بهای مس به کدام سو می‌رود؟
آینده بورسی تولیدکنندگان فلز سرخ
مس صد درصد قابل بازیافت است و حدود 700میلیون تن مس استخراج‌شده تاکنون در دنیا هنور در حال استفاده است. شیلی، بزرگ‌ترین ذخایر مس را دارد و بزرگ‌ترین کشور استخراج‌کننده این فلز است. شیلی، پرو و چین نیز حدود 48درصد تولید جهانی مس را به خود اختصاص دادهاند. چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس در دنیاست. در حال حاضر، جایگزین‌‌‌های کمی برای مس وجود دارد. آلومینیوم نزدیک‌‌‌ترین فلز است؛ اما به‌رغم سبک‌‌‌تر و تقریبا سه‌برابر ارزان‌‌‌تر بودن آن، کابل‌‌‌های آلومینیومی برای انتقال همان مقدار الکتریسیته مس، به دو برابر اندازه بیشتر نیاز دارند.
انتقال انرژیهای تجدیدپذیر به چند تن فلز نیاز دارد که مس ضروری‌‌‌ترین آنهاست. این فلز بسیار رساناست و به‌راحتی می‌‌‌تواند به شکل لوله، سیم یا ورق شکل بگیرد و گرما را با سرعت بیشتری نسبت به فلزات دیگر انتقال دهد. در واقع، مس خود یک ماده پایدار است. همان‌طور که اشاره شد این فلز 100درصد قابل بازیافت است و می‌‌‌تواند به طور مکرر بدون افت عملکرد مورد استفاده قرار گیرد. مس یک عنصر ضروری برای تقریبا تمام فناوری‌‌‌های مرتبط با برق است. سیستم‌های انرژی تجدیدپذیر در مقایسه با سیستم‌های انرژی سنتی می‌‌‌توانند تا 12برابر مس بیشتر نیاز داشته باشند. تا سال 2050، تقاضای سالانه مس از فناوری‌‌‌های بادی و خورشیدی می‌‌‌تواند از 3میلیون تن یا حدود 15درصد از تولید جهانی مس در سال 2020 فراتر رود. پیش‌بینی می‌شود که تقاضای مس برای فناوری‌‌‌های کم‌کربن تا سال 2030 به 4/ 5میلیون تن افزایش یابد که از حدود یک‌میلیون تن در سال 2021 بیشتر است. در همین حال، تعداد معادن فعال و پروژه‌‌‌های پیشنهادی پاسخگوی تقاضای پیش‌بینی شده نبوده و سناریوی عرضه در میان‌مدت کاملا تحت فشار انقباضی به نظر می‌‌‌رسد.از طرف دیگر، خودروهای برقی در مقایسه با خودروهای سواری با موتور احتراق داخلی، می‌‌‌توانند تا چهار برابر مس بیشتری مصرف کنند. با افزایش اندازه وسیله نقلیه، این مقدار افزایش می‌‌‌یابد (یک اتوبوس کاملا برقی بین 11 تا 18 برابر بیشتر از یک وسیله نقلیه سنتی مس مصرف می‌کند). در حالی که یک خودروی بنزینی متوسط حدود 20کیلوگرم مس، عمدتا به عنوان سیم‌کشی مصرف می‌کند، یک خودروی تمام‌الکتریکی تقریبا 80کیلوگرم مس نیاز دارد. بنابراین، انتظار می‌رود تقاضای مس برای باتری‌‌‌های EV به‌تنهایی از 210هزار تن در سال 2020 به 8/ 1میلیون تن در سال 2030 برسد.
بحران کرونا در دنیا باعث کاهش و کند شدن سرمایه‌گذاری در معادن و زیرساخت فلزات اساسی بوده است و حرکت دنیا به سمت سیاست‌‌‌های کربن‌زدایی باعث افزایش تقاضا برای فلزات خواهد شد؛ چراکه دنیای با کربن کمتر یک دنیای فلزی است! این واقعیت باعث شد، پس از شروع ازسرگیری مبادلات جهانی، تقاضا برای انواع فلزات افزایش قابل‌توجهی پیدا کند و موجب افزایش قیمت‌های جهانی آنها باشد؛ چراکه براساس آمار، عرضه فلز مس نسبت به تقاضا کسری دارد. قیمت مس از آخرین افزایش خود تا حدود 11هزار دلار در هرتن با کاهش روبه‌رو بود و معاملات آتی مس در محدوده 10هزار دلار در هرتن اتفاق افتاده است. براساس گزارش‌‌‌های موجود، کسری ذخایر مس در دنیا بالاتر از برآوردهای ابتدای سال تخمین زده می‌شود و این کسری حتی برای دوسال آینده نیز به طور قابل‌توجهی افزایشی پیش‌بینی شده است. این موضوع باعث شده است تا برآورد افزایش قیمت مس جهانی بالاتر از سقف‌‌‌های قبلی در سه‌ماه دوم میلادی باشد. از طرف دیگر، در ابتدای سال 2022، برآوردها بر این اساس بود که چین به‌واسطه افزایش تقاضا برای فروش خودروهای برقی با افزایش تقاضای داخلی مس مواجه باشد؛ اما شیوع مجدد کرونا در این کشور و محدودیت‌های بالا در حمل‌ونقل و قرنطینه باعث ضعف تقاضا در چین بوده است. برآوردها از قیمت مس در سال 2022 متفاوت است؛ اما در هیچ‌یک از گزارش‌‌‌ها زیر 9هزار دلار در هر تن پیش‌بینی نشده است. گلدمن‌ساکس پیش‌بینی می‌کند که تا سه‌ماه چهارم سال 2022، قیمت مس به 12هزار و 250دلار در هر تن برسد. در همین حال، بانک آمریکا پیش‌بینی می‌کند که قیمت مس در سال 2022 به طور متوسط 9هزار و 813دلار در هر تن باشد. کارشناسان معتقدند فراتر از بازه زمانی دو تا سه‌ساله، تقاضا برای مس در بلندمدت قوی خواهد ماند.
