«دنیای‌اقتصاد» گزارش می‌دهد
فراز و نشیب قیمت داروهای پرمصرف
آیا دارو چند‌نرخی است؟
برای دارو‌هایی که این گزارش مدنظر دارد پاسخ خیر است. جست‌وجوی خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» از بعضی از داروخانه‌‌‌‌‌‌‌ها، درباره داروهای پرمصرفی مثل استامینوفن این اختلاف‌قیمت را تایید می‌‌‌‌‌‌‌کند اما نه با ارقامی که «شایعه شده.»
شهرزاد شبانی که داروخانه‌‌‌‌‌‌‌دار است درباره اختلاف در نرخ داروهای پرمصرف می‌گوید: «این اختلاف قیمت معمولا مربوط به خریدهای قبلی است. برای مثال خرید سه‌‌‌‌‌‌‌ماه پیش با قیمت کمتری نسبت به فاکتور خرید الان است؛ بعضی از داروخانه‌‌‌‌‌‌‌ها هنوز خرید قبلی را عرضه می‌‌‌‌‌‌‌کنند و به همین دلیل اختلاف نرخ ایجاد می‌شود.»
به گفته او یکی دیگر از دلایلی که باعث چندنرخی‌شدن این داروهاست عدم‌پوشش بیمه است: «دارو‌هایی مثل ژلوفن و شربت دیفنهیدرامین را تقریبا دیگر هیچ بیمه‌‌‌‌‌‌‌ای تقبل نمی‌‌‌‌‌‌‌کند و به‌‌‌‌‌‌‌صورت آزاد فروخته می‌شوند؛ به همین دلیل در موج افزایش قیمت، نوسان این داروها بیشتر از بقیه لمس شد.»
شبانی در مقابل این سوال که در بودجه سال آینده ارز دولتی برای دارو حذف شده، چرا قیمت‌ها امسال افزایش یافته؛ پاسخ می‌دهد: «این افزایش قیمت مربوط به ارز نیست. مثل هر کالای دیگری هزینه‌‌‌‌‌‌‌های کارگری و نگهداری و مواداولیه کارخانه‌‌‌‌‌‌‌های داروسازی افزایش یافته‌‌‌‌‌‌‌است؛ بنابراین قیمت دارو هم گران‌‌‌‌‌‌‌تر شده‌‌‌‌‌‌‌است.» همچنین شبانی احتمال افزایش قیمت این داروها در سال آینده را «احتمال قریب به‌یقین» می‌‌‌‌‌‌‌داند. به گفته او فروش «داروهای مکمل مثل ویتامین‌‌‌‌‌‌‌ها پس از کرونا افزایش چشمگیری داشته‌‌‌‌‌‌‌است. کرونا هنوز هم درمان خاصی ندارد و مردم سعی می‌‌‌‌‌‌‌کنند با تقویت سیستم ایمنی با آن مقابله کنند.»
نکته جالب افزایش قیمت کمتر این داروها نسبت به داروهای اصلی مثل استامینوفن است: «قیمت ویتامین دی‌‌‌‌‌‌‌سی که حدود ۳۰هزار تومان بوده الان به ۵۰هزار تومان رسیده درصورتی‌که قیمت یک ورق ناپروکسن از ۷ هزار تومان در عرض ۶ماه به ۲۸هزار تومان رسیده‌‌‌‌‌‌‌است.» اما به گفته شبانی قیمت این دارو تعدیل شده و به‌زودی به «۱۸هزار تومان» خواهد رسید، اما داروخانه‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که با نرخ بالا خریدند همچنان به قیمت ۲۸هزار تومان می‌‌‌‌‌‌‌فروشند. داروخانه‌‌‌‌‌‌‌دار دیگری هم دلیل چندنرخی‌بودن داروهای پرفروش را تفاوت تاریخ خرید می‌‌‌‌‌‌‌داند: «قیمت‌ها ماهانه تغییر می‌‌‌‌‌‌‌کند، آن‌هم به‌‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌‌ای که محسوس نباشد. برای مثال قیمت دارویی که ۵هزار تومان بود به مرور با افزایش یکهزار تومانی و دوهزار تومانی به بالای ۱۰هزار تومان رسیده‌‌‌‌‌‌‌است.»
