عملکرد مالی نسوزها طی سال‌جاری ارزیابی شد
دو آفت گریبانگیر فرآورده‌‌‌های نسوز
بر این اساس طی سال 1401 درآمد فروش نسوزها تنها 22درصد افزایش یافت که نسبت به میانگین 12ساله کاهش 9درصدی را تجربه کرد. در هفت‌ماه امسال نیز مجموع فروش این صنعت یک‌هزار و 839میلیارد تومان به ثبت رسیده که نسبت به مدت مشابه تنها 5درصد افزایش یافته است. عامل کلیدی در کاهش تولید، فروش و درآمد این صنعت، فزونی عرضه بر تقاضای محصولات نسوز و ماده‌‌‌اولیه است. ظرفیت تولید نسوز در ایران 210هزار تن و مصرف کشور 120هزار تن است که این مازاد موجب رقابت شدید تولیدکنندگان می‌شود. همچنین بخش عمده‌‌‌ای از ماده‌‌‌اولیه این صنعت از طریق واردات تامین می‌شود که این امر سبب می‌شود با رشد نرخ ارز به‌‌‌دلیل وجود مازاد عرضه، شرکت‌ها نتوانند نرخ فروش خود را همگام با افزایش هزینه رشد دهند و درنتیجه سودآوری آنها کاهش می‌‌‌یابد. با این حال چشم‌‌‌انداز صنعت نسوز با توجه به رشد تولید صنایع فولاد و سیمان، به‌‌‌عنوان مهم‌ترین صنایع مصرفی مواد نسوز مثبت است و می‌‌‌توان انتظار داشت که در دوره‌‌‌های آتی وضعیت مطلوبی را تجربه کنند.
سهم 65 درصدی چین در تولید نسوز
مواد نسوز یا دیرگداز، موادی هستند که در برابر گرما مقاومند و پوشش کوزه‌‌‌های دمای بالا و رآکتورها و سایر واحدهای پردازشی را تشکیل می‌دهند. ماده نسوز ماده سرامیکی غیرفلزی است که دیرگدازی بالای 1500درجه سانتی‌‌‌گراد دارد و در برابر اثرات تخریبی از نظر فیزیکی و شیمیایی پایدار است. مواد دیرگداز بخش مهمی از زنجیره تامین صنایع فولاد، سیمان، نفت، گاز و پتروشیمی هستند. فرآورده‌‌‌های نسوز عمدتا در دو نوع شکلدار و بی‌‌‌شکل عرضه می‌‌‌شوند. محصولات شکلدار خود در دو دسته آجر حرارت‌دیده و حرارت‌ندیده طبقه‌‌‌بندی می‌‌‌شوند. اندازه بازار جهانی مواد نسوز در سال 2021 معادل 22.3میلیارد دلار آمریکا بود که در سال 2022 به 25.5میلیارد دلار آمریکا رسید. چین بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد نسوز در جهان است که بیش از 65درصد تولید جهانی این محصول را به خود اختصاص داده است. کشورهای هند و ژاپن هم در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند و به‌‌‌ترتیب 10 و 5درصد از تولید جهانی را تشکیل داده‌اند.
زیرشاخه 8 هزار میلیاردی کانی غیرفلزی
شرکت‌های تولیدکننده محصولات نسوز زیرشاخه‌‌‌ای از صنعت کانی‌‌‌غیرفلزی در بازار سهام دسته‌بندی شده‌‌‌اند. شرکت‌های نسوز بورسی شامل شش‌شرکت با مجموع ارزش بازار 8هزار میلیارد تومان هستند که بالاترین ارزش بازار به شرکت «کتوکا» با 2هزار و 200میلیارد تومان تعلق دارد. متوسط نسبت قیمت به سود هر سهم این صنعت 17واحد است که با در نظر گرفتن نسبت قیمت به سود 7واحدی کلیت بازار سهام، سهم‌‌‌های نسوز را می‌‌‌توان جزو شرکت‌های رشدی بازار در نظر گرفت. در حال حاضر کمترین نسبت قیمت به سود مربوط به شرکت «کباده» با 11واحد است که این امر سبب گسترش استقبال سرمایه‌گذاران از شرکت یادشده خواهد شد.
عوامل موثر بر تقاضای محصولات نسوز
اولین عامل کلیدی در رشد تقاضای محصولات نسوز، افزایش تقاضا از سوی صنایع فولاد، سیمان و شیشه است. تقاضا برای مواد نسوز ارتباط مستقیمی با رشد صنایعی مانند فولاد، سیمان و شیشه دارد که به فرآوری در دمای بالا نیاز دارند. گسترش صنعت ساختمان که مصرف‌کننده اصلی مواد نسوز است از عوامل دیگر رشد تقاضا برای محصولات صنعت نسوز است. در آخر توسعه فرآیندها و مواد جدید تولید، کیفیت و دوام مواد نسوز را بهبود می‌‌‌بخشد و در نتیجه تقاضا را افزایش می‌دهد.