از جمله ریسک‌های مهم در مورد آینده رشد قیمت مس جهانی، توجیه‌پذیری استخراج و بهره‌برداری از منابع با دسترسی سخت‌‌‌تر و هزینه بیشتر در دنیاست که می‌‌‌تواند با افزایش عرضه، ترمزی برای رشد شتابان قیمت مس باشد. همچنین با توجه به بازیافت‌پذیری بالای مس با افزایش قیمت‌ها بهبود سیستم بازیافت این فلز با تمرکز بیشتری پیگیری خواهد شد. در خصوص منابع اصلی استخراج مس، ازآنجا که این کشورها به طور ساختاری با بحران‌ها و تنش‌‌‌های سیاسی و اجتماعی داخلی فراوانی طی سال‌های گذشته و احتمالا در آینده روبه‌رو بوده‌‌‌اند، به نظر نمی‌رسد توسعه زیرساخت‌‌‌ها با سرعتی بیش از قبل قابل پیگیری باشد.
شرکت ملی مس ایران و مس باهنر، دو شرکت فعال در صنعت مس هستند؛ البته از نظر محصول تولیدی با یکدیگر متفاوتند. «فملی» تنها تولیدکننده کاتد در ایران است و سالانه حدود 300هزار تن کاتد مس تولید می‌کند. «فباهنر» سالانه حدود 34هزار تن محصولات مسی (ورق، لوله و مقاطع) تولید می‌کند که حدود 30درصد آن به صورت کارمزدی است. مهم‌ترین ریسک حال حاضر تولیدکنندگان بورسی مس، اعمال عوارض بر فروش صادراتی این شرکت‌ها تقریبا در تمام محصولات تولیدی آنها تا ابتدای خرداد 1401 است که باعث کاهش سود آنها به میزان درصد عوارض اعمال‌شده بر هر محصول است. این موضوع می‌‌‌تواند به دلیل ایجاد اختلال در تعادل عرضه و تقاضا بر نرخ فروش داخلی این شرکت‌ها نیز اثر منفی داشته باشد.
ملی صنایع مس ایران
نزدیک به 90درصد فروش مبلغی «فملی» مربوط به کاتد مس است که به طور متوسط 300هزار تن در سال است. 60درصد بهای تمام‌شده مربوط به سربار بوده و مواد مستقیم مصرفی و دستمزد هریک 20درصد وزن هزینه‌‌‌های تولید را به خود اختصاص دادهاند. کنسانتره مس مهم‌ترین ماده اولیه دریافتی شرکت است. «فملی» دارای معادن بزرگ مس در ایران است که براساس آخرین کشف ذخایر این شرکت در سال 1400 حدود 42میلیون تن ذخایر مس محتوای این معادن است. با فرض نرخ دلار 25هزارتومان و مس 10هزار دلار در هرتن حاشیه سود 63درصد شرکت در سال 1401 پایدار برآورد می‌شود. درصد تقسیم سود این شرکت طی سال‌های گذشته 20درصد بوده است.
مس شهید باهنر
بیش از نیمی از وزن فروش مبلغی «فباهنر» مربوط به محصولات برپایه مس و نیمی دیگر محصولات برپایه محصولات برنجی است. برنج آلیاژ متشکل از 63درصد مس و 37درصد روی است. 93درصد بهای تمام‌شده این شرکت مواد مستقیم مصرفی مربوط به کاتد بوده که این شرکت با ایجاد ارزش‌افزوده بر آن اقدام به فعالیت می‌کند. 89درصد کاتد مصرفی «فباهنر» از شرکت ملی مس ایران تعیین می‌شود. براساس مفروضات ذکرشده، حاشیه سود شرکت در سال 1401 با روند روبه بهبودی ارزیابی می‌شود.
