«دنیای اقتصاد» از وضعیت یک صنعت بورسی می‌گوید
تضعیف نیروگاهی‌ها
چرا قیمت برق در اروپا به گران‌ترین حد خود (سقف چندسال اخیر) رسیده است؟
یکی از روش‌های معمول تولید برق، استفاده از حرارت است که در فرآیندی سوخت‌هایی مانند گاز طبیعی به برق تبدیل می‌شوند. با افزایش تنش‌های بین‌المللی و جنگ میان روسیه و اوکراین، اختلالات عرضه نفت و گاز مانند دومینویی تمام بخش‌های اقتصادی جهان به‌خصوص اروپا را به‌هم ریخت. ایجاد اختلال در عرضه گاز از سوی روسیه، به‌عنوان یکی از صادرکنندگان بزرگ گاز، کمبود برق اروپا را به مساله و بحران تبدیل کرده است؛ به طوری‌که طبق آخرین اطلاعات به دست آمده، قیمت برق در آلمان بیش از هر زمانی صعودی بوده و به سقف خود در دهه اخیر رسیده است. در نتیجه با افزایش بهای تمام‌شده تولید، قیمت نهایی با رشد همراه شده و در فصول سرد مردم اروپا را آزرده می‌کند. طبیعتا با افزایش کمبود عرضه، این مشکل می‌تواند به کشورهای دیگر نیز تسری یابد.
افزایش بهای برق برای مشترکان پرمصرف
با افزایش قیمت بهای تمام‌شده مایحتاج تولیدی برق مانند سوخت، قیمت واقعی برق با قیمت معقول از نظر مصرف‌کننده داخلی فاصله چشمگیری داشته است؛ به طوری که برخی مسوولان، قیمت واقعی برق در هر کیلووات را بیش از 2هزار تومان اعلام کرده‌اند و تفاوت این قیمت با قیمت مصرف‌کننده را یارانه‌ای پنهان از سوی دولت می‌‌‌دانند. این مساله در سوددهی صنعت نیروگاهی اثرگذار بوده و سرمایه‌گذاری در این حوزه را متوقف می‌کند. همین امر، عاملی در جهت ایجاد بحران برق برای تولید و چرخه صنعت در ایران می‌شود. تغییر قبض‌های برق که براساس بند «ی» تبصره ۸ قانون بودجه سال ۱۴۰۰ مطرح شده بود، از ابتدای بهمن سال گذشته اجرایی شد. طبق اظهارات مقامات مسوول، با وجود رعایت الگوی بهینه مصرف از سوی بخش عمده‌ای از مشترکان برق، تغییر قیمت محسوسی در قبوض برق مردم اعمال نشده است. در ادامه موارد بیان‌شده قابل ذکر است که الگوی مصرف بهینه برای مردم عادی در فصول غیر‌گرم 200کیلووات ساعت است که در صورت رعایت این سقف، افزایش نرخ برق شامل حالشان نمی‌شود. این طبقه‌بندی با در نظر گرفتن شرایط آب‌وهوایی هر استان و میزان دمای فصلی متغیر است؛ به طوری‌که برای مناطق گرمسیری چهار سطح مختلف در نظر گرفته شده که از منطقه گرمسیری4 تا منطقه گرمسیری اول، میزان مصرف برق از 400کیلووات ساعت تا 3هزار کیلووات ساعت متغیر است. به‌عنوان مثال، در گرم‌ترین فصل سال برای استان‌های حاشیه خلیج‌فارس، مصرف 3هزار کیلووات ساعت بدون اعمال تغییر در تعرفه برق نیز پیش‌بینی شده است. هدف از اعمال محدودیت‌های پلکانی، کاستن از میزان یارانه مشترکان پرمصرف و حرکت به سمت واقعی‌شدن نرخ برق برای آنها بوده است تا با کاهش مصرف همه مشترکان در چارچوب‌های الگوهای تعیین‌شده به‌منظور تامین برق پایدار اقدامات لازم انجام شود.
برق ایران به چه شیوه‌ای تامین می‌شود؟
تولید ناویژه انرژی برق در وزارت نیرو و بخش خصوصی طی دهه گذشته، از میزان 230،228میلیون کیلووات ساعت به رقم 352،801میلیون کیلووات ساعت در سال 1400 رسیده است. شرکت‌های نیروگاهی پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار، در گروه عرضه برق، گاز، بخار و آب گرم قرار دارند که طبق بررسی منابع تامین انرژی برق کشور بخش عمده‌ای از ظرفیت نیروگاههای کشور از نوع نیروگاه حرارتی است و عملا با سوزاندن گاز، برق تولید می‌کنند. در بررسی میزان تولید، چرخه ترکیبی 4/ 49درصد، گازی 2/ 21درصد، بخار برق‌آبی اتمی و تجدیدپذیر 8/ 23درصد و دیزل 5/ 5درصد از تولید ناویژه انواع نیروگاههای کشور را شامل می‌شود. از مهم‌ترین شرکت‌های نیروگاهی بورسی می‌‌‌توان به شرکت تولید نیروی برق آبادان، تولید نیروی برق دماوند، توسعه مسیر برق گیلان، نیروگاه زاگرس و... اشاره کرد که در انتهای مباحث، عملکرد برخی از این سهام مورد بررسی قرار گرفته است.
