«دنیای‌اقتصاد» از حال و روز یک شرکت قطعه‌ساز می‌گوید
مسیر پیش روی «چرخشگر»
معرفی شرکت
براساس آمار‌های منتشرشده، شرکت چرخشگر در تاریخ 18دی‌ماه 1379 معادل 78درصد از سهام خود را از طریق سازمان بورس اوراق بهادار تهران به شرکت ایران‌خودرو دیزل واگذار کرد و در حال حاضر جزو واحد‌های تجاری فرعی این شرکت است. در این میان، ظرفیت شرکت مزبور بیش از 221هزار دستگاه بوده که جزئیات آن عبارتند از گیربکس با 47هزار دستگاه و انواع جعبه‌فرمان با 173هزار دستگاه. طبق اساسنامه، موضوع فعالیت شرکت چرخشگر، تولید، ساخت و واردات سیستم موتور و محرکه خودرو‌ها از جمله موتور، گیربکس، دیفرانسیل، اکسل، جعبه‌فرمان و ملحقات مربوط به واردات ماشین‌آلات و ابزارآلات و مواد اولیه و تجهیزات و قطعات یدکی و فروش و صادرات محصولات صنعتی از هر نوع و انجام تمام عملیات لازم و مفید برای حصول به اهداف فوق است. باید این موضوع را در نظر داشت که صنعت خودرو همواره یکی از صنایع مهم اقتصاد و صنعت کشور بوده است.
محصولات شرکت
بررسی‌ها نشان می‌دهد که محصولات اصلی شرکت چرخشگر در 6ماه سال مالی 1401 شامل گیربکس‌های سنگین، گیربکس‌های نیمه‌سنگین و جعبه‌فرمان‌های سنگین است. «خچرخش» فروش صادراتی ندارد و تمامی محصولات خود را در بازار داخل به فروش می‌رساند. با بررسی مواد مصرفی شرکت درمی‌یابیم که چهارنوع ماده اصلی ازجمله قطعات منفصله گیربکس‌ها، قطعات منفصله جعبه‌فرمان، گیربکس‌هایcbu و قطعات خام آماده تولید مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این میان، تامین‌کنندگان عمده مواد مصرفی شرکت عبارتند از شرکت ZF آلمان، شرکت فولاد آلیاژی، شرکت ایران‌خودرو دیزل، شرکت آمل تکنیک و شرکت آهنگری تراکتور. همچنین تنها تامین‌کننده خارجی شرکت مذکور یعنی ZF آلمان یکی از مالکان اصلی «خچرخش» است. این مهم نشان می‌دهد که به دلیل تنوع در تامین‌کنندگان و عمدتا داخلی بودن آنها، ریسک عدم‌تامین مواد اولیه در «خچرخش» که حدود 76درصد بهای تمام‌شده را تشکیل می‌دهد، بسیار پایین است. بررسی آمار تولید، فروش و سودآوری «خچرخش» می‌تواند نقشه‌ای از عملکرد آن در گذشته به تحلیلگران ارائه دهد. بر این اساس در بخش تولیدات بررسی آمار‌ها نشان می‌دهد که در سه‌سال گذشته به‌طور میانگین 23درصد به میزان تولیدات افزوده شده است. این در حالی است که در 6ماه 1401 «خچرخش» توانسته است نسبت به دوره مشابه سال قبل 29درصد به تولیدات خود بیفزاید. همه این موارد حاکی از آن است که شرکت مذکور رشد حقیقی داشته و افزایش سودآوری آن صرفا به دلیل تورم و رشد نرخ نبوده است. یکی دیگر از آمار‌های مهم شرکت چرخشگر مبلغ فروش است. بررسی‌ها حاکی از آن است که «خچرخش» در سه‌سال گذشته رشد خوبی را در مبلغ فروش خود به ثبت رسانده، به طوری که میانگین 77درصد به این مبلغ افزوده شده است. بر همین اساس در 6ماه 1401 شرکت مذکور موفق شده است نسبت به دوره مشابه سال قبل 106درصد به مبلغ فروش خود بیفزاید که این امر در واقع رشد درآمدی بسیار خوبی را برای این قطعه‌ساز نشان