به گفته آرش سیدی این نوسان قیمتی برای مصرف‌‌‌‌‌‌‌کنندگان هم عجیب است: «افرادی که به‌طور مرتب دارو مصرف می‌‌‌‌‌‌‌کنند متوجه این افزایش قیمت می‌شوند و فکر می‌‌‌‌‌‌‌کنند که داروخانه‌‌‌‌‌‌‌دار گران می‌دهد، در صورتی‌که این‌گونه نیست، برای داروهای کمیاب شاید اما برای داروهای معمول نه.» به گفته این داروخانه‌‌‌‌‌‌‌دار یکی از دارو‌هایی که این‌گونه افزایش‌قیمت پیدا کرد داروی پروستات ترازوسین‌پراروسیون است «که از ورقی ۳هزار تومان به ۱۴هزار تومان رسیده‌‌‌‌‌‌‌است. این دارو برای بیمار پروستاتی دم‌‌‌‌‌‌‌دستی است و قاعدتا نوسان قیمتی خرید را برای بیمار سخت می‌‌‌‌‌‌‌کند.» سیدی درباره وضعیت ارتباط بیمه‌‌‌‌‌‌‌ها با داروها می‌گوید: «حمایت خاصی وجود ندارد. اگر بخواهم رفتار بیمه‌‌‌‌‌‌‌ها را مثال بزنم؛ قرص سرماخوردگی بزرگسالان برای افراد زیر ۱۲سال بیمه است درصورتی‌که اصلا در آن سن مورداستفاده قرار نمی‌گیرد.» جست‌وجو و گفت‌وگوی خبرنگار ما با چند داروخانه‌‌‌‌‌‌‌دار در مناطق مختلف تهران نشان می‌دهد برای داروهای پرمصرف اختلاف نرخ زیادی وجود ندارد؛ برای مثال هر ورق ژلوفن در دو داروخانه خیابان کریم‌‌‌‌‌‌‌خان زند و کارگر‌شمالی ۱۳هزار تومان است اما در دو داروخانه سعادت‌‌‌‌‌‌‌آباد ۱۴ و ۱۳هزار و ۵۰۰ تومان. این اختلاف نرخ برای شربت دیفنهیدرامین ۹هزار تومانی بین داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های مرکز و شمال شهر حدود ۶۰۰تومان است که می‌توان این اختلاف جزئی را مربوط به هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی مثل اجاره‌بها و دستمزد دانست.
داروخانه ویژه، داروی ویژه
دو داروخانه‌‌‌‌‌‌‌داری که خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» با آنها گفت‌وگو کرده، تاثیر «داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های ویژه» بر نوسان قیمتی دارو را «غیرقابل انکار» دانستند. داروخانه ویژه چیست؟ در توزیع داروهای کمیاب و مهم مثل داروهای کرونا در اوایل شیوع، اولویت با داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های دولتی است چراکه دولت توانایی نظارت بر خرید و فروش آنها را داشته‌‌‌‌‌‌‌باشد.
پس از دولتی‌‌‌‌‌‌‌ها، داروهای خاص در داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های ویژه توزیع می‌شود. یک داروخانه پس از مدتی فعالیت و آماده‌کردن شرایطی مثل جانمایی و خصوصیات دیگر، به داروخانه ویژه تبدیل می‌شود و برخی از این داروخانه‌‌‌‌‌‌‌ها با عرضه قطره‌‌‌‌‌‌‌چکانی دارو‌هایی که تولید یا موجودی آن به اندازه نیست، موجب گرانی‌‌‌‌‌‌‌شان می‌شوند. توزیعی که به گفته شبانی رانت ایجاد کرده‌‌‌‌‌‌‌است: «اوایل که کرونا سخت همه را درگیر کرده بود داروهای کرونایی تنها در داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های دولتی فروخته میشد که فکر بسیار خوبی هم بود و از دلالی جلوگیری کرد. بعد داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های ویژه هم به محل توزیع اضافه شدند و تا مدت‌ها داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های معمولی نمی‌توانستند داروهای کرونایی بفروشند چون فقط در این داروخانه‌‌‌‌‌‌‌ها توزیع میشد. این داروخانه‌‌‌‌‌‌‌ها هم با عدم‌عرضه دارو قیمت را بالا بردند.»
