بررسی افت سود یک قندی در بورس
رشد بهای چغندر، «قثابت» را زیان‌ده کرد
محصولات شرکت
موضوع فعالیت شرکت تولیدی و صنعتی ثابت خراسان طبق ماده «2» اساسنامه عبارت است از تولید، خرید و فروش شکر، قند و موادغذایی که در راستای هدف شرکت بوده و برای آن سود‌آور است. تولیدات شرکت هم شامل محصولات شکر سفید، قند، انواع تفاله خشک، تفاله تر و ملاس است. بازار اصلی تولیدات «قثابت» داخل کشور بوده و با توجه به وجود رقبای دیگر مانند کارخانه‌های چغندری استان و کشور، بازار در رقابت کامل برای تمام محصولات قرار دارد. در میان محصولات تولیدی شرکت ثابت خراسان، بیشترین درصد مبلغ فروش مربوط به شکر، تفاله خشک و ملاس است که هریک به ترتیب 79 درصد، 11درصد و 7درصد از درآمد شرکت را شامل می‌شوند. مشتریان عمده «قثابت» عبارتند از شرکت شیرین خراسان و شرکت ایران شکر و در میان تامین‌کنندگان مواد اولیه شرکت‌های قند بیستون، قند تربت‌جام و شرکت چغندرکاران بیشترین سهم را شامل می‌شوند.
از مواردی که می‌تواند به تحلیلگران در تحلیل شرکت کمک کند، بررسی روند تولید، فروش و سود‌آوری شرکت است. بررسی روند تولید و فروش شرکت نشان می‌دهد که «قثابت» توانسته است در سال 1397 بیش از 70هزار تن محصول تولید کند. آمار‌ها نشان می‌دهد که بعد از آن سال، تولیدات این شرکت روند نزولی شدیدی را طی کرده است، به‌طوری که در سال 1399 تولیدات شرکت به حدود 10هزار تن رسید. پس از آن سال شرکت توانست کمی میزان تولید و فروش خود را افزایش دهد و در سال 1401 بیش از 36هزار تن محصول تولید کرد. با اینکه این شرکت طی دوسال گذشته از رشد تولید بهره‌مند شده است، باید به یاد داشت که این میزان برابر با نصف میزان تولید شرکت در سال 1397 بوده و شرکت هنوز جای زیادی برای جبران دارد.
بررسی مبلغ فروش شرکت نشان می‌دهد که از سال 1398 تاکنون مبلغ فروش رشد داشته است. با اینکه در این سال‌ها میزان تولید و فروش دارای رشد بوده است، باید متوجه این موضوع بود که افزایش نرخ در رشد درآمد بی‌اثر نبوده، به طوری که مبلغ فروش شرکت در سال 1401 نسبت به سال 1397، 175درصد رشد داشته؛ اما میزان فروش نصف شده است.
یکی از مواردی که بررسی آن از سیاست‌های اتخاذشده مدیران شرکت خبر می‌دهد، خالص ورود و خروج محصولات از انبار است. هنگامی که میزان کالای خارج‌شده از انبار بیشتر از میزان ورود کالا به انبار باشد، به آن خالص خروج محصول گفته می‌شود. بررسی آمار شرکت «قثابت» نشان می‌دهد که از سال 1397 که بیشترین خالص ورود محصول به انبار دیده شد، در سال‌های بعدی شاهد نزول در خالص ورود کالا بودیم و در سال 1401 خالص خروج کالا از انبار نیز حتی به چشم می‌خورد.
آخرین روندی که باید مورد بررسی قرار گیرد، روند تغییرات سود یا زیان شرکت در چند سال گذشته است.
بررسی این آمار‌ها نشان می‌دهد، به دلیل اینکه حاشیه سود شرکت بسیار کم است، با تغییر اندک متغیر‌ها حتی قابلیت زیان‌ده شدن دارد و یک‌شرکت اهرمی به حساب می‌آید. این شرکت در سال 1401 زیان ناخالص برابر با 5/ 13میلیارد تومان بر جای گذاشت که دلیل اصلی این زیان ناشی از افزایش زیاد نرخ مواد اولیه است. همان‌طور که گفته شد، ماده اولیه اصلی این شرکت چغندرقند است و علت افزایش قیمت آن ناشی از عوامل محیطی مانند خشکسالی بوده که سبب کاهش کشت این محصول می‌شود. در قسمت ریسک‌های شرکت به این ریسک به طور مفصل اشاره شده است.
نسبت سهامداران شرکت
سهامداران شرکت قند ثابت خراسان عبارتند از شرکت سرمایه‌گذاری سلیم، شرکت گسترش سرمایه‌گذاری ایرانیان، PRXسبد-شرک و BFMصندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی پاداش که هریک به ترتیب 20درصد، 3/ 2درصد، 4/ 1درصد و 1/ 1درصد از سهم شرکت را در اختیار دارد.
