به بهار سال قبل، افت 16درصدی را تجربه کرده است. حاشیه سود این صنعت نیز از 31‌درصد بهار سال قبل به 26درصد در اولین فصل از سال 1403رسیده است. ریسک‌‌‌های متعدد این صنعت سبب شده است تا همچنان نسبت قیمت به سود کل آن پایین‌‌‌تر از میانه تاریخی آن باشد. تنها «فسپا» و «فلوله» موفق شدند درآمد خود را نسبت به بهار سال قبل افزایش دهند. این درحالی است که درآمد ارزی این صنعت نیز نسبت به بهار سال گذشته، کاهش 23درصدی داشته است. در بورس‌کالا به‌رغم رونق فروش شمش فولاد، نرخ آهن اسفنجی در بهار کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرده است. صنعت فلزات گرانبهای غیر‌آهن، با محرک قیمت‌های جهانی موفق شده است P/E خود را بالاتر از میانه تاریخی خود نگه دارد. این صنعت با درآمد نزدیک به 18همتی خود تنها 3درصد از بهار سال قبل افزایش فروش را تجربه کرده است.

این درحالی است که حاشیه سود این صنعت از 54درصد به 43درصد رسیده است. در بورس‌کالا نیز شمش آلومینیوم در بهار سال‌جاری حدود 138میلیون تومان معامله شد که رکورد جدیدی را به ثبت رسانده است. برخلاف آلومینیوم، ارزش معاملات شمش روی در بهار افت قابل‌توجهی را در تالار نقره‌‌‌ای تجربه کرد، به طوری که با وجود رشد نرخ شمش روی و عبور آن از 139میلیون تومان، حال روی‌سازان خوب نیست. نرخ کاتد مس نیز از 500میلیون تومان طی بهار سال‌جاری عبور کرد و ارزش معاملات کاتد در بورس‌کالا رکوردزنی کرد. پتروشیمی‌‌‌های بورسی به دلیل رشد قیمت دلار نیما، رشد قیمت جهانی محصولات و بالا ماندن قیمت نفت، محصولات خود را با قیمت بالا به فروش رساندند. اما این صنعت نیز به دلیل رشد فراتورمی هزینه‌‌‌ها، درآمد خود را با کاهش 3درصدی نسبت به بهار سال قبل به 28همت رسانده است. با این حال، حاشیه سود این صنعت با افت 3واحد درصدی از 25درصد به 22درصد رسیده است.

خوشبختانه اصلاح قیمت خوراک برخی از نمادهای پتروشیمی به کمک بهبود اوضاع این صنعت آمده است. خبرهایی در خصوص تعدیل نرخ گاز طبیعی پتروشیمی‌‌‌ها و احتمال افزایش سود این شرکت‌ها نیز می‌‌‌تواند محرک بازار سرمایه باشد. به‌خصوص آنکه متانولی‌‌‌ها از این موضوع بسیار بیشتر از سایر صنایع منتفع خواهند شد. صنعت خودرو خوشبختانه موفق شده است، برخلاف صنایع دیگر، حاشیه سود خود را از منفی 9درصد به منفی 7درصد برساند. با این حال، خودرویی‌‌‌ها عملکردی ضعیف‌‌‌تر از زمستان را در کارنامه خود دارند. این صنعت زیان 7همتی را در بهار سال‌جاری به ثبت رسانده است. برخلاف دو خودرو‌ساز بزرگ، «خزامیا» یکی از بهترین گزارش‌‌‌های این صنعت را منتشر کرده است.

کانی‌‌‌های فلزی، صنعت بالادست فولادی‌‌‌ها در بهار، 12همت سودسازی داشتند. متاسفانه برخلاف ثبات درآمدی این صنعت و رشد نرخ فروش بهار در بورس‌کالا، سودها چندان جذاب نیست؛ به طوری که این صنعت پرهزینه، حاشیه سود خود را از 35درصد بهار سال قبل به 28درصد در بهار سال‌جاری رسانده است. این درحالی است که حاشیه سود زمستان 44درصد بوده است. در این میان تنها «کنور» گزارش خوبی را ارائه داده است. صنعت اوره، با محرک قیمت‌های جهانی و نرخ مناسب گاز طبیعی خوراک روزهای خوبی را تجربه می‌کند؛ به‌طوری که به‌رغم کاهش شدید درآمدها در زمستان، فروش این صنعت در بهار با رشد 73درصدی نسبت به زمستان، کمبودهای فصل قبل را تا حدودی جبران کرد. با این حال، هنوز سطح سودسازی صنعت با بهار سال قبل، برابر است. نرخ خوراک این صنعت با نرخ 5هزار تومان محاسبه شده است. اگر دولت در نرخ خوراک این صنعت دست‌درازی نکند، احتمالا با دلار نیمای فعلی که تفاوت چندانی با نرخ بهار سال قبل ندارد، سود‌سازی مشابه سال قبل در انتظار صنعت است، اما با رشد قیمت جهانی اوره و تعدیل دلار نیما در تابستان، احتمال ایجاد سود شگفت‌آور در این صنعت بعید به نظر نمی‌‌‌رسد.

