در گزارشی بررسی شد
افق سود ۱۴۰۱ داروسازی اکسیر
محصولات شرکت
براساس صورت‌های مالی، غالب فروش شرکت داروسازی اکسیر طی سال‌های مختلف به دسته محصولات استریل اختصاص یافته است. در آخرین سال مالی، مجموع فروش شرکت 1/ 2هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده است.شرکت داروسازی اکسیر در چهار طبقه‌بندی دارویی اقدام به تولید انواع داروهای انسانی و مواد تزریقی (استریل) می‌کند که این طبقه‌بندی و زیرمجموعه‌های آن عبارتند از:
جامدات: شامل انواع قرص، کپسول و قرص جوشان برای سوسپانسیون؛
مایعات: شامل شربت، دهان‌شویه و سوسپانسیون خوراکی؛
استریل: شامل آمپول، سرنگ از پیش پرشده، کارتریج، ویال حاوی پودر و ویال حاوی مایع؛
سفالسپورین: شامل انواع آنتی‌بیوتیک‌های گروه بتالاکتام.
نکته قابل‌توجه در خصوص محصولات تولیدی این شرکت، انعطاف در تولید در عین تنوع در محصولات است؛ به نحوی که سبد محصولات این شرکت در سال‌های مختلف، متناسب با تقاضای موجود در بازار تغییر می‌کند. براساس آمارنامه‌‌‌ها، بررسی سبد محصولات شرکت داروسازی اکسیر در سال‌های 1396 تا 1400 نشان‌دهنده وجود گروههای دارویی ذیل در صدر گروههای مورد فروش شرکت است:
- گروه ضدعفونت‌‌‌ها: عمدتا از حیث حجم فروش شامل داروهای آنتی‌بیوتیک مانند آزیترومایسین (1397)، سفترایکسن (1398) و رمدسیور (1399 و 1400)؛
- گروه داروهای دستگاه عصبی: عمدتا شامل متادون (1397 و 1400)، بوپرنورفین (1398) و استامینوفن (1399)؛
- گروه گوارشی و متابولیسم: غالبا شامل اندانسترون (1397)، پنتوپرازول (1398 و 1400)، انسولین (1399).
نرخ‌‌‌گذاری محصولات
نرخ فروش داخلی شرکت داروسازی اکسیر مانند دیگر شرکت‌های دارویی، از سوی معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت تعیین می‌شود و براساس روش Cost Plus است. با در نظر گرفتن سه‌دسته از هزینه‌‌‌ها به شرح ذیل و با عنایت به سناریوی ارز ترجیحی پایه، پیش‌بینی نرخ‌های فروش صورت پذیرفته است.
دسته اول: هزینه‌های ارزی شامل مواد موثره مصرفی وارداتی که از ارز ترجیحی بهره می‌برند؛
دسته دوم: مواد بسته‌بندی وارداتی و داخلی و مواد موثره داخلی که یا به‌طور مستقیم ذیل ارز نیمایی هستند یا مانند مواد بسته‌بندی داخلی، براساس دلار نیمایی قیمت‌گذاری می‌شوند؛
دسته سوم: هزینه‌های صرفا ریالی شامل هزینه‌های دستمزد مستقیم و سربار.
اثر حذف ارز 4200تومانی
نگاهی به آمار منتشرشده از سوی بانک‌مرکزی نشان می‌دهد که در سال 99، 3میلیارد دلار و در 1400 2/ 3میلیارد دلار ارز ترجیحی واردات دارو و تجهیزات پزشکی تامین شده بود، در حالی که تنها در فروردین‌ماه سال 1401، یک‌میلیارد دلار تامین ارز مربوط به اقلام دارویی و تجهیزات پزشکی توسط بانک مرکزی رقم خورده است. شرکت داروسازی اکسیر از معدود شرکت‌هایی است که کماکان سبد محصولات خود را (به‌استثنای داروهای بدون نسخه، مکمل و کارمزدی) با ارز ترجیحی با نرخ تسعیر 4200تومانی تولید و عرضه می‌کند. با توجه به سیر آرام آزادسازی ارز ترجیحی در میان شرکت‌های دارویی و با عنایت به مشکلات متعدد دولت در تامین و تخصیص ارز دولتی، فرآیند آزادسازی و حذف این نرخ از سال 99 و با تغییر ارز ترجیحی به نیمایی در خصوص مواد بسته‌بندی و داروهای OTC، آغاز شد.