سه چالش محصولات نسوز در ایران
بسیاری از مواد نسوز حاوی عناصر خطرناکی مانند آزبست و کروم هستند که خطرات قابل‌توجهی برای سلامتی و محیط‌زیست دارند؛ در نتیجه این صنعت با نظارت فزاینده‌‌‌ای مواجه است. از آنجا که صنعت دیرگداز به‌شدت به مواداولیه مانند آلومینا، سیلیکون و منیزیم وابسته است و بخش عمده‌‌‌ای از مواداولیه این صنعت از طریق واردات تامین می‌شود، در نتیجه قیمت این مواداولیه بر اثر تغییر نرخ ارز در معرض نوسانات قابل‌توجهی است. سومین چالشی که می‌‌‌توان تحت عنوان یک ریسک برای صنعت نسوز در نظر گرفت، رقابت با مواد جایگزین است. توسعه مواد جایگزین، مانند سرامیک‌‌‌های پیشرفته و کامپوزیت‌‌‌ها، ممکن است تهدیدی برای صنعت دیرگداز باشد.
ماده‌‌‌اولیه؛ عامل کاهش مقدار تولید و فروش
روند تولیدات محصولات نسوز از سال 90 با توجه به وجود معضل وارداتی بودن ماده‌‌‌اولیه و در نتیجه مشکلات کمبود آن همواره کاهشی بوده است. بر این اساس هر سال مجموع تولیدات این صنعت با افت 3درصدی همراه بوده است. بیشترین میزان کاهش تولید در این صنعت طی 12ماه سال 1401 به وقوع پیوسته که مجموع تولیدات محصولات نسوز با افت 45درصدی نسبت به سال قبل از آن همراه بوده است. این کاهش تولید در بازه ماهانه نیز مشاهده می‌شود. مجموع تولیدات محصولات نسوز در هفت‌ماه سال‌جاری 75هزار تن به ثبت رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل کاهش 3درصدی را تجربه کردهاند.
در این مقیاس شرکت «کتوکا» با ثبت تولید یک‌هزار و 300تن نسبت به هفت‌ماه سال قبل افزایش 22درصدی و بیشترین میزان افزایش تولید را در بین هم‌‌‌گروهی‌‌‌های خود به ثبت رسانده است. در مقیاس نقطه به نقطه طی هفتمین‌ماه از سال‌جاری، مجموع تولیدات فرآورده‌‌‌های نسوز 9هزار و 451تن به ثبت رسیده که در قیاس با مهرماه سال گذشته افت 40درصدی را تجربه کرده است. بررسی مقادیر فروش صورت‌های مالی صنعت محصولات نسوز نشان می‌دهد که به‌طور متوسط در 12سال اخیر این صنعت افت 4درصدی فروش را تجربه کرده و این افت در سه‌سال اخیر پیوسته تداوم داشته است. در هفت‌ماه امسال و مهرماه مجموع مقدار فروش محصولات نسوز به‌‌‌ترتیب با کاهش یک‌درصدی و 12درصدی همراه بوده است. در خصوص مقدار فروش نیز شرکت «کتوکا» همچون معیار تولید، با ثبت مقدار فروش 884تن در هفت‌ماه، رکورد رشد مقداری فروش را از آن خود کرده است.
فزونی عرضه بر تقاضا
ظرفیت تولید صنعت نسوز در کشور حدود 210هزار تن در سال است و این در حالی است که مصرف نسوز در کشور در بهترین حالت 120هزار تن در سال است. مازاد عرضه در این صنعت باعث کاهش قیمت‌ها و رقابت شدید شرکت‌ها شده است، به‌‌‌نحوی که اکثر شرکت‌های این صنعت، کاهش حاشیه سود را در سال گذشته تجربه کردند. طی هفت‌ماه امسال متوسط رشد نرخ فروش محصول اصلی صنعت نسوز که بیشترین سهم از درآمد فروش آن را تشکیل می‌دهد نسبت به مدت مشابه سال قبل 34درصد بوده است. نرخ فروش هفت‌ماهه نسبت به میانگین 1401 افزایش 26درصدی را تجربه کرده است.