می‌دهد. آخرین موردی که باید در «خچرخش» به بررسی آن بپردازیم، روند حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص است. بر همین اساس در چهارسال گذشته میانگین حاشیه سود‌های شرکت مذکور به‌ترتیب برابر با 12درصد، 9درصد و 2درصد بوده است. این در حالی است که در دوره 6ماهه 1401 حاشیه سودها به 17درصد، 11درصد و 3درصد رسیده و این موضوع حاکی از آن است که شرکت به‌خوبی توانسته است با کنترل هزینه‌ها، حاشیه سود‌های ناخالص و عملیاتی خود را افزایش دهد. اما روند چهارساله نشان می‌دهد که حاشیه سود خالص همواره ثابت بوده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که علت این امر هزینه‌های بالای تامین مالی شرکت است، بنابراین می‌توان گفت که در زمینه تامین نقدینگی، شرکت مذکور با چالش مواجه است. «خچرخش» برای افزایش سود خالص خود می‌تواند تمهیدات لازم را در نظر بگیرد.
نسبت سهامداران شرکت
سهامداران عمده شرکت چرخشگر عبارتند از شرکت ایران‌خودرو دیزل، شرکت ZF آلمان، شرکت سرمایه‌گذاری سلیم و شرکت سهامی بیمه ایران که هریک به‌ترتیب 49درصد، 7/ 16درصد، 13درصد و 6/ 4درصد از مالکیت شرکت را در اختیار دارند.
تحلیل سود سال آینده
اگر بخواهیم سهم سود سال 1401 «خچرخش» را تخمین بزنیم، ابتدا باید مفروضات و متغیر‌های موثر بر سودآوری شرکت را مشخص کنیم. مهم‌ترین متغیر اثرگذار بر سودآوری این شرکت نرخ محصولات تولیدی شرکت است. محصولات اصلی «خچرخش» که بیشترین درآمد شرکت را شامل می‌شوند، عبارتند از گیربکس‌های سنگین، خدمات و قطعات، جعبه‌فرمان‌های سنگین و گیربکس‌های نیمه‌سنگین که نرخ آنها براساس آخرین گزارش فعالیت ماهانه (مهرماه) به‌ترتیب 87میلیون و 861هزار تومان، 30میلیارد و 721میلیون تومان، 20میلیون و 90هزار تومان و 14میلیون تومان در نظر گرفته شده است. از طرفی نرخ‌های مهم دیگر عبارتند از نرخ افزایش حقوق، نرخ تورم و رشد نرخ حمل‌ونقل که هریک به‌ترتیب 55درصد، 30درصد و 35درصد برآورد شده است. همچنین نرخ دلار در بازار آزاد برای سال 1401 به‌طور میانگین برابر با 28هزار تومان در نظر گرفته شده است. با فرض این متغیر‌ها، فروش شرکت چرخشگر در سال 1401 برابر با 1300میلیارد تومان خواهد شد. از این میزان فروش، 221میلیارد تومان سود ناخالص، 141میلیارد تومان سود عملیاتی و 42میلیارد تومان سود خالص برآورد می‌شود. این در حالی است که در 6ماه اول 1401 «خچرخش» توانسته است به میزان 634میلیارد تومان فروش به ثبت برساند. با این مفروضات سود خالص به‌ازای هر سهم شرکت چرخشگر برای سال 1401 برابر با 44تومان پیش‌بینی می‌شود. همان طور که در بخش مبلغ فروش به بررسی روند سالانه پرداخته شده، «خچرخش» در دوره 6ماهه 1401 موفق به افزایش تولید به میزان 106درصد شده است. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود برای سال 1401 رشد 100درصدی نسبت به 1400 به وقوع بپیوندد. با توجه به آخرین قیمت هر سهم شرکت که برابر با 169تومان بوده، نسبت قیمت به سود هر سهم شرکت برای سال 1401 برابر با 5/ 36 می‌شود.