ضربه مهلک به تنه صنعت نیروگاهی
در سال‌های اخیر، شرایط اقتصاد کشور روزبه‌روز پیچیده‌تر و اظهارنظر در خصوص راه‌حل‌های بهبود عملکرد یک صنعت سخت‌تر شده است. اما با در نظر گرفتن نیاز‌های مهم هر کشور، اولویت رسیدگی به مشکلات صنایع قابل تشخیص است. کیفیت تولید و سود‌سازی مستمر در همه شرکت‌ها به قیمت، میزان و ثبات در جریان تامین مواد اولیه و همین‌طور بهای فروش وابستگی دارد. در صنایع بزرگ ایران، سایه تحریم‌ها و مشکلات بین‌المللی، شرکت‌ها را از تامین تجهیزات اولیه و تا حدودی در رقابت‌های فروش خارج مرزی بازداشته است. در صنعت نیروگاهی علاوه بر مستهلک‌شدن تجهیزات، مصرف آب بالا و تولید آلایندگی، نرخ فروش بسیار کمتر از حد بین‌المللی تعیین می‌شود. شایان ذکر است که برای ارتقای عملکرد نیروگاه‌ها کاهش در نرخ‌گذاری دستوری ضروری است و به مرور زمان به‌ناچار اتفاق خواهد افتاد. اما ذکر این نکته مهم است که سرمایه‌گذاری خصوصی در این حوزه تنها زمانی تسریع می‌شود که از نوسانات اقتصادی کاسته شود و قیمت فروش طوری باشد که سود‌های آتی هزینه‌های وسیع تاسیس نیروگاه‌ها را پوشش دهد. در ادامه این گزارش در راستای اهمیت تغییرات در نرخ فروش و ظرفیت تولید برق، عملکرد چند نیروگاه بزرگ فعال در بورس از منظر میزان تولید و فروش، تغییرات نرخ فروش و نهایتا کیفیت سود‌سازی مورد بررسی قرار گرفته است.
دماوند؛ نیروگاه بورسی با بیشترین ارزش بازار
شرکت تولید نیروی برق دماوند (سهامی‌عام) در سال 1378 تاسیس شد و در همان سال شروع به فعالیت کرد. شرکت توانیر به‌عنوان مالک اولیه و سهامدار شرکت، سهام خود را به بنیاد شهید و امور ایثارگران منتقل کرد. شرکت تولید نیروی برق دماوند به‌عنوان مالک بزرگ‌ترین نیروگاه سیکل ترکیبی کشور به ظرفیت نامی 2868مگاوات و قدرت عملی این نیروگاه 2214مگاوات است. سهم نیروگاه برق دماوند از مصرف انرژی استان تهران 4/ 41درصد، سهم آن از قدرت نامی تولید نیروگاههای کشور 3/ 3درصد و سهم آن از نیروگاههای سیکل ترکیبی 8/ 8درصد است. نیروگاه دماوند سال گذشته یک‌هزار و 200میلیارد تومان درآمد عملیاتی، 707میلیارد تومان سود عملیاتی و 618 و 112تومان سود خالص به ازای هر سهم را به ثبت رساند. میزان درآمد و سود دماوند در سه‌ماه سال‌جاری نسبت به سال گذشته 35درصد رشد داشته است. قابل ذکر است که در شرایط تورمی، سود اسمی با سود واقعی شکاف عمیقی پیدا می‌کند، به طوری‌که با 35درصد افزایش درآمد نسبت به سال پیش، سود واقعی همچنان کمتر از تورم است. با در نظر گرفتن مفروضاتی که در آینده ممکن است تغییر کند، میزان سود سال آینده دماوند بیش از 800میلیارد تومان برآورد می‌شود.
بجهرم
شرکت زرین کالای مبین در سال 1390 به صورت شرکت سهامی‌خاص تاسیس شد و در سال 1394 نام آن به «توسعه مولد نیروگاهی جهرم» تغییر کرد. این شرکت به‌عنوان شرکتی غیردولتی و مالک یکی از نیروگاههای بزرگ کشور، تامین نیاز در مناطق مرکزی و جنوبی را برعهده دارد. مجموع تولید نیروگاههای کشور در سال 1400 بیش از 348میلیون مگاوات ساعت بوده است. تولید واقعی نیروگاه جهرم در سال گذشته بیش از 8میلیون مکاوات ساعت نزدیک به 40/ 2درصد از تولید کل کشور است. در بررسی اقلام مهم از صورت سود و زیان این شرکت، میزان درآمدهای عملیاتی 596میلیارد تومان، سود عملیاتی 322میلیارد تومان، سود خالص 252میلیارد تومان و سود پایه هر سهم 105ریال به ازای هر سهم بوده است. این شرکت در سه‌ماه سال‌جاری نسبت به فصل بهار سال گذشته با افزایش درآمدهای عملیاتی به میزان 24درصد و سود عملیاتی 35درصد مواجه شده و درآمدهای عملیاتی خود را 62درصد رشد داده است. در نتیجه برآوردها از عملکرد فعلی شرکت و در نظر گرفتن مفروضاتی که در آینده قابل تغییر است، سود پایه هر سهم «بجهرم» در انتهای سال‌جاری تا 195ریال قابل رشد به نظر می‌رسد.
بررسی عملکرد نیروگاه‌ها تا انتهای مرداد
در بررسی میزان فروش پنج‌ماهه شرکت‌های نیروگاهی فعال در بورس تهران، «بزاگرس» 39درصد، «بکهنوج» 25درصد، «بگیلان» 20درصد، «بپیوند» 19درصد، «دماوند» 14درصد، «بمپنا» و «بجهرم» 5درصد نسبت به پنج‌ماه سال گذشته افزایش مبلغ فروش داشته‌اند. نرخ فروش که از تقسیم مبلغ فروش بر تعداد فروش به دست می‌آید، میانگینی برآوردی صرفا برای نشان‌دادن مقدار تغییرات نرخ در شرکت‌های مذکور است.