صنعت فرآورده‌‌‌های نفتی، در بهار سال‌جاری رشد 14همتی داشت. این میزان نسبت به بهار سال قبل، کاهش 50درصدی داشته است. یکی دیگر از شرکت‌هایی که بدترین گزارش‌‌‌ها را به بازار ارائه داده‌اند، پالایشی‌‌‌ها هستند. صنعت پالایشی به دلیل مشکلات عملیاتی که دولت برای آن ایجاد کرده است، همچنان با ریسک‌‌‌هایی همراه است. رشد شدید هزینه‌‌‌های عملیاتی و عدم‌تناسب آن با رشد فروش، عامل اصلی این وضعیت است. عدم‌شناسایی سود تسعیر ارز در سال قبل نیز یکی از عوامل مهم کاهش درآمدهای عملیاتی در صنعت پالایشی است. همه این موارد در حالی است که در بازارهای جهانی کرک‌اسپرد پالایشی‌‌‌ها نسبت به بهار سال قبل تغییر قابل ملاحظه‌‌‌ای را نشان نمی‌‌‌دهد. صنعت سیمان، در بهار سال‌جاری 4.7همت سود ساخت و موفق شد درآمد خود را با رشد 23درصدی نسبت به زمستان سال قبل، جبران کند. اما همچنان از بهار سال قبل 6درصد عقب‌‌‌تر است. حاشیه سود این صنعت نسبت به بهار سال قبل تغییر محسوسی نداشته؛ اما متاسفانه کاهش تولید سیمان توسط شرکت‌ها عامل ایجاد مشکلات فوق شده است.

Untitled-3 copy

تایرسازان در کانون توجه ریالی‌‌‌ها

در میان صنایع کوچک نیز شرایط مشابه صنایع کامودیتی‌‌‌محور و دلاری است؛ چرا که این صنایع نیز به خاطر عدم‌رشد قیمت دلار نیما، موفق به دریافت افزایش نرخ فروش نشدند. برخی از صنایع نظیر محصولات کشاورزی و زراعی، به دلیل تثبیت نرخ ارز ترجیحی، حال و روز خوبی را تجربه نمی‌‌‌کنند. برخی از صنایع مانند شوینده‌‌‌سازها، وسایل‌خانگی و دارو که برخی از مواد اولیه خود را از طریق واردات تامین می‌کنند، مشکلات تامین ارز و نقدینگی دارند و رشد شدید هزینه‌‌‌های مالی و عمومی در این صنایع، انگیزه را برای نوسان‌گیری در نمادهای کوچک گرفته است. در این میان، تنها قند و شکری‌‌‌ها با افزایش حاشیه سود همراه بودند. لاستیک‌‌‌سازها نیز با رشد حیرت‌‌‌انگیز درآمد خود طی بهار سال‌جاری در میان صنایع بورسی شگفتی‌ساز شدند. صنعت دارو با سود 3.5همتی در میان صنایع ریالی، موفق شده است سود خالص خود را نسبت به زمستان قبل، 33درصد افزایش دهد و حاشیه سود این صنعت از 16درصد به 11درصد در بهار سال‌جاری رسیده است.