ریسک‌ها و فرصت‌های شرکت
همان‌طور که در بخش حاشیه سودها اشاره شد، تامین مالی یکی از معضلات «خچرخش» است که عامل کاهش حاشیه سود خالص شرکت مذکور است. بر همین اساس با بررسی گزارش تفسیری درمی‌یابیم که تامین مالی شرکت «خچرخش» از طریق افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده نقدی سهامداران و استفاده از اعتبارات اسنادی تامین می‌شود. همچنین نحوه کنترل این منابع در راستای ایجاد توازن در شرکت از طریق بودجه‌بندی منابع و مصارف و استفاده از منابع کوتاه‌مدت برای تامین سرمایه در گردش است. در این میان مهم‌ترین مورد مشکل‌ساز عدم‌پرداخت بدهی توسط مشتریان با توجه به عملکرد نامناسب بعضی از آنها در انجام تعهدات خود بوده که می‌تواند باعث افزایش مطالبات و نهایتا کاهش توان پرداخت بدهی‌ها شود. از طرفی افزایش نرخ هزینه‌های تامین مالی نیز می‌تواند در روند فعالیت‌های شرکت اختلال ایجاد کند.
با توجه به اینکه برخی از مواد اولیه و قطعات و همچنین ماشین‌آلات در شرکت چرخشگر وارداتی است، شرایط محدوده‌کننده از قبیل تحریم‌های اقتصادی و بین‌المللی می‌تواند باعث کاهش فعالیت‌های شرکت و تعدیل در استراتژی موجود شود. از طرفی می‌توان گفت چون شرکت فروش صادراتی نداشته و تمامی فروش خود را در بازار داخل به انجام می‌رساند، ریسک تحریم‌ها از این نظر برای شرکت محدودیت ایجاد نمی‌کند.
یکی از مواردی که در «خچرخش» باید به آن توجه کنیم، حضور این شرکت در بازار خودرو است. با توجه به تکنولوژی‌محور بودن این صنعت باید این موضوع را در نظر بگیریم که عرضه و تولید محصولات مشابه با عملکرد موفق‌تر رقبا در خصوص فروش محصولات مشترک، می‌تواند باعث کاهش فروش تولیدات شرکت شود.
جمع‌بندی
اگر به روند سود به‌ازای هر سهم شرکت چرخشگر نگاهی بیندازیم، درمی‌یابیم که در سال‌های گذشته همواره روند رو به رشد داشته است، به طوری که در 6ماه اول 1401 توانسته است 21تومان به ازای هر سهم سود ثبت کند که این عدد نسبت به دوره مشابه سال قبل رشد 140درصدی به ارمغان آورده است. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود که برای سال 1401 این شرکت بتواند 44تومان سود برای هر سهم شناسایی کند که این عدد نسبت به دوره مشابه سال گذشته 33درصد رشد نشان می‌دهد. از طرفی با توجه به محاسبات انجام‌شده، نسبت قیمت به‌ازای هر سهم برابر با 5/ 36 برای سال 1401 برآورد شده است. در نهایت با توجه به مجموع این عوامل می‌توان گفت شرکت از نظر میزان تولید، میزان فروش، حاشیه سود‌های ناخالص، عملیاتی و خالص در حال رشد بوده که این موضوع از پتانسیل شرکت برای گسترش زیرساخت‌ها جهت تولید بیشتر و افزایش میزان سودآوری خبر می‌دهد. البته باید این موضوع را در نظر گرفت که میزان سود خالص در سال‌های گذشته رشد خوبی نسبت به سود‌های ناخالص و عملیاتی نداشته و علت این امر هزینه‌های تامین مالی بالای شرکت است. در صورتی که «خچرخش» بتواند این هزینه را مدیریت کند، می‌توان سود خالص بیشتری را برای سال‌های پیش‌رو برآورد کرد.