تحلیل سود سال آینده
به‌منظور برآورد سود سال 1402 «قثابت» ابتدا باید اقدام به تعیین مفروضات اثر‌گذار بر این شرکت کرد. در شرکت‌های تولیدی مهم‌ترین اقلامی که فروش و سود آن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، نرخ فروش محصولات و نرخ مواد مصرفی شرکت است. در شرکت قند ثابت خراسان مهم‌ترین محصول شکر و مهم‌ترین ماده اولیه چغندر است. در تحلیل ارائه‌شده نرخ شکر برای هر تن 16میلیون تومان و قیمت هر تن چغندر برابر با 2میلیون تومان برآورد شده است. نرخ‌های اثر‌گذار دیگر بر شرکت عبارتند از نرخ افزایش حقوق، نرخ تورم و نرخ رشد حمل‌ونقل که به ترتیب 40درصد، 40درصد و 35درصد در نظر گرفته شده‌اند. با این مفروضات فروش شرکت در سال 1402 برابر با 525میلیارد تومان بوده و از این میزان فروش، زیان ناخالصی معادل 105میلیارد تومان به دست می‌آید. دلیل اصلی این زیان ناشی از افزایش نرخ مواد مصرفی در مقابل نرخ محصولات شرکت است. شرکت نام‌برده در برآیند زیان خالصی برابر با 100میلیارد تومان خواهد ساخت که برای هر سهم برابر با 158ریال می‌شود. با توجه به اینکه برای این شرکت زیان پیش‌بینی شده است، نمی‌توان نسبت قیمت به سود در نظر گرفت و با این نسبت، شرکت را تحلیل کرد. همان‌طور که اشاره شد، نرخ‌های شکر و چغندر نقش مهمی در فروش و سود شرکت بازی می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ‌ها در آینده قابلیت تغییر دارند که اثر مستقیمی بر سود خالص شرکت دارد. برای کاهش ریسک تغییر نرخ‌ها، برای شرکت «قثابت» جدول تحلیل حساسیتی ترسیم می‌کنیم تا حداکثر سود یا زیان محتمل برای شرکت را تحلیل کنیم.
ریسک‌های شرکت
یکی از ریسک‌های شرکت، ریسک کمبود مواد اولیه در منطقه و رقابتی بودن موضوع جذب چغندر است. بنابراین در شرایط رقابتی، شرکت‌ها ناگزیر به خرید مواد اولیه با قیمت‌های بالاتر از قیمت تضمینی هستند. با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه، نرخ حامل‌های انرژی و دستمزد‌های کارگری متناسب با تورم در جامعه انتظار رشد بالاتر از بهای تمام‌شده محصول نسبت به افزایش بهای فروش وجود دارد. اما باید در نظر داشت که این ریسک در کوتاه‌مدت باعث کم‌شدن حاشیه سود شرکت می‌شود و در بلندمدت قیمت فروش شرکت نیز همگام با رشد بهای تمام‌شده ناشی از ماده اولیه، افزایش نرخ به خود می‌بیند.
تجربه نشان داده است یکی از اصلی‌ترین آمار‌هایی که بر انواع متغیر‌های اقتصادی اثر‌گذار بوده، نرخ بهره است. نرخ بهره در شرایط گوناگون اقتصادی دستخوش تغییر شده که ناشی از سیاست‌های بانک‌مرکزی کشور است. افزایش این نرخ موجب می‌شود ارزش پول افزایش یابد و به سبب آن هزینه فرصت سرمایه بیش از پیش، خودش را نشان دهد. با بالا رفتن هزینه فرصت سرمایه، شرکت و افراد ترغیب می‌شوند به جای سرمایه‌گذاری پول خود در طرح‌ها و پروژه‌های مختلف، اقدام به سپرده‌گذاری آن در بانک‌ها یا خرید اوراق کنند.
از دیگر عوامل تاثیر‌گذار بر شرکت عوارضی بوده که به دلیل آلاینده بودن آن باید پرداخت شود. از ابتدای دوره سوم سال 1399 شرکت براساس نامه سازمان امور مالیاتی، دوباره جزو صنایع آلاینده اعلام شده و تا اطلاع ثانوی مجبور به پرداخت جریمه است. این صنعت به دلیل اینکه مواد اولیه خود را از طریق کشاورزی به دست می‌آورد، به همین دلیل شرایط جوی می‌تواند اثر قابل‌توجهی بر قیمت و میزان مواد اولیه دریافتی توسط شرکت داشته باشد. کمبود بارندگی، منابع آبی در منطقه، افزایش بهای قطعات و... از عواملی هستند که این ریسک را تشدید کرده و سود‌آوری شرکت را در معرض خطر قرار داده‌اند.