در این میان، با عنایت به اهمیت محصول انسولین و وجود حساسیت‌‌‌ها پیرامون آزادسازی ارز این دارو، به نظر می‌رسد آزادسازی ارز این محصول دارویی در سال 1401 محقق نشد. نخستین آزادسازی نرخ محصولات شرکت در سال 1401، در تیرماه و طی اطلاعیه منتشرشده در سامانه کدال صورت پذیرفت. حسب این آزادسازی به‌طور متوسط محصولات مورد اشاره در آن اطلاعیه (218قلم)، با 28درصد افزایش نرخ فروش مواجه بوده‌اند. با نگاهی به لیست داروها متوجه می‌شویم، بسیاری از داروهایی که وزن ریالی بالایی از سبد فروش اکسیر را به خود اختصاص می‌دهند، با افزایش نرخ‌های قابل‌توجهی همراه بوده‌اند. برای مثال، داروی کاپتوپریل در دو دز dosage 25 و 50 میلی‌گرم، به ترتیب با 44 و 76درصد افزایش نرخ نسبت به نرخ‌های هفت‌ماه 1400 مواجه شده است.
با عنایت به اینکه در سال 99 و براساس آمارنامه دارویی، بیش از 23درصد فروش ریالی شرکت به سبد آنتی‌بیوتیک اختصاص داشته است، افزایش نرخ‌های زیادی که در محصولات آنتی‌بیوتیک اتفاق افتاد، گام مهمی در آزادسازی نرخ‌های فروش شرکت تلقی می‌شود. این مهم به‌خصوص با بررسی ریز اقلام دارویی شرکت که افزایش نرخ گرفته‌اند، مشخص می‌شود. برای مثال، سفالکسین اکسیر به عنوان یک آنتی‌بیوتیک باکتریال، در دز 500میلی‌گرم، 135درصد افزایش نرخ را نسبت به سال 1400 تجربه کرده است. در نهایت به نظر می‌رسد با توجه به حساسیت‌‌‌های موجود در سطح جامعه، حذف ارز ترجیحی محصولات دارویی، طی زمان و به صورتی آرام ادامه می‌یابد. پیش‌بینی می‌شود که با توجه به تنگنای ارزی کشور تا پایان سال 1401، عمده محصولات داروسازی اکسیر از قید تخصیص ارز 4200تومانی آزاد شود.
بهای تمام‌شده
بخش عمده بهای تمام‌شده شرکت داروسازی اکسیر، مواد مستقیم مصرفی اعم از مواد موثره و مواد بسته‌بندی است. این شرکت 60درصد از مواد اولیه خود را از بازارهای داخلی تامین می‌کند که این مواد با ارز نیمایی قیمت‌گذاری می‌شود. 40درصد مابقی نیز در بخش ماده موثره (به‌جز بخش اندک مربوط به ماده موثره داروهای OTC) ارز ترجیحی دریافت می‌کند.
ساختار فروش شرکت
با توجه به ساختار فروشی که در شرکت‌های دارویی با آن مواجه هستیم، عمده فروش از طریق شرکت‌های پخش‌کننده اتفاق می‌افتد. با توجه به دوره طولانی وصول مطالبات که چرخه پرداخت بدهی، ابتدا توسط شرکت‌های بیمه به شرکت‌های پخش‌کننده، سپس از طریق شرکت‌های موصوف به تولیدکننده دارویی اتفاق می‌افتد، دوره وصول مطالبات بسیار طولانی بوده و یکی از مشکلات مهم در صنعت دارویی، مساله تامین نقدینگی است. هرچند با آزادسازی نرخ ارز شرکت‌های دارویی، فرآیند تامین ارز و واردات مواد اولیه دارویی تسریع می‌شود؛ اما از سوی دیگر عاملی برای تشدید معضل نقدینگی این شرکت‌هاست، چه اینکه بار تغییر طبقه‌بندی ارز بر دوش شرکت‌های بیمهای افتاده است و حداقل در کوتاه‌مدت، شرکت‌ها با تشدید مشکل تامین نقدینگی و افزایش دوره وصول مطالبات مواجه خواهند بود.
این مساله وقتی حادتر می‌شود که با عنایت به آمار منتشرشده، 24درصد داروها در سطح کشور فاقد هرگونه پوشش بیمهای هستند. در سال 98، شرکت‌های بیمهای نزدیک به 5/ 7همت پرداختی را به ثبت رساندند که با توجه به آزادسازی نرخ ارز و تثبیت در نرخ 27هزارتومان (شامل ارزش افزوده، حقوق دولتی و کارمزد)، پرداختی بیمه‌‌‌ها به 27همت می‌رسد. با توجه به شواهد موجود بازار دارو، پوشش بیمهای داروهای موضوع آزادسازی نرخ، کماکان حاصل نشده است. هرچند با توجه به طرح دارویار که از اواخر تیرماه به دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شد، لیست داروهای تحت پوشش بیمه افزایش خواهد یافت و یارانه داروها به انتهای زنجیره منتقل می‌شود. به نظر می‌رسد این طرح که مقرر شده است در چند مرحله اجرایی شود، معضل وصول مطالبات شرکت‌های دارویی را شدت بخشد.
مفروضات تحلیل
با توجه به ابهامات موجود در خصوص آزادسازی نرخ‌های فروش شرکت‌های دارویی، در تحلیل حاضر تلاش شده است تا اصل محافظه‌کاری مورد رعایت و توجه قرار گیرد.
