عبور صنعت برق از تابستان سخت
به گواه گزارش‌های منتشر شده توسط شرکت مدیریت شبکه برق کشور، ساعت ۱۲:۴۱ روز ۱۹ مرداد سال ۱۴۰۰، نیاز مصرف شبکه سراسری برق به رقم بی‌نظیر ۶۷۰۱۲ مگاوات رسید که از این حیث رکورد تاریخی جدیدی برای شبکه در حال توسعه کشور ایران به همراه داشت. شرکت مدیریت شبکه برق ایران، به منظور پایدار نگه داشتن شبکه، ملزم به اعمال نزدیک به ۱۶هزار مگاوات جابه‌جایی بار شده است که سهم صنایع از این رقم تقریبا ۳هزار مگاوات بوده است. اگر بخواهیم مقایسه ساده‌ای بین لحظه پیک شبکه در سال ۱۳۹۹ با سال ۱۴۰۰ داشته باشیم، با نگاهی به ارقام ثبت شده در ساعت ۲۱:۲۵ روز ۳۱/ ۴/ ۱۳۹۹ در‌می‌یابیم وقوع نیاز مصرف ۵۸۲۵۴ مگاواتی ضمن اعمال حدود ۳هزار مگاوات خاموشی به صنایع در لحظه پیک سال ۱۳۹۹، جابه‌جایی بار اعمال شده توسط شرکت مدیریت شبکه برق ایران تقریبا زیر ۴هزار مگاوات بوده است که این امر نشان از عبور نسبتا کم‌هزینه از پیک سال ۱۳۹۹ در مقایسه با سال ۱۴۰۰ دارد.
به نظر می‌رسد عدم توسعه ظرفیت نیروگاهی متناسب با رشد میزان مصرف در کشور، همراه با وابستگی بسیار زیاد شبکه در تابستان به نیروگاه‌های برق‌آبی با ظرفیت تقریبی ۱۱هزار مگاوات دلایلی است که بروز خاموشی‌های گسترده در تابستان ۱۴۰۰ را توضیح می‌دهد و البته به این دلایل مشکلات ناشی از تاخیر در تعمیرات واحدهای نیروگاهی را نیز که برگرفته از معضلات تامین سوخت مایع در زمستان سال قبل از آن بوده است می‌توان اضافه کرد که مزید بر علت بوده است.
حال به منظور پیش‌بینی شرایط پیش‌رو در تابستان سال ۱۴۰۱، می‌توان موضوعات فوق را بررسی کرد تا با آمادگی بیشتری به استقبال فصل سخت صنعت برق در سال ۱۴۰۱ برویم. بر اساس گزارش‌های منتشر شده توسط شرکت مادرتخصصی برق حرارتی، ظرفیت نامی نصب شده در شبکه سراسری به میزان ۱۲۹۴ مگاوات است که البته به نظر نمی‌رسد از این ظرفیت بیش از ۱۱۶۰ مگاوات در شرایط ساختگاه نصیب شبکه سراسری شود. البته به این میزان حدود ۵۰ مگاوات ظرفیت تجدیدپذیر و شاید ۵۰۰ مگاوات ظرفیت حرارتی بیشتر نیز می‌توان اضافه کرد که در مجموع عددی در حدود ۱۷۰۰ مگاوات خواهد بود.
زمستان سال ۱۴۰۰ نیز با کوشش‌های بی‌وقفه تلاشگران صنعت برق بدون خاموشی (ناشی از مشکلات تامین سوخت نیروگاه‌ها) سپری شد و این امر به نظر می‌رسد خللی به برنامه تعمیرات واحدهای نیروگاهی وارد نکرده باشد و این موضوع بیانگر این حقیقت است که فشار مضاعفی (مانند آنچه در تابستان ۱۴۰۰ رخ داد) در پیک تابستان به شبکه سراسری ناشی از تعمیرات واحدهای نیروگاهی به همراه نخواهد داشت.
بر اساس گزارش‌های شرکت مدیریت منابع آب (به تاریخ ۱۴ اسفند ۱۴۰۰)، مجموع آب ۱۰ سد استان خوزستان متاسفانه ۱۸درصد کمتر از سال گذشته موجودی آب دارد که البته خبر نگران‌کننده‌ای در حوزه برق است، زیرا همان‌گونه که اشاره شد بار سنگینی از پیک شبکه در تابستان بر دوش نیروگاه‌های برق‌آبی است که عمده آن در استان خوزستان واقع شده‌اند.
با توجه به اعداد و ارقام فوق و با در نظر گرفتن این امر که عموما میزان مصرف در کشور ما بین ۳۰۰۰ تا ۴۵۰۰ مگاوات در سال افزایش می‌یابد، به نظر می‌رسد شبکه سراسری برق کشور شرایط سخت و خطیری را به منظور عبور ایمن و کم‌هزینه از پیک تابستان سال ۱۴۰۱ پیش رو خواهد داشت. به نظر می‌رسد از منظر ظرفیت منصوبه، وزارت نیرو نتوانسته است در طول این یک‌سال پس از تابستان ۱۴۰۰ نسبت به تامین ظرفیت مورد نیاز برای پیک سال ۱۴۰۱ اقدامات کافی انجام دهد.
البته وزارت نیرو راهکارهایی از جنس مدیریت مصرف را که عملا اعمال خاموشی به بخش‌های با اولویت پایین‌تر است در دستور کار قرار می‌دهد، اما باید دید آیا جبران این شکاف بزرگ بین توان قابل تولید نیروگاه‌های کشور که در صورت عدم تامین آب موردنیاز نیروگاه‌های برق‌آبی گسترده‌تر نیز خواهد شد، با مدیریت مصرف قابل ترمیم است یا خیر. البته که نقش پررنگ مصرف‌کنندگان نیز در مدیریت این شرایط قطعا بسیار پررنگ خواهد بود. صرفه‌جویی در مصرف برق همراه با اصلاح الگوی مصرف دو شاه‌کلید اصلی همکاری و مشارکت مردم برای گذر از این دوره خطیر خواهد بود.
هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی ناشی از خاموشی‌های احتمالی نیز از موضوعات پر‌اهمیتی است که حتما باید پیش روی تصمیم‌گیران وزارت نیرو و همچنین مصرف‌کنندگان باشد. نیازی به یادآوری نیست که پس از خاموش شدن واحدهای سیمان در تیر و مرداد سال ۱۴۰۰، عملا افزایش قیمت سیمان که معلول اعمال مدیریت مصرف روی این صنایع بود، تبعات سنگینی بر اقتصاد جامعه وارد آورد و این موضوع در صنایع دیگر نیز کم و بیش مشاهده شد. چه کالای مصرفی مستقیما به معیشت مردم مرتبط باشد همانند سیمان و چه همانند صنایع بزرگ معدنی؛ ضربه مهلکی به اقتصاد کلان کشور وارد آورد.