به گفته شبانی یکی از شربت‌‌‌‌‌‌‌های سرفه که برای بیماری‌‌‌‌‌‌‌های تنفسی بود برای مدتی «از ۱۵۰هزار تومان به یک‌میلیون تومان رسید، در صورتی‌که که قیمت اصلی شربت همان ۱۵۰هزار تومان است. وقتی هم دارویی کمیاب می‌شود داروخانه‌‌‌‌‌‌‌دارها هم برای پیدا‌کردنش از داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های ویژه قیمت استعلام می‌‌‌‌‌‌‌کنند.»
اسدی هم حرف‌‌‌‌‌‌‌های او را تایید می‌‌‌‌‌‌‌کند. به گفته اسدی دارو‌هایی که باید در دسترس همه باشند «فقط در اختیار داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های ویژه قرار می‌دهند و آنها هم به هر قیمتی که بخواهند می‌‌‌‌‌‌‌فروشند.» اسدی می‌گوید زمانی‌که سرم کمیاب شد، «یکی از همین داروخانه‌‌‌‌‌‌‌ها سرم ۱۵هزار تومانی را ۳۰۰هزار تومان می‌‌‌‌‌‌‌فروخت. هرچند بعدها بازار سرم به آرامش و تعادل برگشت.» از گفت‌وگوی ما با داروخانه‌‌‌‌‌‌‌دارها می‌توان نتیجه گرفت که توزیع دارو‌هایی که حتی کمبودی برای آنها وجود ندارد در داروخانه‌‌‌‌‌‌‌های ویژه و عرضه قطره‌‌‌‌‌‌‌چکانی دارو توسط آنها، یکی از دلایل اصلی نوسان و عدم‌ثبات قیمتی بعضی داروها در این بازار است.
چند قلم دارو چند؟
شربت دیفنهیدرامین سال۹۶ حدود ۳هزار تومان بوده و الان به ۹هزار تومان رسیده‌‌‌‌‌‌‌است. قیمت سال۹۶ هر ورق ژلوفن ۲هزار تومان، لوزار نزدیک به یکهزار و ۵۰۰تومان و فاماتدین نزدیک به یکهزار تومان بوده‌‌‌‌‌‌‌است که این داروها به‌‌‌‌‌‌‌ترتیب الان ۱۳هزار تومان، ۳هزار تومان و ۴هزار و ۵۰۰تومان است. طلایه‌‌‌‌‌‌‌دار افزایش قیمت داروهای سرماخوردگی آموکسی‌‌‌‌‌‌‌سیلین است که از هر بسته ۳هزار و ۵۰۰تومانی در سال۹۶ به بالای ۶۰هزار تومان رسیده و هر ورق آسپرین هم از یکهزار تومان به ۵هزار تومان.
داروهای معمول سرماخوردگی شربت دیفنهیدرامین، آموکسی‌‌‌‌‌‌‌سیلین و مسکنی مثل ناپروکسن است که مجموع قیمت این داروها با توجه به نرخ‌های سال ۹۶ حدود ۱۵هزار تومان تمام میشد، رقمی‌که در حال‌حاضر نزدیک به۱۰۰هزار توماناست. قیمت این داروها از سال۹۶ نزدیک به ۸۰درصد رشد کرده‌‌‌‌‌‌‌است و بخش قابل‌‌‌‌‌‌‌توجهی از این نوسان مربوط به یک سال گذشته‌‌‌‌‌‌‌است. جست‌وجوی خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» از بازار دارو نشان می‌دهد که اغلب داروهای پرمصرف از زیر پوشش بیمه بیرون آمده‌‌‌‌‌‌‌اند اما چند نرخی در بازار وجود ندارد و اختلاف قیمت جزئی بالا تا پایین شهر، به سبب هزینه‌‌‌‌‌‌‌های متعارف است.