مشکل تامین ارز و نقدینگی در این صنعت هزینه‌‌‌های مالی را بیشتر از رشد فروش افزایش داده است. اهرم مالی این صنعت موجب شده است تا علاوه بر کاهش حاشیه سود ناخالص، سود عملیاتی دارویی‌‌‌ها نیز با کاهش همراه شود. ثبات ارز ترجیحی هنوز گریبانگیر صنعت محصولات کشاورزی است. دولت سیزدهم بارها درصدد حذف ارز 28هزار و 500تومانی برای این صنایع بود؛ اما همچنان مشکل عدم‌افزایش نرخ محصولات و هزینه‌‌‌های سرسام‌آور تورمی در این صنعت، حاشیه سود خالص زراعی‌‌‌ها را از 18درصد در زمستان سال قبل به 13درصد رسانده است. ریسک‌‌‌های یادشده، درخصوص صنعت لوازم‌خانگی نیز صدق می‌کند. رشد هزینه‌‌‌های مالی و عدم‌دریافت افزایش نرخ محصولات به دلیل ثبات دلار نیما موجب شده است تا سود صنعت لوازم‌خانگی با کاهش 72درصدی نسبت به زمستان و افت 40درصدی نسبت به بهار سال قبل، به 296میلیارد تومان برسد.

صنعت لاستیک و پلاستیک که تایرسازها را نیز شامل می‌شود، در بهار سال‌جاری بیش از همه صنایع موفق شد مجوز افزایش نرخ را دریافت کند. ضمن آنکه موجودی خوب مواد اولیه در برخی از شرکت‌های تایرساز و ثبات دلار نیما برای ورود مواد اولیه صنعت، سبب شده است تا خاصیت اهرمی عملیاتی در این صنعت، سودسازی آن را بهبود بخشد. سود این صنعت با رشد 79درصدی نسبت به بهار سال قبل، به 1.4همت رسیده است. این درحالی است که حاشیه سود تایرسازان برخلاف دیگر صنایع، از 12درصد به 15درصد در بهار سال‌جاری رسیده است. با وجود کاهش کیفیت سود نسبت به زمستان، اما بازدهی این صنعت نشان می‌دهد که اتفاقات خوبی برای صنعت افتاده است. صنعت شوینده، به‌عنوان یکی از صنایعی که عمده مواد اولیه خود را وارد می‌کند، با مشکلات تامین ارز دست و پنجه نرم می‌کند و اکنون به دلیل رشد شدید هزینه‌‌‌های مالی، با افت سودآوری همراه شده است و به‌جز پدیده شیمی قرن، حال سایر نمادها چندان خوب نیست.

سود این صنعت با افت 79درصدی نسبت به بهار سال قبل و کاهش 11درصدی نسبت به بهار گذشته، به 779میلیارد تومان رسیده است. خبر احتمال آزادسازی قیمت خودرو آن‌‌‌قدر پرحاشیه بود که تصویر آن بر صورت‌های مالی قطعه‌‌‌سازان ننشست؛ به‌طوری که همچنان این صنعت به دلیل مشکلات صنعت پایین‌دست خود، با ریسک‌‌‌هایی همراه است. سود خالص این صنعت نسبت به بهار سال قبل افت 33درصدی را تجربه کرد و به زیر 500میلیارد تومان رسید. خوشبختانه در میان این صنعت، نمادهایی با P/E پایین، سودهای خوبی ساختند. «خپویش»، «خلنت»، «ختراک»، «ختور»، «خزر»، «خفنر»، «خشرق»، «خکار» و «خموتور»، بهترین نمادهای این صنعت هستند. صنعت کاشی و سرامیک نیز سود 318میلیارد تومانی خود را با افت 22درصدی نسبت به بهار سال قبل، شناسایی کرده است. با وجود مشکلات عدیده این صنعت، از جمله عدم‌تحقق وعده‌‌‌های دولت برای ساخت مسکن، حاشیه سود کاشی‌‌‌سازها ثبات بالایی نسبت به سایر صنایع دارد. البته همچنان مشکلات نقدینگی و رشد هزینه‌‌‌های مالی این صنعت را در معرض کم‌‌‌توجهی سهامداران قرار داده است.

کانی‌‌‌های غیرفلزی چشم خوردند. صنعتی که تا سال قبل با رشد چشمگیر سودآوری مواجه شده بود، امسال با افت شدید سودسازی تنها 126میلیارد تومان سود ساخته است. سقوط شدید حاشیه سود این صنعت از 34درصد به 10درصد نیز قابل‌توجه بوده است. کاهش قابل‌توجه تولید به دلیل رکود حاکم بر این صنعت و رشد سرسام‌آور هزینه‌‌‌ها موجبات این وضعیت اسفناک را پدید آورده است.

Untitled-4 copy