در بازه هفت‌ماه، شرکت «کتوکا» بیشترین رشد نرخ فروش محصول اصلی را تجربه کرده است. بر این اساس شرکت یادشده طی هفت‌ماه نسبت به مدت مشابه و میانگین سال گذشته به‌‌‌ترتیب افزایش 55 و 44درصدی را به ثبت رسانده است. بررسی نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های نسوز بورسی نشان می‌دهد که این شرکت‌ها در هفتمین ماه سال‌جاری نسبت به میانگین 1401 رشد 28درصدی را تجربه کردهاند. طی مهرماه امسال نرخ فروش محصول اصلی صنعت نسوز نسبت به میانگین سال‌جاری کاهش یک‌درصدی را تجربه کرده است. در صورت توسعه و پیشرفت صنایع فولادساز و افزایش ظرفیت شدید در فولادسازی‌‌‌ها می‌‌‌توان انتظار متعادل شدن عرضه‌و‌‌‌تقاضا در صنعت نسوز و در نتیجه رشد نرخ فروش این صنعت را داشت.
افت شتاب رشد درآمدی نسوزها
در بازه 12سال گذشته، متوسط افزایش سالانه درآمد فروش صنعت محصولات نسوز 32درصد بوده است. بیشترین جهش درآمدی در این صنعت طی سال 98 رقم خورده که مجموع فروش آنها 69درصد رشد داشته است. با این حال روند افزایشی درآمد این صنعت با توجه به افت متداوم سه‌ساله مقدار فروش و کاهش تولیدات به دنبال کمبود ماده‌‌‌اولیه، با کاهش همراه شده است، به‌طوری که در سال 1401 درآمد این صنعت تنها 22درصد رشد را به ثبت رسانده است. افت رشد درآمد سالانه در هفت‌ماه امسال نیز مشاهده می‌شود. بر این اساس مجموع فروش هفت‌ماه صنعت نسوز یک‌هزار و 839میلیارد تومان به‌‌‌ثبت رسیده که در مقایسه با مدت مشابه قبل تنها 5درصد افزایش یافته است. علت اصلی این موضوع به افت متداوم مقدار تولید و فروش در هفت‌ماه امسال بازمی‌گردد. شرکت «کایزد» طی سال‌جاری با ثبت مجموع فروش 162میلیارد تومان و رشد 55درصد بیشترین میزان افزایش درآمد فروش را در بین هم‌‌‌گروهی‌‌‌های خود تجربه کرده است. در هفتمین ماه سال‌جاری «کفرا» با ثبت درآمد 123میلیاردی و به ثبت رساندن رشد 54درصدی رکورد بیشترین میزان فروش در بازه ماهانه را از آن خود کرده است.
«کباده» سردمدار سودآوری سالانه و فصلی
روند سودآوری صنعت نسوز طی 12سال اخیر نشان می‌دهد که متوسط سه متغیر اصلی تعیین سود یعنی حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص به میزان 21درصد به ثبت رسیده است. اوج سودآوری در این صنعت طی سال 97 به وقوع پیوسته که میانگین سه حاشیه سود نسوزها 28درصد بوده است. با وجود این، از سال 97 سودآوری صنعت نسوز با کاهش همراه شد که عمده‌‌‌ترین عامل آن فزونی عرضه بر تقاضای داخلی و در نتیجه رقابت شدید در بین تولیدکنندگان بود که به افت حاشیه سود آنها منجر شد. طی سال 1401 حاشیه سودهای ناخالص، عملیاتی و خالص به‌‌‌ترتیب 26، 19 و 16درصد به‌‌‌ثبت رسید که متوسط این سه متغیر در مقایسه با میانگین 12ساله افت یک‌درصد و نسبت به اوج 97 افت 8درصدی را تجربه کرده است.
در بازه فصلی طی بهار و تابستان امسال، سودآوری صنعت نسوز بهبود یافته و متوسط سه‌حاشیه سود این صنعت 25درصد به ثبت رسیده است. این عدد در مقایسه با میانگین 13فصل اخیر با رشد 3درصدی همراه بوده است. با توجه به افت مقدار تولید و فروش این صنعت طی سال‌جاری، می‌‌‌توان عامل اصلی رشد سودآوری صنعت نسوز طی سال جاری را افزایش نرخ فروش محصول اصلی آنها دانست. از میان شش‌شرکت فعال تولیدکننده نسوز ایران، «کباده» طی دوره‌‌‌های اخیر بیشترین میزان سودآوری را از آن خود کرده است. بر این اساس متوسط سه حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص شرکت «کباده» طی سال 1401 و تابستان امسال به‌‌‌ترتیب 48 و 44درصد به‌‌‌ثبت رسیده است.
